آزمایش CBC
هدف از آزمایش CBC چیست؟ (آزمایش خون)
کاربرد‌های اولیه CBC تشخیص، نظارت و غربالگری است:
- تشخیص: تعیین علت علائم بیمار است. آزمایش CBC می‌تواند بسیاری از ناهنجاری های مختلف را در خون شناسایی کند. به همین دلیل، CBC اغلب به عنوان یک آزمایش خون تشخیصی استفاده می‌شود. در بسیاری از موارد، می‌تواند شرایط خاصی را تأیید یا رد کند و ممکن است در کنار سایر آزمایش‌ها برای رسیدن به تشخیص قطعی استفاده شود.
- نظارت: فرآیندی است که شرایط بیمار را در طول زمان دنبال می‌کند. CBC می‌تواند برای نظارت بیمارانی استفاده شود که قبلا اختلالات خونی داشته‌اند. این تست می‌تواند به بررسی پاسخ بیمار به درمان کمک کند، و ممکن است به منظور مشاهده عوارض جانبی برخی درمان‌ها نیز استفاده شود.
- غربالگری: تستی است که مشکلات سلامتی را پیش از بروز هرگونه علائمی پیدا می‌کند. در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش CBC را به عنوان تست غربالگری در طول چکاپ‌های روتین درخواست کند. (به منظور اطلاع از غربالگری سنین مختلف لطفا کلیک فرمائید.)
آزمایش CBC چه مواردی را بررسی می کند؟
آزمایش CBC شامل اندازه گیری های متعددی است که شامل تعداد سلول های خونی و دیگر ویژگی های فیزیکی است. CBC استاندارد شامل عناصر متعددی مربوط به سلول های قرمز خون، سلول های سفید خون، و پلاکت ها می باشد.
اندازه‌گیری سلول‌های قرمز خون:
سلول های قرمز خون (RBC) گلبول های قرمز نیز نامیده می شوند. آنها اکسیژن را از ریه های به بافت ها و اندام های بدن حمل می کنند. یک آزمایش CBC شامل چندین اندازه گیری گلبول های قرمز است:
- تعداد گلبول‌های قرمز خون (RBC) تعداد کل گلبول های قرمز در نمونه خون است.
- هموگلوبین (Hemoglobin) مقدار پروتئین حامل اکسیژن را که داخل گلبول های قرمز خون یافت می‌شوند، اندازه میگیرد.
- هماتوکریت نسبت حجم کل خون که از گلبول های قرمز تشکیل شده است، را اندازه گیری می‌کند.
آزمایش CBC همچنین جزئیاتی را در مورد ویژگی های فیزیکی سلول های قرمز خونی ارائه می‌دهد. این شاخص ها به عنوان شاخص های RBC شناخته می‌شوند.
چندین نوع شاخص RBC وجود دارد:
- Mean corpuscular volume: اندازه گیری میانگین سایز گلبول های قرمز خون است. (MCV)
- Mean corpuscular hemoglobin : مقدار میانگین هموگلوبین در هر گلبول قرمز است. (MCH)
- Mean corpuscular hemoglobin concentration : یک اندازه گیری محاسبه شده از میزان غلظت هموگلوبین در گلبول های قرمز است. (MCHC)
- Red cell distribution width : اندازه گیری تنوع در سایز گلبول های قرمز خون است. (RDW)
CBC ممکن است شامل شمارش رتیکولوسیت ها باشد، که تعداد کل گلبول های قرمز جوان تازه آزاد شده در نمونه خون است. همچنین ممکن است به صورت درصد اندازه گیری شود.
اندازه‌گیری سلول‌های سفید خون (WBC)
گلبول های سفید خون (WBC)، که به نام لوکوسیت‌ها نیز شناخته می‌شوند، بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن هستند.
WBC شامل موارد زیر است:
- نوتروفیل‌ها: نوتروفیل‌ها بیشترین درصد گلبول های سفید را تشکیل داده و توسط مغز استخوان برای مبارزه با طیف متنوعی از بیماری های التهابی و عفونی تولید می شوند.
