اختلال دوقطبی در کودکان
اختلال دوقطبی یک وضعیت سلامت روان است که باعث تحریک پذیری قابل توجه و نوسانات خلقی در کودکان می شود. هیچ درمانی برای اختلال دوقطبی وجود ندارد، اما با درمان موثر (درمان و داروها) میتوان زندگی سالمی برای کودکان ساخت.
اختلال دوقطبی چیست؟
اختلال دوقطبی (که قبلاً به عنوان بیماری شیدایی-افسردگی یا افسردگی شیدایی شناخته می شد) یک اختلال خلقی و وضعیت سلامت روان مادام العمر است که باعث تغییرات شدید در خلق و خو، سطوح انرژی، الگوهای تفکر و رفتار می شود. این جابجاییها میتوانند ساعتها، روزها، هفتهها یا ماهها طول بکشند و توانایی فرد را برای انجام کارهای روزمره مختل کنند.
اکثر افراد در نوجوانی یا بزرگسالی مبتلا به اختلال دوقطبی تشخیص داده می شوند، اما علائم می توانند زودتر در دوران کودکی ظاهر شوند.
انواع مختلفی از اختلال دوقطبی وجود دارد که بیشتر آنها شامل تجربه دوره های شیدایی و افسردگی است. با این حال، افراد مبتلا به اختلال دوقطبی همیشه یا دوره های شیدایی یا دوره های افسردگی را تجربه نمی کنند. آنها همچنین اتیمیا را تجربه می کنند که یک حالت خلقی نسبتاً پایدار است که در آن خود همیشگی خود هستند.
شیدایی وضعیتی است که در آن فرد یک دوره تغییرات غیرعادی بالا و شدید در خلق و خوی، احساسات، سطح انرژی و سطح فعالیت خود دارد. افراد مبتلا به انواع خاصی از اختلال دوقطبی می توانند هیپومانیا را تجربه کنند که شکل کمتر شدید شیدایی است.
در طول یک دوره افسردگی، خلق و خوی ضعیف یا افسرده و یا از دست دادن علاقه به بیشتر فعالیت ها و همچنین بسیاری از علائم افسردگی دیگر را تجربه می کنید.
اختلال دوقطبی چگونه بر کودکان تأثیر می گذارد؟
اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان با بزرگسالان متفاوت است. بزرگسالان مبتلا به اختلال دوقطبی اغلب دوره های واضح شیدایی یا افسردگی دارند که یک هفته یا بیشتر طول می کشد. در کودکان و نوجوانان، مراحل ممکن است کمتر واضح باشد و تغییرات از یک قسمت به قسمت دیگر ممکن است سریعتر اتفاق بیفتد. برای مثال، ممکن است کودک دورههایی از سرگیجه و حماقت، طغیان خشم و گریههای بیمورد را در یک روز از خود نشان دهد.
اختلال دوقطبی با نوسانات خلقی و فراز و نشیب های معمولی که هر کودک و نوجوانی با آن روبرو می شود متفاوت است. تغییرات خلقی در اختلال دوقطبی شدیدتر است، اغلب غیر قابل تحریک است و همچنین شامل موارد زیر است:
- تغییر در الگوهای خواب.
- تغییرات در سطح انرژی.
- مسائل مربوط به تمرکز و توانایی تفکر واضح.
علائم اختلال دوقطبی می تواند عملکرد خوب فرزند در مدرسه یا کنار آمدن با دوستان و اعضای خانواده را دشوار کند. برخی از کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دوقطبی ممکن است سعی کنند به خود آسیب برسانند یا اقدام به خودکشی کنند.
اختلال دوقطبی در کودکان چقدر شایع است؟
مطالعات نشان می دهد که حدود 4 درصد از افراد زیر 18 سال، از جمله کودکان 5 ساله، به اختلال دوقطبی مبتلا هستند.
برای در نظر گرفتن این موضوع، در اینجا میزان شایع ترین شرایط سلامت روانی که کودکان را تحت تاثیر قرار می دهند آورده شده است:
- 8 درصد از کودکان اختلال نقص توجه/ بیش فعالی (ADHD) دارند.
