کیست تخمدان در بارداری
کیست تخمدان کیسهای کوچک پر از مایع یا ماده نیمهجامد است که روی یکی یا هر دو تخمدان یا درون آنها تشکیل میشود. انواع مختلفی از کیستهای تخمدان وجود دارد که بیشتر آنها بدون درد و غیرسرطانی (خوشخیم) هستند. کیستهای تخمدان همیشه باعث ایجاد علائم نمیشوند. به احتمال زیاد متوجه وجود آن نخواهید شد مگر پزشک شما آن را در طول معاینه لگنی یا سونوگرافی لگنی پیدا کند.
به ندرت، کیستهای تخمدان میتوانند باعث عوارض شوند. انجام معاینات منظم لگنی و صحبت با پزشک در مورد هر علائمی که ممکن است تجربه کنید، میتواند به حل هرگونه مشکل مربوط به کیست تخمدان کمک کند.
کیستهای تخمدان بسیار شایع هستند، به خصوص اگر هنوز یائسه نشده باشید.
انواع کیستهای تخمدان:
اکثر کیستهای تخمدان، کیستهای عملکردی (Functional cysts) هستند. آنها در پاسخ به تغییرات بدن در طول چرخه قاعدگی ایجاد میشوند. به ندرت، کیستهای تخمدان به دلایلی که با پریود شما ارتباطی ندارند، شکل میگیرند.
کیستهای عملکردی تخمدان:
کیستهای عملکردی شایعترین نوع کیست تخمدان هستند و مربوط به بیماری نیستند. آنها در نتیجه تخمکگذاری (Ovulation) رخ میدهند. این کیستها میتوانند نشانهای از عملکرد صحیح تخمدانهای شما باشند. کیستهای عملکردی معمولاً با گذشت زمان، معمولاً ظرف ۶۰ روز، بدون درمان کوچک میشوند. گاهی اوقات، کیستهای عملکردی کیستهای ساده نیز نامیده میشوند. این کیستها شامل موارد زیر هستند:
- کیستهای فولیکولی (Follicular cysts): کیسه کوچکی در تخمدان شما به نام فولیکول، هر ماه به عنوان بخشی از چرخه قاعدگی، یک تخمک آزاد میکند. زمانی کیست فولیکولی تشکیل میشود که فولیکول تخمک را آزاد نمیکند. در عوض، فولیکول با مایع پر شده و یک کیست را تشکیل میدهد.
- کیستهای جسم زرد (Corpus luteum cysts): پس از اینکه فولیکول یک تخمک را آزاد میکند، ساختاری تولیدکننده هورمون به نام جسم زرد را تشکیل میدهد. اگر لقاح صورت نگیرد، جسم زرد تحلیل میرود. اما گاهی اوقات، به جای تجزیه شدن، با مایع پر شده و یک کیست را تشکیل میدهد.
سایر کیستهای تخمدان:
همه کیستهای تخمدان در پاسخ به چرخه قاعدگی شما تشکیل نمیشوند و همیشه نشانه بیماری نیستند، اما پزشک شما ممکن است بخواهد آنها را تحت نظر داشته باشد تا مطمئن شود که عارضهای ایجاد نمیکنند. سایر انواع کیستهای تخمدان عبارتند از:
- کیستآدنوماها (Cystadenomas): این کیستها روی سطح تخمدان شما تشکیل میشوند. آنها میتوانند با مایعی پر شوند که رقیق و آبکی است یا غلیظتر و شبیه مخاط است.
- کیستهای درموئید (تراتومها) (Dermoid cysts / teratomas): کیستهای درموئید حاوی سلولهایی شبیه به بافتهای موجود در مو، دندان یا پوست شما هستند. آنها صاف، لاستیکی شکل و غیرسرطانی هستند.
- آندومتریوما (Endometriomas): این کیستها با خون قاعدگی پر شدهاند و معمولاً نشانهای از داشتن آندومتریوز هستند.
- کیستهای سرطانی تخمدان (Ovarian cancer cysts): برخلاف شرایط فوق، کیستهای سرطانی تخمدان، تودههای جامدی از سلولهای سرطانی هستند. این میتواند در هر سنی اتفاق بیفتد، اما پس از یائسگی شایعتر است.
کیست تخمدان در بارداری:
کیستهای تخمدان یا تودههای آدنکس در بارداری شایع هستند، با شیوعی بین ۰.۱۹ تا ۸.۸٪. شیوع تودههای بدخیم آدنکس که در بارداری تشخیص داده میشوند، ۲ تا ۱۰ مورد در هر ۱۰۰,۰۰۰ بارداری است. قبل از استفاده روتین از سونوگرافی، تودههای آدنکس معمولاً تنها در صورتی کشف میشدند که علامتدار بودند یا به اندازه کافی بزرگ بودند که با لمس تشخیص داده شوند.
به دلیل افزایش تعداد اسکنهای سونوگرافی که برای زنان باردار انجام میشود، شیوع بالایی از کیستهای تخمدان بدون علامت در بارداری تشخیص داده میشود. اکثریت تودههای آدنکس مشاهده شده در بارداری خوشخیم هستند؛ با این حال، بررسی، پیگیری و درمان مناسب آنها ضروری است.
اکثریت کیستهای تخمدان در بارداری خوشخیم هستند و خودبهخود برطرف میشوند. تشخیص تومورهای بدخیم تخمدان در دوران بارداری نادر است.