- لنفوسیت‌ها: لنفوسیت ها، مانند سلول های B و سلول های T، ابتدا در سیستم لنفاوی یافت شده و در مقابل باکتری ها و دیگر پاتوژن ها در خون مبارزه می کنند.
- مونوسیت‌ها: مونوسیت ها در ارتباط با نوتروفیل ها برای مبارزه با عفونت ها و سایر بیماری ها عمل کرده و در عین حال سلول های آسیب دیده یا مرده را از بین می برند.
- ائوزینوفیل‌ها: ائوزینوفیل ها، WBC هایی هستند که در پاسخ به آلرژی و انواع دیگر از عفونت ها فعال می شوند.
- بازوفیل‌ها: بازوفیل ها در شناسایی اولیه عفونت ها و همچنین ترمیم زخم و واکنش های آلرژیک نقش دارند.
اندازه گیری پلاکت خون
پلاکت ها که ترومبوسیت نیز نامیده می شوند، قطعات سلولی هستند که در خون گردش کرده و نقش اساسی در انعقاد خون دارند.
هنگامی که آسیبی وجود دارد و خون ریزی شروع می‌شود، پلاکت‌ها با چسبیدن به محل آسیب و جمع شدن به یکدیگر برای تشکیل یک پلاگ موقت، به توقف خون ریزی کمک می کنند.
یکی از اجزاء استاندارد CBC، شمارش پلاکت است که تعداد پلاکت های موجود در نمونه خون است.
چه زمانی بهتر است آزمایش CBC انجام شود؟
CBC یک تست بسیار رایج است. ممکن است زمانیکه فرد یک معاینه بهداشتی معمولی انجام می دهد، زمانیکه یک بیماری تشخیص داده می شود، یا زمانیکه پزشک بر اثر بخشی یک درمان نظارت می کند، بهتر است، تست CBC انجام شود.
شرایط پیش از انجام تست CBC چیست؟
هیچ آمادگی خاصی پیش از شمارش کامل خون لازم نیست.
در برخی موارد، شمارش کامل خون همراه با سایر آزمایشات خون انجام می‌شود. هنگامیکه فرد بیش از یک آزمایش خون انجام می دهد، ممکن است نیاز به ناشتایی باشد.
تفسیر آزمایش CBC
شمارش گلبول های قرمز:
گلبول های قرمز خون اکسیژن را در بدن حمل می کنند و شمارش آنها، تعداد کل گلبول های قرمز موجود در خون را نشان می دهد.
کم خونی وضعیتی است که با سطوح پایین گلبول های قرمز مشخص می‌شود.
دلایل زیادی برای سطوح پایین غیر طبیعی گلبول های قرمز، هماتوکریت و یا هموگلوبین وجود دارد، از جمله:
- خون‌ریزی حاد یا مزمن بیش از حد
- تخریب گلبول‌های قرمز، مانند شرایطی به نام کم‌خونی همولیتیک
- اختلالاتی که برروی مغز استخوان اثر می‌گذارند
- کمبود مواد مغذی مانند آهن پایین، فولات یا ویتامین ب 12
- برخی از انواع سرطان ها و درمان آنها
- بیماری های مزمن شامل التهاب یا اختلال در عملکرد اندام ها
مقادیر بالای RBC، هماتوکریت، یا هموگلوبین می‌تواند تعدادی از علل احتمالی را داشته باشد. مثال هایی شامل:
- کم‌آبی
- بیماری قلبی یا ریوی که سطوح اکسیژن را کاهش می دهند
- انواع خاصی از بیماری های کلیوی
- کشیدن سیگار
- Polycythemia vera، یک بیماری نادر است که باعث تولید بیش از حد گلبول های قرمز می شود.
در بسیاری از موارد، تست CBC شامل مجموعه ای از اندازه گیری‌ها می شود که به عنوان شاخص های RBC شناخته می شوند که شامل میانگین حجم سلولی (MCV)، میانگین هموگلوبین جسمی (MCH) و میانگین غلظت هموگلوبین بدنی (MCHC) می شود.