- 4 درصد از کودکان دارای اختلال اضطراب هستند.
- 4 درصد از کودکان افسردگی دارند.
علائم اختلال دوقطبی در کودکان چیست؟
برای درک اختلال دوقطبی، دانستن اینکه چگونه پزشکان در مورد نوسانات خلقی شدید صحبت می کنند مفید است. نوسانات خلقی اغلب “قسمت های خلقی” نامیده می شود. دورههای شیدایی دورههایی را توصیف میکنند که کودک احساس هیجان و اعتماد به نفس زیادی میکند و انرژی زیادی دارد. این احساسات می تواند به سرعت جای خود را به سردرگمی، تحریک پذیری و احتمالاً خشم بدهد.
دورههای افسردگی دورههایی را توصیف میکنند که کودک احساس غمگینی (افسردگی) و انرژی کم دارد.
کودکان ممکن است اپیزودهای واضحی نداشته باشند. در عوض، ممکن است دورههای “مخلوط” داشته باشند و علائم شیدایی و افسردگی را نشان دهند. برخی از کودکان ممکن است “دوچرخه سواری سریع” را نشان دهند که در آن به سرعت بین شیدایی یا هیپومانیا و افسردگی جابه جا می شوند – حتی گاهی اوقات در همان روز.
اپیزودهای افسردگی، شیدایی یا مختلط، طبق تعریف، تغییری در رفتار است که با حالت اولیه کودک (اتیمیا) متفاوت است.
علائم و نشانه های دوره های شیدایی در کودکان:
کودکان مبتلا به اختلال دوقطبی به احتمال زیاد تحریکپذیر و مستعد طغیانهای مخرب در طول دورههای شیدایی هستند تا اینکه مانند بزرگسالان مبتلا به اختلال دوقطبی شاد یا سرخوش باشند.
در طول یک دوره شیدایی، کودک ممکن است:
- بیش از حد شاد، امیدوار و هیجان زده باشد که اغلب با رویدادهای بیرونی همخوانی ندارد.
- انرژی زیادی داشته باشد و بسیار فعال باشد.
- کج خلقی های مکرر داشته باشد یا بیشتر از حد معمول تحریک پذیر به نظر می رسد.
- در مقایسه با افراد هم سن و سال خود به طور غیرعادی احمق باشد.
- نافرمانی و مخرب باشد و طبق معمول از قوانین پیروی نکند.
- روزهایی را با کم خوابی یا بدون خواب بدون احساس خستگی ادامه دهد.
- بیش از حد معمول بی حوصله و بی قرار باشد.
- خیلی سریع صحبت کند، اجازه ندهد دیگران صحبت کنند.
- حواس پرت باشد، در تمرکز مشکل داشته باشد و بین ایده های مختلف بپرد.
- باور کنید که مهارتها و قدرتهای غیرواقعی یا بزرگ زیادی دارند و میتوانند کارهایی را انجام دهند که دیگران نمیتوانند انجام دهند (مثلاً فکر میکنند که به جای بزرگسالان مسئول هستند).
- به نظر می رسد بیش از حد علاقه مند یا درگیر فعالیت های لذت بخش اما پرخطر، مانند: رابطه جنسی محافظت نشده و نوشیدن الکل می باشد.
- کارهای مخاطره آمیز یا بی پروا انجام دهد که نشان دهنده قضاوت ضعیف است.
علائم و نشانه های دوره های افسردگی در کودکان:
در طول یک دوره افسردگی، علائم کودک ممکن است، شامل موارد زیر باشد:
- احساس غم و اندوه مکرر و بی دلیل.
- نسبت به چیزهایی که قبلاً از آنها لذت می بردند بی علاقه باشید.
- اغلب گریه کند.
- تحریک پذیر باشد.
- در به خواب رفتن مشکل دارد، خیلی زود بیدار می شود یا زیاد می خوابد.
- انرژی کم داشته باشد.
- علاقه خود را به دوستان یا همکلاسی ها از دست می دهند و خود را از تعامل اجتماعی منزوی می کنند.