تصویربرداری با سونوگرافی اولین انتخاب برای بررسی است و استفاده از قوانین گروه تحلیل تومور بینالمللی تخمدان (IOTA) در مورد ظاهر سونوگرافیک ضایعات تخمدان میتواند به شناسایی دقیقتر ضایعات خوشخیم و بدخیم کمک کند MRI نیز برای ترسیم بهتر ضایعات تخمدان در دوران بارداری ایمن است.
مدیریت کیست های تخمدان:
کیستهای ساده کوچکتر از ۶ سانتیمتر را میتوان با خیال راحت به صورت محافظهکارانه مدیریت کرد و جراحی برای کیستهای بزرگتر و با علائم یا کیستهایی که مشکوک به بدخیمی هستند، محفوظ میماند. کیستهای تخمدان را میتوان به روش لاپاراسکوپی بین هفتههای ۱۴ تا ۱۶ بارداری مدیریت کرد، اما نیاز به مهارتهای پیشرفته لاپاراسکوپی دارد. آسپیراسیون هدایتشده با تصویربرداری برای کیستهای تخمدان خوشخیم همچنان یک گزینه است، اما با میزان عود بالا و خطر ریزش محتویات همراه است، که در مواردی که بعداً بدخیم تشخیص داده شوند، یک پیامد نامطلوب است.
در حالی که اکثر کیستهای تخمدان در بارداری کوچک هستند و بر بارداری تأثیری نمیگذارند، در صورت وجود یک کیست یا توده بزرگ شکمی_لگنی، همچنان خطر عرضه غیرطبیعی جنین در نزدیک زایمان یا هنگام زایمان و به ندرت انسداد زایمان وجود دارد. عوارض حاد مانند پیچخوردگی (تورشن)، پارگی کیست و خونریزی کیست تخمدان، میتوانند هم مادر و هم جنین را تحت تأثیر قرار دهند، اما نادر هستند.
انواع کیست تخمدان:
کیستهای تخمدان میتوانند فیزیولوژیک (عملکردی) یا پاتولوژیک (بیماریزا) باشند. تشخیص صحیح آنها مهم است، زیرا مدیریت بعدی بر اساس آن تعیین میشود. به طور کلی، کیست تخمدان زمانی مشکوک است که یک توده جدا از رحم باردار لمس شود، یا زمانی که اندازه یک توده شکمی_لگنی در یک زن باردار با سن بارداری او همخوانی نداشتهباشد. علاوه بر این، ممکن است بیمار با علائم درد مراجعه کند، هرچند بیشتر کیستهای تخمدان بدون علامت هستند و در طول اسکن بارداری تشخیص دادهمی شوند.
نشانگرهای تومور در بارداری:
بارداری سطح سرمی برخی از نشانگرهای تومور را تغییر میدهد و تفسیر آنها را در بارداری دشوار میسازد.
روشهای تصویربرداری در بارداری:
به دلیل بهبود روشهای تصویربرداری در دهههای گذشته، پیشرفت واقعی در تشخیص و طبقهبندی کیستهای تخمدان حاصل شدهاست.
شاخص خطر بدخیمی (RMI):
RMI پرکاربردترین مدل برای تعیین خطر بدخیمی کیستهای تخمدان در خارج از بارداری است. این مدل از وضعیت یائسگی، ویژگیهای سونوگرافیک کیست و سطوح CA 125 برای تعیین خطر بدخیمی استفاده میکند. این مدل به دلیل تغییر سطوح CA 125، کاربردهای محدودی در بارداری دارد.
قوانین سونوگرافی گروه IOTA برای تودههای تخمدان:
این مجموعه سادهای از یافتههای سونوگرافی است که به طبقهبندی تودههای تخمدان به تودههای خوشخیم، بدخیم یا نامشخص کمک میکند.
مدیریت:
مدیریت زنان مبتلا به کیست تخمدان در بارداری باید شخصیسازی شود و عوامل زیر را در نظر بگیرد:
۱. ماهیت و اندازه کیست
۲. علائم بالینی بیمار
۳. سن بارداری بیمار
۴. تأثیری که ممکن است بر بیمار و بارداری داشته باشد و بالعکس
به طور کلی، مدیریت کیستهای تخمدان در بارداری میتواند محافظهکارانه یا به همراه جراحی باشد. گزینه سوم مدیریت رادیولوژیک از طریق تخلیه کیستهای بزرگ تحت هدایت تصویربرداری است.
به طور کلی
کیستهای تخمدان در بارداری شایع هستند و اغلب خودبهخود برطرف میشوند. مدیریت باید بر اساس علائم و ویژگیهای کیست تصمیمگیری شود. عمل جراحی را میتوان در نظر گرفت، ترجیحاً بعد از ۱۴ هفته بارداری تا دخالت در کیستهای فیزیولوژیک مانند جسم زرد به حداقل برسد. لاپاراسکوپی در بارداری ایمن است اما باید در سهماهه سوم یا در موارد کیستهای بزرگ یا مشکوک به بدخیمی با احتیاط استفاده شود.
مطالب مشابه:
درد تخمدان در دوران بارداری
بارداری با سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS)
کیست های تخمدان
آپاندیسیت در دوران بارداری
بیماری تروفوبلاستیک بارداری
منابع: sciencedirect, ncbi, my.clevelandclinic