این شاخص‌ها می‌توانند به تمایز بین محتمل ترین علل کم خونی کمک کنند. شمارش گلبول های قرمز تحت تأثیر بسیاری از سیستم‌های مختلف بدن است و گاهی اوقات سطوح غیر طبیعی به بیش از یک عامل مربوط می شود.
شمارش گلبول های سفید:
گلبول های سفید بازیگران اصلی سیستم ایمنی هستند و تعداد WBC مجموع پنج نوع مختلف گلبول سفید است که هر کدام در عملکرد ایمنی بدن نقش دارند.
سطح پایین WBC به عنوان لکوپنی شناخته می شود. برخی از علل احتمالی لکوپنی عبارتند از:
- اختلال کبدی، که از سوء مصرف الکل به وجود می آید
- عفونت‌های شدید
- طحال بزرگ یا آسیب دیده
- بیماری های خود‌ایمن
- شرایطی که عملکرد مغز استخوان را مختل می کنند
- درمان های خاص، شامل بسیاری از شیمی درمانی های سرطان
داشتن مقدار زیادی گلبول سفید در خون به عنوان لکوسیت نامیده می‌شود.
گلبول های سفید اضافی ممکن است به چندین علت مرتبط باشد:
- عفونت ها
- مرگ بافت در اثر جراحت، سوختگی یا سایر ضربه های فیزیکی
- آلرژی ها و بیماری های خود‌ایمن
- استرس
- برخی درمان ها
- لوکمی و بعضی سرطان ها
اگر فرد آزمایش CBC داشته باشد، سطوح هر کدام از WBC ها را گزارش می کند که شامل نوتروفیل‌ها، لنفوسیت‌ها، مونوسیت‌ها، ائوزینوفیل، و بازوفیل‌ها هستند.
دانستن مقدار هر نوع خاصی از گلبول قرمز می‌تواند اطلاعات جزئی تری را در مورد تفسیر نتایج CBC بدهد.
شمارش پلاکت‌ها:
پلاکت ها مسئول انعقاد خون هستند. عملکرد غیر طبیعی پلاکت می تواند به این معنا باشد که خون ریزی در بدن به راحتی رخ می دهد، زیرا خون به صورت مناسبی لخته نشده، یا می تواند نشان دهد که خون بیش از حد منعقد می شود.
مقدار کم پلاکت ترومبوسیتوپنی نام دارد، و فرد را در معرض خطر خون ریزی یا کبودی زیاد قرار می دهد. علل احتمالی کاهش تعداد پلاکت عبارتند از:
- اختلالات خونی که باعث تخریب پلاکت می شود
- برخی از داروها، از جمله بسیاری از شیمی درمانی ها
- آسیب به مغز استخوان
- طحال بزرگ
- بارداری
داشتن تعداد بیش از حد پلاکت ها ترومبوسیتوز نامیده می شود و با خطر بالاتر عوارض قلبی عروقی ناشی از لخته شدن خون همراه است.
افزایش غیرطبیعی تعداد پلاکت ها ممکن است ناشی از چندین بیماری باشد از جمله:
- کمبود آهن
- برخی از سرطان‌ها
- عمل نکردن مغز استخوان
- عفونت اخیر یا ترومای بافت های دیگر
در این آزمایش خون همچنین ممکن است حجم متوسط پلاکت (MPV) را اندازه گیری کند. سطح MPV می تواند به پزشک کمک کند تا بفهمد بدن فرد با چه سرعتی پلاکت های جدید تولید می کند.
مطالب مشابه:
سلام
هزینه این تست چقدر میشه؟ حتما باید نسخه پزشک باشه؟ یا میشه برای چکاپ هرچند وقت یکبار بدون نسخه انجامش داد
؟
سلام و عرض احترام
بله بدون نسخه آزمایش CBC انجام می شود .