- نسبت به رد یا شکست بسیار حساس باشد.
- در تمرکز یا به خاطر سپردن چیزها مشکل دارند.
- عملکرد ضعیفی در مدرسه داشته باشد.
- خیلی کم یا زیاد بخورد.
- در مورد خودشان چیزهای منفی بگویند.
- درباره مرگ و خودکشی صحبت کند یا فکر کند.
آنها همچنین ممکن است به علائم فیزیکی اشاره کنند یا از آنها شکایت کنند، از جمله:
- سردرد.
- معده درد
- دردهای عضلانی.
- خستگی.
نوجوانان ممکن است کمتر از بزرگسالان اعتراف کنند که غمگین و افسرده هستند. اگر کودک علائمی از تفکر خودکشی نشان می دهد، بایستی به پزشک مراجعه شود.
علت اختلال دوقطبی در کودکان چیست؟
دانشمندان هنوز علت دقیق اختلال دوقطبی را نمی دانند.
اما آنها معتقدند که یک مؤلفه ژنتیکی (ارثی) قوی وجود دارد. بیش از دو سوم افراد مبتلا به اختلال دوقطبی حداقل یک خویشاوند بیولوژیکی نزدیک مبتلا به این بیماری دارند. با این حال، فقط به این دلیل که یک خویشاوند بیولوژیکی مبتلا به اختلال دوقطبی دارید، لزوماً به این معنی نیست که شما نیز به آن مبتلا خواهید شد.
تحقیقات همچنین نشان می دهد که ضربه و رویدادهای استرس زا زندگی – مانند: مرگ یکی از اعضای خانواده یا سوء استفاده – ممکن است شانس ابتلا به اختلال دوقطبی را در افرادی که در معرض خطر ژنتیکی ابتلا به این بیماری قرار دارند، افزایش دهد.
برخی از کودکان مبتلا به اختلال دوقطبی ممکن است تغییرات فیزیکی در مغز خود داشته باشند، که ممکن است به این معنی باشد که برخی از قسمت های مغز آنها نسبت به سایر کودکان فعال تر یا کمتر فعال است.
دانشمندان در حال حاضر در حال انجام تحقیقاتی برای تعیین ارتباط این عوامل در اختلال دوقطبی، چگونگی کمک به جلوگیری از بروز آن و نقشی که می توانند در درمان آن ایفا کنند، هستند.
تشخیص اختلال دوقطبی:
برای تشخیص اختلال دوقطبی، کودک باید حداقل یک دوره شیدایی یا هیپومانیا (با یا بدون دوره افسردگی) را تجربه کرده باشد.
برای تشخیص اختلال دوقطبی، پزشک ممکن است از ابزارهای زیادی استفاده کند، از جمله:
- یک معاینه فیزیکی.
- یک تاریخچه پزشکی کامل، که شامل سؤال در مورد علائم، سابقه زندگی، تجربیات و سابقه خانوادگی کودک می شود.
- آزمایشهای پزشکی، مانند: آزمایش خون، برای رد سایر شرایطی که میتوانند باعث علائم کودک شوند.
- ارزیابی سلامت روان: پزشک ممکن است ارزیابی را انجام دهد، یا ممکن است کودک را به یک متخصص سلامت روان، مانند: روانشناس یا روانپزشک، ارجاع دهد تا آن را دریافت کند.
هنگامی که از کودکان، معلمان و مراقبان آنها می خواهند پرسشنامه هایی را پر کنند که در مورد خلق و خو، سطح انرژی و سایر عوامل سؤال می شود، اغلب می توانند اختلال دوقطبی را در کودکان با دقت بیشتری تشخیص دهند.
علائم و نشانه های اختلال دوقطبی ممکن است با علائم سایر اختلالات رایج در کودکان و نوجوانان همپوشانی داشته باشد، از جمله:
- اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی (ADHD).
- اختلال تنظیم خلقی مخرب.
- اختلال نافرمانی مخالف.
