مایع صفاقی مایعی است که به عنوان روان کننده در حفره شکمی عمل می کند. در مقادیر کم (معمولا 5-20 میلی لیتر) بین لایه های صفاق که دیواره شکم را پوشانده است یافت می شود. مایع صفاقی برای مرطوب کردن قسمت های بیرونی اندام ها و کاهش اصطکاک حرکت اعضا در حین هضم و حرکت عمل می کند.
شرایط و بیماری های مختلفی می توانند باعث التهاب صفاق (پریتونیت) و یا تجمع بیش از حد مایع صفاقی (افیوژن صفاقی آسیت) شوند. آنالیز مایع صفاقی گروهی از آزمایشات است که این مایع را برای تعیین علت افزایش مایع ارزیابی می کند.
دو دلیل اصلی که ممکن است مایع در حفره شکم جمع شود عبارتند از:
- عدم تعادل بین فشار داخل رگ های خونی – که مایع را از رگ های خونی خارج می کند – و مقدار پروتئین موجود در خون – که مایع را در رگ های خونی نگه می دارد. مایعی که در این حالت انباشته می شود ترانسودات نامیده می شود. ترانسودات ها اغلب به دلیل نارسایی احتقانی قلب، سندرم نفروتیک یا سیروز کبدی ایجاد می شوند.
- آسیب یا التهاب صفاق که در این حالت مایع را اگزودات می نامند. این نوع مایع ممکن است نتیجه شرایطی مانند عفونت، بدخیمی ها (سرطان متاستاتیک، لنفوم، مزوتلیوم)، پانکراتیت، پارگی کیسه صفرا یا بیماری خود ایمنی باشد.
تعیین نوع مایع موجود (ترانسودات یا اگزودات) مهم است زیرا به کاهش علل احتمالی تجمع مایع یا التهاب کمک می کند. پزشکان و آزمایشگاه ها از مجموعه آزمایش های اولیه، شامل تعداد سلول ها، سطح آلبومین سرم، و مایع و ظاهر مایع برای تمایز بین ترانسودات و اگزودات استفاده می کنند. هنگامی که مشخص شد مایع از چه نوع است ممکن است آزمایشات اضافی برای تشخیص بیشتر بیماری یا شرایط ایجاد کننده آسیت انجام شود.