خودداری از ذوب و انجماد مجدد
آزمایش هپاتیت B یا HBV عامل ایجاد عفونت فعال هپاتیت B و یا سابقه ی ابتلا به عفونت هپاتیت B را نشان می دهد. این آزمایشات برای نشان دادن عفونت های مختلف حاد و مزمن می باشد.
برای تشخیص ویروس هپاتیت B آزمایشات مختلفی دارد، که رایج ترین آنها شامل موارد زیر است:
آنتی ژن سطحی ویروس هپاتیت B یا (HBsAg):
اولین نشانه وجود عفونت فعال با ویروس هپاتیت B است. این آنتی ژن ها ممکن است قبل از ظهور علایم بالینی بوجود بیایند. اگر این آنتی ژن ها به مدت بیش از ۶ ماه وجود داشته باشند، احتمالا به عفونت مزمن HBV مبتلا هستید. به این معنی است که شما می توانید ویروس هپاتیت B را به دیگران منتقل کنید.
حضور HBS Ag در سرم ممکن است نشان دهنده موارد زیر باشد:
• عفونت حادHBV
• عفونت مزمن HBV
• ناقلین تحت بالینی اهمیت حضور Ag HBS در سرم با ارزیابی آن در کنار سایر مارکرهای HBV و حضور موارد بالینی از قبیل تاریخچه بیمار صورت می‌پذیرد.
تست HBS Ag برای غربالگری اهدای خون جهت کاهش بروز هپاتیت های ناشی از انتقال خون صورت می‌پذیرد.پیش از ظهور علائم بالینی بیماری، HBS Ag در سرم قابل شناسایی است و حضور آن در طول فاز همراه با علائم بیماری تداوم می‌یابد، و متعاقب بیماری، میزان HBSAg شروع به کاهش می‌کند و به مقادیر غیر قابل شناسایی می رسد.
پس از ناپدید شدن HBS Ag ،آنتی HBS در سرم ظاهر می‌شود، گرچه یک تاخیر بین زمان ناپدید شدن آنتی‌ژن و ظهور آنتی‌بادی وجود دارد که به دوره پنجره (Window Period) موسوم است. در حدود 10% از بیماران، HBS Ag در سرم تا انتها باقی می‌ماند و آنتی HBS نیز ظاهر نمی شود و این امر نشانگر فرآیند مزمن بیماری است.
حضور آنتی HBS در سرم نشان دهنده مواجهه قبلی با HBV و ایمنی اکتسابی بلند مدت است. مقادیر پایین سرمی آنتی HBS بیانگر فقدان ایمنی علیه HBV در عفونت‌های پیش رو می‌باشد. تشخیص آنتی HBS در تأیید وقوع عفونت و یا ایمنی اکتسابی مفید و حیاتی است. ایمنی اکتسابی میتواند در نتیجه عفونت با HBV و یا واکسیناسیون اتفاق افتد.
واکسن هایی بر مبنای HBS Ag مشتق از پلاسمای انسانی و یا نوترکیب امروزه به طور وسیع کاربرد دارند و تأکید می‌شود که به طور دقیق غلظت ایمونوگلوبولین های فرد ارزیابی گردد. اندازه‌گیری آنتی HBS در موارد واکسینه جهت ارزیابی طول مدت حفاظت پس ازایمنی زایی ضروری است. آزمایش آنتی HBS در شناسایی افراد در معرض خطر HBV و برنامه‌های غربالگری قبل از واکسیناسیون حیاتی است.