- اختلال سلوک
- افسردگی اساسی
- اختلالات اضطرابی.
به همین دلیل، تشخیص اختلال دوقطبی در کودکان می تواند پیچیده باشد و نیاز به بررسی دقیق و کامل توسط یک متخصص بهداشت روان آموزش دیده و با تجربه دارد.
درمان اختلال دوقطبی در کودکان:
در دهه گذشته، کارشناسان بهداشت روان در روانشناسی و روانپزشکی به اصلاح ارزیابی و درمان اختلال دوقطبی در میان کودکان و نوجوانان کمک کرده اند.
یک برنامه درمانی موثر معمولاً شامل ترکیبی از درمان های زیر است:
- روان درمانی (گفتار درمانی).
- داروها
- عادات مفید سبک زندگی، مانند: ورزش، مدیتیشن و روتین های مداوم.
- سایر روش های درمانی
اختلال دوقطبی یک بیماری مادام العمر است، بنابراین درمان یک تعهد مادام العمر است. گاهی ممکن است چندین ماه تا سال طول بکشد تا شما، فرزندتان و پزشک یک برنامه درمانی جامع را پیدا کنید که بهترین تاثیر را برای کودک شما دارد. اگرچه این می تواند دلسرد کننده باشد، اما ادامه درمان برای کودک بسیار مهم است.
روان درمانی برای کودکان مبتلا به اختلال دوقطبی:
روان درمانی که «گفتار درمانی» نیز نامیده می شود، می تواند بخشی موثر از برنامه درمانی کودکان مبتلا به اختلال دوقطبی باشد.
این اصطلاح برای انواع تکنیک های درمانی است که هدف آن کمک به کودک در شناسایی و تغییر احساسات، افکار و رفتارهای نگران کننده است. کار با یک متخصص سلامت روان، مانند: روانشناس یا روانپزشک، می تواند حمایت، آموزش و راهنمایی را برای کودک و خانواده فراهم کند.
برخی از انواع درمان برای اختلال دوقطبی عبارتند از:
- آموزش روانی: آموزش روانی روشی است که متخصصان سلامت روان به افراد و خانوادههایشان در مورد شرایط سلامت روانشان آموزش میدهند.
- درمان خانواده محور (FFT): این درمان برای افراد مبتلا به اختلال دوقطبی و مراقبان و خانواده آنها است. در طول این درمان، فرزند و خانواده با هم در مورد اختلال دوقطبی، آموزش بهبود ارتباطات و آموزش مهارت های حل مسئله یاد می گیرند. این به اعضای خانواده کمک زیادی می کند تا علائم این بیماری را بشناسند و برنامه ای برای مدیریت دوره های شیدایی و افسردگی ایجاد کنند.
- کرونوتراپی: این درمان به کودک کمک می کند تا یک روال خواب ثابت و قابل پیش بینی ایجاد کند. کودک یاد می گیرد که هر روز در یک ساعت مشخص به رختخواب برود و در همان ساعت از خواب بیدار شود.
- ریتم درمانی بین فردی و اجتماعی (IPSRT): این درمان برای کمک به بهبود خلق و خوی کودک با درک و کار با ریتم های بیولوژیکی و اجتماعی طراحی شده است. IPSRT بر تکنیکهایی برای بهبود پایبندی به دارو، مدیریت رویدادهای استرسزای زندگی و کاهش اختلالات در ریتمهای اجتماعی (تغییرات روزانه رفتارهای معمولی) تأکید میکند.
داروها برای کودکان مبتلا به اختلال دوقطبی:
تثبیت کننده های خلق و خو و داروهای آنتی سایکوتیک (اعصاب) که پزشک برای دهه ها از آنها برای درمان اختلال دوقطبی در بزرگسالان استفاده کرده اند، در کودکان مبتلا به اختلال دوقطبی نیز موثر هستند.
پزشک با شما و آنها برای انتخاب بهترین دارو همکاری خواهد کرد. اگر فرزند شما همچنین مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD) باشد، ممکن است پزشک برای آن دارو تجویز کند. اما، در برخی موارد، داروهای ADHD می توانند علائم شیدایی یا نوسانات خلقی را در کودکان مبتلا به اختلال دوقطبی ایجاد کنند. داروهای افسردگی همچنین می توانند علائم دوقطبی را در کودکان ایجاد کنند.
