جواب تست CBC مورد نیاز می باشد.
آزمایش الکتروفورز هموگلوبین نوعی آزمایش خون است که در آن انواع مختلف هموگلوبین بررسی می شود. هموگلوبین ماده ای است در گلبول های قرمز که وظیفه ی حمل اکسیژن را بر عهده دارد.
انواع هموگلوبین طبیعی عبارتند از:
هموگلوبین A:
این نوع هموگلوبین، بیشترین هموگلوبینی است که به طور طبیعی در بالغین یافت می شود. در بعضی از بیماری ها، مثل تالاسمی ممکن است میزان هموگلوبین A کاهش یابد و میزان هموگلوبین F زیاد شود.
هموگلوبین A2:
نوعی هموگلوبین طبیعی است که به مقدار کم در بالغین یافت می شود.
هموگلوبین F (هموگلوبین جنینی):
این نوع هموگلوبین در جنین و نوزادان تازه متولد شده یافت می شود. کمی بعد از تولد، هموگلوبین F با هموگلوبین A (هموگلوبین بالغین ) جایگزین می شود. مقدار خیلی کمی از هموگلوبین F بعد از تولد ساخته می شود. در بعضی از بیماری ها مثل کم خونی سلول های داسی شکل، کم خونی آپلاستیک و لوسمی، میزان هموگلوبین F افزایش می یابد.
هموگلوبین F هموگلوبین اصلی جنین است که مسئول حمل اکسیژن در فشار کم اکسیژن است. تولید هموگلوبین F پس از تولد به شدت کاهش می یابد. اگر در مبتلایان به بیماری سلول داسی میزان هموگلوبین F افزایش یابد فرم خفیف تری از بیماری ایجاد می شود. هموگلوبین F در موارد نادری تحت عنوان هموگلوبین جنینی ارثی پایدار (HPFH) افزایش می یابد و در این افراد میزان هموگلوبین F بدون هیچ علامت بالینی بالاست.
هموگلوبین H:
این نوع هموگلوبین یک فرم غیر طبیعی هموگلوبین است که در برخی موارد تالاسمی آلفا اتفاق می افتد و از چهار زنجیره بتا تشکیل شده است و در اثر فقدان شدید زنجیره آلفا تولید می شود. هرچند زنجیره بتا طبیعی است ولی هموگلوبین H عملکرد طبیعی ندارد و میل ترکیبی آن به اکسیژن افزایش یافته است و اکسیژن را در بافت ها آزاد نمی کند. این فرم نیز ناپایدار بوده و تمایل به همولیز و ایجاد ساختار جامد در گلبول قرمز دارد. بیش از ۳۵۰ نوع هموگلوبین غیر طبیعی وجود دارد.
شایع ترین انواع آن ها عبارتند از:
هموگلوبین S:
این نوع هموگلوبین در کم خونی سلول های داسی شکل یافت می شود. هموگلوبین اصلی در افراد مبتلا به بیماری سلول داسی (به عنوان آنمی سلول داسی نیز شناخته می شود) است. افراد مبتلا به این بیماری دو زنجیره غیر طبیعی S و دو زنجیره طبیعی آلفا دارند. حضور هموگلوبین S موجب شکل غیر طبیعی (داسی شکل) گلبول های قرمز در شرایط کمبود اکسیژن (مانند ورزش و یا عفونت ریه) می شوند. گلبول داسی سفت است و می تواند موجب انسداد عروق ریز خونی گردد.
این انسداد درد ایجاد کرده و گردش خون معیوب و کاهش اکسیژن رسانی را سبب می شود و نیز عمر گلبول قرمز نسبت به فرم طبیعی کوتاه تر است.
هموگلوبین C:
این نوع هموگلوبین اکسیژن را به خوبی حمل نمی کند. افرادی که یک نسخه از هموگلوبین C دارند به عنوان صفت هموگلوبین C شناخته می شوند و معمولا بدون علامت هستند. افرادی که دو نسخه از زنجیره C دارند نادر هستند. این حالت موجب میزان خفیفی از آنمی همولیتیک می شود و به صورت خفیف تا متوسط موجب بزرگ شدن طحال می گردد.
هموگلوبین E:
این نوع هموگلوبین در جنوب شرقی آسیا شیوع دارد. هموگلوبین E از شایع ترین واریان های هموگلوبین بتا در جهان است و شیوع زیادی در جنوب شرق آسیا دارد. افراد هموزیگوت برای هموگلوبین E معمولا آنمی همولیتیک خفیف دارند و گلبول های قرمز کوچک (میکروسیت) در خون آنها یافت می شود و طحال نیز به طور بزرگ شده است. یک ژن هموگلوبین E هیچ علامتی ایجاد نمی کند مگر اینکه با سایر جهش ها از قبیل تالاسمی بتا ترکیب گردد.
هموگلوبین D:
این نوع هموگلوبین در بعضی از بیماران مبتلا به کم خونی داسی شکل یافت می شود. هموگلوبین C و هموگلوبین S هموگلوبین های غیر طبیعی هستند که عموما در آزمایش الکتروفورز هموگلوبین یافت می شوند. وجود هموگلوبین غیر طبیعی و غیر طبیعی بودن میزان هموگلوبین طبیعی در بدن می تواند نشان دهنده وجود بیماری باشد. ممکن است وجود هموگلوبین غیر طبیعی در بدن بدون علایم بالینی خاصی باشد و یا به علت یک بیماری خفیف و یا به علت یک بیماری تهدید کننده ی زندگی باشد.
آزمایش بررسی الکتروفورز هموگلوبین به دلایل زیر انجام می شود:
• بررسی انواع هموگلوبین در خون. برای تشخیص انواع کم خونی ها نیز به کار می رود مثل تالاسمی.
• بررسی روند درمانی بیمارانی که هموگلوبین غیر طبیعی دارند.
• راهنمایی پدر و مادر ها برای بررسی احتمال ابتلای فرزندشان به انواع خاصی از کم خونی ها که ممکن است این بیماری را از یکی از والدین به ارث ببرد.افزایش و کاهش میزان هموگلوبین
• افزایش میزان هموگلوبین A2 و هموگلوبین F ممکن است به دلیل بیماری تالاسمی خفیف باشد.
• کاهش شدید میزان هموگلوبین A و افزایش میزان هموگلوبینF ممکن است به علت تالاسمی شدید باشد.
• افزایش میزان هموگلوبین F در موارد نادری ممکن است دیده شود که به دلیل تداوم ارثی هموگلوبین جنینی می باشد.
• افزایش متوسط میزان هموگلوبین S بیماری خفیف سلول های داسی شکل را نشان می دهد. افزایش شدید میزان هموگلوبین S نشان دهنده بیماری شدید سلول های داسی شکل است.
• هموگلوبین C در مقدار کم می تواند به این معنی باشد که صفت هموگلوبین C وجود دارد. هموگلوبین C در مقادیر بالا به معنی بیماری C هموگلوبین است، که باعث کم خونی و بزرگ شدن طحال می شود.
• وجود هموگلوبین S و C به معنی بیماری هموگلوبین S-C است که نوع خفیف و متوسط بیماری سلول های داسی شکل است.
• میزان خفیف هموگلوبین E می تواند به معنی وجود صفت هموگلوبین E باشد. افزایش میزان هموگلوبین E به معنی بیماری هموگلوبین E می باشد که باعث کوچک شدن گلبول های قرمز خون شده و کم خونی ایجاد می شود.
• انواع هموگلوبین غیر از S, C, D, E نادر هستند. اما بیش از ۳۵۰ نوع هموگلوبین غیر طبیعی وجود دارد.