آزمایش CBC

هدف از آزمایش CBC چیست؟(آزمایش خون)

هدف از شمارش کامل خون این است که جزئیات وضعیت سلامتی فرد را مشخص کند. CBC یک تست مهم در پزشکی است، زیرا از یک نمونه خون برای تجزیه و تحلیل طیف کامل سلول‌های موجود در خون و همچنین برخی از ویژگی‌های آن سلول‌ها استفاده می‌کند.(بخش هماتولوژی آزمایشگاه آرمین )

از آنجایی که CBC اطلاعاتی در مورد هر نوع سلول در خون ارائه می‌دهد، می‌تواند اطلاعات مربوط به طیف گسترده‌ای از مشکلات پزشکی را ارائه دهد.

کاربرد‌های اولیه CBC تشخیص، نظارت و غربالگری است:

• تشخیص : تعیین علت علائم بیمار است. آزمایش CBC می‌تواند بسیاری از ناهنجاری‌های مختلف را در خون شناسایی کند. به همین دلیل، CBC اغلب به عنوان یک آزمایش خون تشخیصی استفاده می‌شود. در بسیاری از موارد، می‌تواند شرایط خاصی را تأیید یا رد کند و ممکن است در کنار سایر آزمایش‌ها برای رسیدن به تشخیص قطعی استفاده شود.
• نظارت : فرآیندی است که شرایط بیمار را در طول زمان دنبال می‌کند. CBC می‌تواند برای نظارت بیمارانی استفاده شود که قبلا اختلالات خونی داشته‌اند. این تست می‌تواند به بررسی پاسخ بیمار به درمان کمک کند، و ممکن است به منظور مشاهده عوارض جانبی برخی درمان‌ها نیز استفاده شود.
• غربالگری تستی است که مشکلات سلامتی را پیش از بروز هرگونه علائمی پیدا می‌کند. در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش CBC را به عنوان تست غربالگری در طول چکاپ‌های روتین درخواست کند.(به منظور اطلاع از غربالگری سنین مختلف لطفا کلیک فرمائید.)

آزمایش CBC چه مواردی را بررسی می کند ؟

آزمایش CBC شامل اندازه‌گیری‌های متعددی است که شامل تعداد سلول‌های خونی و دیگر ویژگی‌های فیزیکی است. CBC استاندارد شامل عناصر متعددی مربوط به سلول‌های قرمز خون، سلول‌های سفید خون، و پلاکت‌ها می‌باشد.

اندازه‌گیری سلول‌های قرمز خون :

سلول‌های قرمز خون (RBC) گلبول‌های قرمز نیز نامیده می‌شوند. آن‌ها اکسیژن را از ریه های به بافت‌ها و اندام‌های بدن حمل می‌کنند. یک آزمایش CBC شامل چندین اندازه گیری گلبول های قرمز است:

• تعداد گلبول‌های قرمز خون (RBC) تعداد کل گلبول‌های قرمز در نمونه خون است.
• هموگلوبین (Hemoglobin) مقدار پروتئین حامل اکسیژن را که داخل گلبول‌های قرمز خون یافت می‌شوند، اندازه می‌گیرد.
• هماتوکریت نسبت حجم کل خون که از گلبول های قرمز تشکیل شده است، را اندازه گیری می‌کند.

آزمایش CBC همچنین جزئیاتی را در مورد ویژگی‌های فیزیکی سلول‌های قرمز خونی ارائه می‌دهد. این شاخص‌ها به عنوان شاخص‌های RBC شناخته می‌شوند. چندین نوع شاخص RBC وجود دارد:

• Mean corpuscular volume (MCV) اندازه‌گیری میانگین سایز گلبول‌های قرمز خون است.
• Mean corpuscular hemoglobin (MCH) مقدار میانگین هموگلوبین در هرگلبول قرمز است.
• Mean corpuscular hemoglobin concentration (MCHC) یک اندازه‌گیری محاسبه‌شده از میزان غلظت هموگلوبین در گلبول‌های قرمز است.
• Red cell distribution width (RDW) اندازه‌گیری تنوع در سایز گلبول‌های قرمز خون است.

CBC ممکن است شامل شمارش رتیکولوسیت ها باشد، که تعداد کل گلبول‌های قرمز جوان تازه آزاد شده در نمونه خون است. همچنین ممکن است به صورت درصد اندازه‌گیری شود.