آنتی بادی سطحی ویروس هپاتیت B یا (HBsAb):
معمولا ۴ هفته بعد از ناپدید شدن HBsAg بوجود می آید. وجود این آنتی بادی به این معنی است که عفونت در پایان مرحله فعال خود قرار دارد و شما نمی توانید ویروس را به دیگران انتقال دهید. همچنین این آنتی بادی شما را در برابر ابتلا به عفونت با ویروس HBV در آینده محافظت می کند. این آزمایش برای این انجام می شود تا مشخص شود که شما احتیاج به انجام واکسیناسیون دارید یا که خیر. بعد از دریافت واکسن HBV این آنتی بادی در خون ظاهر می شود که این امر نشان دهنده ی ایمن بودن شما از این ویروس است. گهگاهی آزمایش شما ممکن است هم HBsAg و هم HBsAb را نشان دهد، در این حالت بیماری هنوز قابل سرایت است.
آنتی ژن e ویروس هپاتیت B یا (HBeAg):
آنتی ژن e پروتئینی است که فقط در زمان فعال بودن عفونت با این ویروس وجود دارد. این آزمایش مسری بودن بیماری را نشان می دهد. همچنین این آزمایش می تواند برای بررسی روند درمان HBV به کار رود. در روند طبیعی عفونت حاد هپاتیت B، HBe Ag درکنار HBs Ag و HBV-DNA، در دوره انکوباسیون در سرم بیمار قابل شناسایی میگردد و این امر پیش از شروع علائم بالینی اتفاق می‌افتد. با ظهور علائم بالینی، سطح HBe Ag ، HBs Ag و HBV-DNA به مقدار اوج میرسد و سپس رو به کاهش می‌گذارد.
HBe Ag معمولا پیش از HBs Ag ناپدید میگردد هر چند در مواردی نیز عکس این قضیه صادق است. از جنبه تشخیصی، حضور HBe Ag در سرم بیانگر همانندسازی فعال HBV است. این امر میتواند در فرد مبتلا به هپاتیت B حاد یا فردی که در حال تبدیل شدن به ناقل مزمن HBV و تداوم HBs Ag است دیده شود. تداوم HBe Ag اغلب با افزایش مزمن آنزیم‌های کبدی همراه است. فردی که HBe Ag مثبت است به عنوان فرد مبتلا به عفونت بالای هپاتیت B در نظر گرفته می‌شود، ولی غیاب HBe Ag نشان دهنده عدم عفونت نیست.
آزمایش HBV DNA:
این آزمایش ماده ژنتیکی ویروس ( DNA) را بررسی می کند. آزمایش HBV DNA آزمایشی است که میزان ماده ژنتیکی ویروس را بررسی می کند. افزایش میزان HBV DNA به این معنی است که ویروس به میزان زیاد در بدن وجود دارد و فرد ناقل هپاتیت می باشد. اگر عفونت HBV مزمن دارید و میزان DNA ویروس نیز بالا می باشد، به این معناست که شانس آسیب به کبد زیاد است و شاید به درمان با داروهای ضد ویروس نیاز باشد. این آزمایش برای بررسی روند درمان هپاتیت مزمن به کار می رود.
آزمایش HBV DNA حساسیت بیشتری نسبت به آزمایش HBeAg برای تشخیص HBV دارد.
سایر آزمایشات تشخیص آزمایش هپاتیت B آنتی بادی بر علیه هسته ویروس هپاتیت B یا (HBcAb):
آنتی بادی است که بر علیه هسته ویروس هپاتیت B حدود یک ماه بعد از شروع عفونت فعال HBV ظاهر می شود. این آنتی بادی می تواند در افرادی که در گذشته به این عفونت مبتلا شده اند و یا عفونت مزمن هپاتیت B را دارند، ظاهر شود.
آنتی بادی IgM بر علیه هسته ویروس هپاتیت B یا (HBcAbIgM):
آنتی بادی دیگری بر علیه آنتی ژن های هسته ویروس هپاتیت B می باشد. این آنتی بادی زمانی بالا می رود که ابتلا به عفونت در چند ماه گذشته اتفاق افتاده باشد. همچنین زمانی که بیماری هپاتیت مزمن مجددا عود کرده باشد. در عفونت هپاتیت حاد، مقادیر آنتی HBC Total & (Igm) زمان کوتاهی قبل از بروز علائم بالینی و کمی بعد از ظهور HBS Ag در سرم قابل شناسایی است. در مواردی که عفونت هپاتیت B رفع می‌شود، آنتی‌بادی توتال آنتی HBC در دوره پنجره و در زمانی که HBS Ag ناپدید می‌شود و قبل از ظهور آنتی HBS قابل اندازه‌گیری است.
