آزمایش CBC
هدف از آزمایش CBC چیست؟هدف از شمارش کامل خون این است که جزئیات وضعیت سلامتی فرد را مشخص کند. CBC یک تست مهم در پزشکی است. زیرا از یک نمونه خون برای تجزیه و تحلیل طیف کامل سلول‌های موجود در خون و همچنین برخی از ویژگی های آن سلول ها استفاده می کند. از آنجایی که CBC اطلاعاتی در مورد هر نوع سلول در خون ارائه می دهد، می تواند اطلاعات مربوط به طیف گسترده ای از مشکلات پزشکی را ارائه دهد.
کاربرد‌های اولیه CBC تشخیص، نظارت و غربالگری است:
- تشخیص: تعیین علت علائم بیمار است. آزمایش CBC می تواند بسیاری از ناهنجاری های مختلف را در خون شناسایی کند. به همین دلیل، CBC اغلب به عنوان یک آزمایش خون تشخیصی استفاده می شود. در بسیاری از موارد، می تواند شرایط خاصی را تأیید یا رد کند و ممکن است در کنار سایر آزمایش ها برای رسیدن به تشخیص قطعی استفاده شود.
- نظارت: فرآیندی است که شرایط بیمار را در طول زمان دنبال می کند. CBC می تواند برای نظارت بیمارانی استفاده شود که قبلا اختلالات خونی داشتند. این تست می تواند به بررسی پاسخ بیمار به درمان کمک کند، و ممکن است به منظور مشاهده عوارض جانبی برخی درمان ها نیز استفاده شود.
- غربالگری: تستی است که مشکلات سلامتی را پیش از بروز هرگونه علائمی پیدا می کند. در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش CBC را به عنوان تست غربالگری در طول چکاپ های روتین درخواست کند. (به منظور اطلاع از غربالگری سنین مختلف لطفا کلیک فرمائید.)
آزمایش CBC چه چیزی را اندازه میگیرد؟
آزمایش CBC شامل اندازه‌گیری های متعددی است که شامل تعداد سلول های خونی و دیگر ویژگی های فیزیکی است. CBC استاندارد شامل عناصر متعددی مربوط به سلول های قرمز خون، سلول های سفید خون، و پلاکت ها می باشد.
اندازه گیری سلول های قرمز خون:
سلول های قرمز خون (RBC) گلبول های قرمز نیز نامیده میشوند. آنها اکسیژن را از ریه های به بافت ها و اندام های بدن حمل می کنند.
یک آزمایش CBC شامل چندین اندازه گیری گلبول های قرمز است:
- تعداد گلبول‌های قرمز خون (RBC) تعداد کل گلبول های قرمز در نمونه خون است.
- هموگلوبین (Hemoglobin) مقدار پروتئین حامل اکسیژن را که داخل گلبول های قرمز خون یافت می شوند، اندازه میگیرد.
- هماتوکریت نسبت حجم کل خون که از گلبول های قرمز تشکیل شده است، را اندازه گیری میکند.
آزمایش CBC همچنین جزئیاتی را در مورد ویژگی های فیزیکی سلول های قرمز خونی ارائه می دهد. این شاخص ها به عنوان شاخص های RBC شناخته میشوند.
چندین نوع شاخص RBC وجود دارد:
- Mean Corpuscular volume (MCV) اندازه گیری میانگین سایز گلبول های قرمز خون است.
- Mean Corpuscular hemoglobin (MCH) مقدار میانگین هموگلوبین در هر گلبول قرمز است.
- Red cell distribution width (RDW) اندازه گیری تنوع در سایز گلبول های قرمز خون است.
- Mean Corpuscular hemoglobin concentration (MCHC) یک اندازه گیری محاسبه شده از میزان غلظت هموگلوبین در گلبول های قرمز است.
CBC ممکن است شامل شمارش رتیکولوسیت ها باشد، که تعداد کل گلبول های قرمز جوان تازه آزاد شده در نمونه خون است. همچنین ممکن است به صورت درصد اندازه گیری شود.