اندازه‌گیری سلول‌های سفید خون (WBC)

گلبول‌های سفید خون (WBC)، که به نام لوکوسیت‌ها نیز شناخته می‌شوند، بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن هستند.

WBC شامل موارد زیر است:

• نوتروفیل‌ها: نوتروفیل‌ها بیشترین درصد گلبول‌های سفید را تشکیل داده و توسط مغز استخوان برای مبارزه با طیف متنوعی از بیماری‌های التهابی و عفونی تولید می‌شوند.
• لنفوسیت‌ها: لنفوسیت‌ها، مانند سلول‌های B و سلول‌های T ، ابتدا در سیستم لنفاوی یافت شده و در مقابل باکتری‌ها و دیگر پاتوژن‌ها در خون مبارزه می‌کنند.
• مونوسیت‌ها: مونوسیت ها در ارتباط با نوتروفیل‌ها برای مبارزه با عفونت‌ها و سایر بیماری‌ها عمل کرده و در عین حال سلول‌های آسیب دیده یا مرده را از بین می‌برند.
• ائوزینوفیل‌ها: ائوزینوفیل‌ها، WBC‌هایی هستند که در پاسخ به آلرژی و انواع دیگر از عفونت‌ها فعال می‌شوند.
• بازوفیل‌ها: بازوفیل‌ها در شناسایی اولیه عفونت‌ها و همچنین ترمیم زخم و واکنش‌های آلرژیک نقش دارند.

اندازه گیری پلاکت خون 

پلاکت‌ها که ترومبوسیت نیز نامیده می شوند،  قطعات سلولی هستند که در خون گردش کرده و نقش اساسی در انعقاد خون دارند.

هنگامیکه آسیبی وجود دارد و خون‌ریزی شروع می‌شود، پلاکت‌ها با چسبیدن به محل آسیب و جمع‌‎شدن به یکدیگر برای تشکیل یک پلاگ موقت، به توقف خو‌ن‌ریزی کمک می‌کنند.

یکی از اجزاء استاندارد CBC، شمارش پلاکت است که تعداد پلاکت‌های موجود در نمونه خون است.

چه زمانی بهتر است آزمایش CBC انجام شود؟

CBC یک تست بسیار رایج است. ممکن است زمانیکه فرد یک معاینه بهداشتی معمولی انجام می‌دهد، زمانیکه یک بیماری تشخیص داده می‌شود ، یا زمانیکه پزشک بر اثربخشی یک درمان نظارت می‌کند، بهتر است، تست CBC انجام شود.

شرایط پیش از انجام تست CBC چیست؟

هیچ آمادگی خاصی پیش از شمارش کامل خون لازم نیست.

در برخی موارد، شمارش کامل خون همراه با سایر آزمایشات خون انجام می‌شود. هنگامیکه فرد بیش از یک آزمایش خون انجام می‌دهد، ممکن است نیاز به ناشتایی باشد.

تفسیر آزمایش CBC

شمارش گلبول‌های قرمز:

گلبول‌های قرمز خون اکسیژن را در بدن حمل می‌کنند و شمارش آن‌ها، تعداد کل گلبول های قرمز موجود در خون را نشان می‌دهد.

کم‌خونی وضعیتی است که با سطوح پایین گلبول‌های قرمز مشخص می‌شود.

دلایل زیادی برای سطوح پایین غیرطبیعی گلبول های قرمز، هماتوکریت و یا هموگلوبین وجود دارد، از جمله:

• خون‌ریزی حاد یا مزمن بیش از حد
• تخریب گلبول‌های قرمز، مانند شرایطی به نام کم‌خونی همولیتیک
• اختلالاتی که برروی مغز استخوان اثر می‌گذارند
• کمبود‌ مواد مغذی مانند آهن پایین، فولات یا ویتامین ب12
• برخی از انواع سرطان‌ها و درمان آن‌ها
• بیماری‌های مزمن شامل التهاب یا اختلال در عملکرد اندام‌ها

مقادیر بالای RBC، هماتوکریت، یا هموگلوبین می‌تواند تعدادی از علل احتمالی را داشته باشد. مثال‌هایی شامل:

• کم‌آبی
• بیماری قلبی یا ریوی که سطوح اکسیژن را کاهش می‌دهند
• انواع خاصی از بیماری‌های کلیوی
• کشیدن سیگار
• Polycythemia vera ، یک بیماری نادر است که باعث تولید بیش از حد گلبول‌های قرمز می‌شود

در بسیاری از موارد، تست CBC شامل مجموعه‌ای از اندازه‌گیری‌ها می‌شود که به عنوان شاخص‌های RBC شناخته می‌شوند که شامل میانگین حجم سلولی (MCV)، میانگین هموگلوبین جسمی (MCH) و میانگین غلظت هموگلوبین بدنی (MCHC) می‌شود.