در موارد بدون علامت یا تحت بالینی هپاتیت B، میزان آنتی HBC از الگوی مشابه با عفونت حاد دارای علامت پیروی می‌کند در صورتی که در این موارد HBS Ag و HBe Ag در یک دوره گذرا حضور دارند و یا قابل شناسایی نیستند، بنابراین در این بیماران شناسایی آنتی HBC توتال یا آنتی HBS توتال به منظور تأیید عفونت به HBV کاربرد دارد.
در بیماران مبتلا به فرم مزمن هپاتیت B و یا فرم ناقل بدون علامت مزمن HBSAg در طول فاز انکوباسیون پدیدار میگردد و برای سال‌ها و گاهاً در طول عمر بیمار پایدار می‌ماند. آنتی HBC نیز در این مراحل اولیه ظاهر می‌شود و به مرور غلظت آن افزایش می یابد و در طول زمان پایدار است. بیشترین میزان آنتیHBC توتال در مرحله ناقلین مزمن HBS Ag مشاهده می‌شود. بنابراین در عفونت مزمن آنتی‌بادی توتال آنتیHBC در کنار سایر مارکرهای سرولوژیک هپاتیت B قابل اندازه‌گیری است.
درصد کمی از موارد توتال آنتی HBC در طول زمان کاهش می یابد و به مقادیر غیر قابل اندازه گیری در سال های طولانی بعد از عفونت هپاتیت B میرسد. همچنین توتال آنتی HBC میتواند در فازهای بسیار ابتدایی عفونت هپاتیت B حاد غیر قابل اندازه گیری باشد. توتال آنتی HBC میتواند در غیاب سایر مارکرهای هپاتیت B نیز قابل شناسایی باشد و این امر میتواند بیانگر، عفونت اخیر (بیمار در پنجره HBSAg/anti HBS) و یا عفونت بسیار قدیمی که آنتی HBS نیز قابل شناسایی است، باشد.
با این همه تنها بر مبنای توتال آنتی HBC نمیتوان بین عفونت حاد و مزمن و نیز عفونت اخیر یا قدیمی تمایز قایل شد. برای تأیید سابقه مواجهه با HBV و یا مرحله بیماری HBV از آنتی HBC در کنار سایر سنجش‌های مرتبط با هپاتیت B می‌توان کمک گرفت.
آنتی بادی e بر علیه هپاتیت B یا ( HBeAb ):
نشان دهنده ی مرحله فعال عفونت حاد HBV است. شانس ناقل بودن بیماری کاهش می یابد.
ویروس هپاتیت B چگونه منتقل می شود؟
راه های انتقال این ویروس در خون، مایع منی و دیگر مایعات بدن فرد مبتلا شده وجود دارد.
از جمله مواردی که باعث انتقال این بیماری می شود به شرح زیر است:
• از طریق مادر آلوده به نوزاد در هنگام زایمان
• رابطه جنسی محافظت نشده و پرخطر با فرد آلوده به ویروس
• استفاده از سرنگ مشترک جهت تزریق (اعتیاد تزریقی)، خالکوبی، تاتو کردن، سوراخ کردن گوش با وسایل آلوده
• استفاده مشترک از مسواک یا تیغ ریش آلوده به ویروس
• تماس مستقیم با خون و یا زخم های باز فرد آلوده
• تماس با خون و یا فرآورده های خونی آلوده به ویروس
• انجام اقدامات دندانپزشکی درمراکزی که از وسایل غیر بهداشتی و با روش های غیر صحیح وسایل خود را ضدعفونی می نمایند.