اندازه‌گیری سلول‌های سفید خون (WBC)
گلبول های سفید خون (WBC)، که به نام لوکوسیت‌ها نیز شناخته می شوند، بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن هستند.
WBC شامل موارد زیر است:
- نوتروفیل ها: نوتروفیل ها بیشترین درصد گلبول های سفید را تشکیل داده و توسط مغز استخوان برای مبارزه با طیف متنوعی از بیماری های التهابی و عفونی تولید می شوند.
- لنفوسیت ها: لنفوسیت ها، مانند سلول های B و سلول های T، ابتدا در سیستم لنفاوی یافت شده و در مقابل باکتری ها و دیگر پاتوژن ها در خون مبارزه می کنند.
- مونوسیت ها: مونوسیت ها در ارتباط با نوتروفیل ها برای مبارزه با عفونت ها و سایر بیماری ها عمل کرده و در عین حال سلول های آسیب دیده یا مرده را از بین می برند.
- ائوزینوفیل ها: ائوزینوفیل ها، WBCهایی هستند که در پاسخ به آلرژی و انواع دیگر از عفونت ها فعال می شوند.
- بازوفیل ها: بازوفیل ها در شناسایی اولیه عفونت ها و همچنین ترمیم زخم و واکنش های آلرژیک نقش دارند.
اندازه گیری پلاکت خون
پلاکت ها که ترومبوسیت نیز نامیده می شوند، قطعات سلولی هستند که در خون گردش کرده و نقش اساسی در انعقاد خون دارند.
هنگامی که آسیبی وجود دارد و خون ریزی شروع می شود، پلاکت ها با چسبیدن به محل آسیب و جمع شدن به یکدیگر برای تشکیل یک پلاک موقت، به توقف خون ریزی کمک می کنند.
یکی از اجزاء استاندارد CBC، شمارش پلاکت است که تعداد پلاکت های موجود در نمونه خون است.
چه زمانی بهتر است آزمایش CBC انجام شود؟
CBC یک تست بسیار رایج است. ممکن است زمانیکه فرد یک معاینه بهداشتی معمولی انجام می دهد، زمانیکه یک بیماری تشخیص داده می شود، یا زمانی که پزشک بر اثر بخشی یک درمان نظارت می کند، بهتر است آزمایش خون برای انجام تست CBC انجام شود.
شرایط پیش از انجام تست CBC چیست؟
هیچ آمادگی خاصی پیش از شمارش کامل خون لازم نیست.
در برخی موارد، شمارش کامل خون همراه با سایر آزمایشات خون انجام می شود. هنگامی که فرد بیش از یک آزمایش خون انجام می دهد، ممکن است نیاز به ناشتایی باشد.
تفسیر آزمایش CBC
شمارش گلبول‌های قرمز:
گلبول های قرمز خون اکسیژن را در بدن حمل می کنند و شمارش آنها، تعداد کل گلبول های قرمز موجود در خون را نشان می دهد.
کم خونی وضعیتی است که با سطوح پایین گلبول های قرمز مشخص می شود.
دلایل زیادی برای سطوح پایین غیرطبیعی گلبول های قرمز، هماتوکریت و یا هموگلوبین وجود دارد، از جمله:
- خونریزی حاد یا مزمن بیش از حد
- تخریب گلبول های قرمز، مانند شرایطی به نام کم خونی همولیتیک
- اختلالاتی که بر روی مغز استخوان اثر می گذارند
- کمبود مواد مغذی مانند آهن پایین، فولات یا ویتامین ب12
- برخی از انواع سرطان ها و درمان آنها
- بیماری های مزمن شامل التهاب یا اختلال در عملکرد اندام ها
مقادیر بالای RBC، هماتوکریت، یا هموگلوبین میتواند تعدادی از علل احتمالی را داشته باشد. مثال هایی شامل:
- کم‌آبی
- بیماری قلبی یا ریوی که سطوح اکسیژن را کاهش می دهند
- انواع خاصی از بیماری های کلیوی
- مصرف سیگار
- Polycythemia vera، یک بیماری نادر است که باعث تولید بیش از حد گلبول های قرمز می شود.