این شاخص‌ها می‌توانند به تمایز بین محتمل ترین علل کم خونی کمک کنند. شمارش گلبول‌های قرمز تحت تأثیر بسیاری از سیستم‌های مختلف بدن است و گاهی اوقات سطوح غیر طبیعی به بیش از یک عامل مربوط می‌شود.

شمارش گلبول‌های سفید:

گلبول‌های سفید بازیگران اصلی سیستم ایمنی هستند و تعداد WBC مجموع پنج نوع مختلف گلبول سفید است که هر کدام در عملکرد ایمنی بدن نقش دارند.

سطح پایین WBC به عنوان لکوپنی شناخته می شود. برخی از علل احتمالی لکوپنی عبارتند از:

• اختلال کبدی، که از سوء مصرف الکل به‌وجود می‌آید
• عفونت‌های شدید
• طحال بزرگ یا آسیب دیده
• بیماری‌های خود‌ایمن
• شرایطی که عملکرد مغز استخوان را مختل می‌کنند
• درمان‌های خاص، شامل بسیاری از شیمی درمانی‌های سرطان

داشتن مقدار زیادی گلبول سفید در خون به عنوان لکوسیت نامیده می‌شود.

گلبول‌های سفید اضافی ممکن است به چندین علت مرتبط باشد:

• عفونت‌ها
• مرگ بافت در اثر جراحت، سوختگی یا سایر ضربه‌های فیزیکی
• آلرژی‌ها و بیماری‌های خود‌ایمن
• استرس
• برخی درمان‌ها
• لوکمی و بعضی سرطان‌ها

اگر فرد آزمایش CBC داشته باشد، سطوح هر کدام از WBC ها را گزارش می‌کند که شامل نوتروفیل‌ها، لنفوسیت‌ها، مونوسیت‌ها، ائوزینوفیل، و بازوفیل‌ها هستند.

دانستن مقدار هر نوع خاصی از گلبول قرمز می‌تواند اطلاعات جزئی‌تری را در مورد تفسیر نتایج CBC بدهد.

شمارش پلاکت‌ها :

پلاکت‌ها مسئول انعقاد خون هستند. عملکرد غیر‌طبیعی پلاکت می‌تواند به این معنا باشد که خون ریزی در بدن به راحتی رخ می‌دهد، زیرا خون به صورت مناسبی لخته نشده، یا می‌تواند نشان دهد که خون بیش از حد منعقد می‌شود.

مقدار کم پلاکت ترومبوسیتوپنی نام دارد، و فرد را در معرض خطر خو‌‌ن‌ریزی یا کبودی زیاد قرار می‌دهد. علل احتمالی کاهش تعداد پلاکت عبارتند از:

• اختلالات خونی که باعث تخریب پلاکت می‌شود
• برخی از داروها، از جمله بسیاری از شیمی درمانی‌ها
• آسیب به مغز استخوان
• طحال بزرگ
• بارداری

داشتن تعداد بیش از حد پلاکت‌ها ترومبوسیتوز نامیده می شود و با خطر بالاتر عوارض قلبی عروقی ناشی از لخته شدن خون همراه است.

افزایش غیرطبیعی تعداد پلاکت‌ها ممکن است ناشی از چندین بیماری باشد از جمله:

• کمبود آهن
• برخی از سرطان‌ها
• عمل نکردن مغز استخوان
• عفونت اخیر یا ترومای بافت‌های دیگر

در این آزمایش خون همچنین ممکن است حجم متوسط پلاکت (MPV) را اندازه‌‎گیری کند. سطح MPV می‌تواند به پزشک کمک کند تا بفهمد بدن فرد با چه سرعتی پلاکت‌های جدید تولید می‌کند.

مطالب مشابه :

کم خونی 

کمبود ویتامین D