داروهای تثبیت کننده خلق و خو می توانند به مدیریت دوره های شیدایی یا هیپومانیک کمک کنند.
عوارض جانبی احتمالی داروهای مورد استفاده برای درمان اختلال دوقطبی در کودکان چیست؟
عوارض جانبی داروهای اختلال دوقطبی شایع است و باتوجه به دارو متفاوت است.
مهم است که با پزشک فرزندتان در مورد آنچه شما و فرزندتان هنگام مصرف برخی داروها انتظار دارید صحبت کنید. همچنین مهم است که فرزندتان را از نظر عوارض جانبی به دقت ارزیابی کنید و او را تشویق کنید تا به شما بگوید که آیا این عوارض را تجربه کرده است. هر گونه عوارض جانبی منفی را در اسرع وقت به پزشک گزارش دهید.
فرزند شما هرگز نباید مصرف داروهای خود را قطع کند، مگر اینکه پزشک به او بگوید این کار را انجام دهد. قطع ناگهانی دارو می تواند عوارض جانبی شدیدی ایجاد کند و باعث بروز دوره های شدید شود.
شایع ترین عوارض جانبی داروهای اختلال دوقطبی عبارتند از:
- افزایش وزن.
- اختلالات متابولیک، از جمله سطوح غیر طبیعی چربی (دیس لیپیدمی)، فشار خون بالا و قند خون بالا (هیپرگلیسمی).
- خواب آلودگی.
- آکاتیزیا – احساس بی قراری و آشفتگی همراه با نیاز شدید به حرکت، تکان دادن یا سرعت دادن.
لیتیوم یکی از رایج ترین داروهایی است که برای درمان اختلال دوقطبی استفاده می شود. هر چیزی که سطح سدیم (نمک) را در بدن کودک کاهش دهد، مانند: تغییر رژیم غذایی کم سدیم، تعریق شدید، تب، استفراغ یا اسهال ممکن است باعث تجمع سمی لیتیوم در بدن او شود.
موارد زیر نشانه های سمیت لیتیوم (مصرف بیش از حد لیتیوم) است.
اگر فرزندتان تجربه کرد فوراً با پزشک کودک خود تماس بگیرید یا به نزدیکترین اورژانس بروید:
- تاری دید یا دوبینی.
- نبض نامنظم.
- ضربان قلب بسیار سریع یا آهسته.
- دشواری در تنفس.
- گیجی و سرگیجه.
- لرزش یا تشنج شدید.
- دفع مقدار زیادی ادرار.
- حرکات کنترل نشده چشم
- کبودی یا خونریزی غیرمعمول.
پیشگیری از اختلال دوقطبی:
متأسفانه هیچ راه شناخته شده ای برای پیشگیری از اختلال دوقطبی وجود ندارد، زیرا دانشمندان علت دقیق آن را نمی دانند.
اما مهم است که علائم و نشانه های اختلال دوقطبی در کودکان را بدانید و اگر کودک علائمی را تجربه می کند، مداخله اولیه را انجام دهید.
به طورکلی فهمیدن اینکه فرزند به اختلال دوقطبی مبتلا است، می تواند سخت و طاقت فرسا باشد. بدانید که این بیماری قابل درمان است. شناسایی، تشخیص و درمان به موقع می تواند به فرزند کمک کند تا به پتانسیل کامل خود برسد. حتماً برای حمایت با خانواده و دوستان تماس بگیرید. پزشک نیز برای پاسخ به هر سؤالی که ممکن است داشته باشید در دسترس است.
مطالب مشابه:
سلامت روان در بارداری
اختلالات روان تنی یا سایکوسوماتیک
گاستروانتریت در کودکان
ارتباط افسردگی بارداری با مسائل رفتاری کودک
حملات پانیک و اختلال هراس
منبع: my.clevelandclinic