در بسیاری از موارد، تست CBC شامل مجموعه ای از اندازه گیری ها می شود که به عنوان شاخص های RBC شناخته می شوند که شامل میانگین حجم سلولی (MCV)، میانگین هموگلوبین جسمی (MCH) و میانگین غلظت هموگلوبین بدنی (MCHC) می شود.
این شاخص ها می توانند به تمایز بین محتمل ترین علل کم خونی کمک کنند. شمارش گلبول های قرمز تحت تأثیر بسیاری از سیستم های مختلف بدن است و گاهی اوقات سطوح غیر طبیعی به بیش از یک عامل مربوط می شود.
شمارش گلبول های سفید:
گلبول های سفید بازیگران اصلی سیستم ایمنی هستند و تعداد WBC مجموع پنج نوع مختلف گلبول سفید است که هر کدام در عملکرد ایمنی بدن نقش دارند.
سطح پایین WBC به عنوان لکوپنی شناخته می شود. برخی از علل احتمالی لکوپنی عبارتند از:
- اختلال کبدی، که از سوء مصرف الکل به‌وجود می آید
- عفونت های شدید
- طحال بزرگ
- بیماری های خود‌ایمن
- شرایطی که عملکرد مغز استخوان را مختل می کنند
- درمان های خاص، شامل بسیاری از شیمی درمانی های سرطان
داشتن مقدار زیادی گلبول سفید در خون به عنوان لکوسیت نام دارد.
گلبول های سفید اضافی ممکن است به چندین علت مرتبط باشد:
- عفونت ها
- مرگ بافت در اثر جراحت، سوختگی یا سایر ضربه های فیزیکی
- آلرژی ها و بیماری های خود‌ایمن
- استرس
- برخی درمان ها
- لوکمی و بعضی سرطان ها
اگر فرد آزمایش CBC داشته باشد، سطوح هر کدام از WBC ها را گزارش می کند که شامل نوتروفیل ها، لنفوسیت ها، مونوسیت ها، ائوزینوفیل، و بازوفیل ها هستند.
دانستن مقدار هر نوع خاصی از گلبول قرمز می تواند اطلاعات جزئی تری را در مورد تفسیر نتایج CBC بدهد.
شمارش پلاکت ها:
پلاکت ها مسئول انعقاد خون هستند. عملکرد غیرطبیعی پلاکت می تواند به این معنا باشد که خون ریزی در بدن به راحتی رخ می دهد، زیرا خون به صورت مناسبی لخته نشده، یا می تواند نشان دهد که خون بیش از حد منعقد می شود.
مقدار کم پلاکت ترومبوسیتوپنی نام دارد، و فرد را در معرض خطر خونریزی یا کبودی زیاد قرار می دهد. علل احتمالی کاهش تعداد پلاکت عبارتند از:
- اختلالات خونی که باعث تخریب پلاکت می شود
- برخی از داروها، از جمله بسیاری از شیمی درمانی ها
- آسیب به مغز استخوان
- طحال بزرگ
- بارداری
داشتن تعداد بیش از حد پلاکت ها ترومبوسیتوز نام دارد. با خطر بالاتر عوارض قلبی عروقی ناشی از لخته شدن خون همراه است.
افزایش غیرطبیعی تعداد پلاکت ها ممکن است ناشی از چندین بیماری باشد از جمله:
- کمبود آهن
- برخی از سرطان ها
- عمل نکردن مغز استخوان
- عفونت اخیر یا ترومای بافت های دیگر
در این آزمایش خون همچنین ممکن است حجم متوسط پلاکت (MPV) را اندازه گیری کند. سطح MPV می تواند به پزشک کمک کند تا بفهمد بدن فرد با چه سرعتی پلاکت های جدید تولید می کند.
مطالب مشابه: