کیست شکلاتی
اندومتریومای تخمدان یا “کیست شکلاتی” به کیست هایی گفته میشود که از خون قاعدگی پر شده اند. این مایع شکلاتی رنگ و یکی از نشانه های آن حرکت کردن بافت رحم به خارج از آن است. این نوع از کیست ها به جای رحم در تخمدان ها شکل می گیرند. ممکن است که علائم ناخوشایندی را ایجاد کنند و وجود آن نشانه ی ابتلای فرد به اندومتریوز باشد. در برخی موارد نیاز به برداشتن آن است.
هرفردی که عادت ماهیانه میشود ممکن است دچار اندومتریوز شود. فقط افرادی که اندومتریوز دارند ممکن است به اندومتریا (کیست شکلاتی) هم دچار شوند. این موضوع در سنین 25 تا 40 رایج تر است.
اندومتریوز مراحل مختلفی دارد و فردی که کیست شکلاتی دارد در مراحل 3 یا 4 است:
- اول: فرد مقدار کمی بافت دارد. عمدتا این بافت روی سطح اندامی که شکل گرفته وجود دارد.
- دوم: فرد میزان بافت بیشتری دارد و مقداری از آن جای گیری شده است.
- سوم: مقدار بسیار زیادی بافت وجود دارد که عمیقا ریشه دوانیده اند، مثل کیست های شکلاتی کوچک
- چهارم: مقدار بسیار زیادی بافت که عمیقا جاگیر شده اند، شامل کیست های شکلاتی بزرگ به میزان شیوع
حدود 10 درصد از زنانی که عادت ماهیانه می شوند، به اندومتریوز مبتلا اند. 17 تا 44 درصد این افراد هم کیست شکلاتی دارند.
کیست شکلاتی ممکن است موجب:
- احساس درد در ناحیه ی لگن
- افزایش خطر ابتلا به سرطان تخمدان
- سخت تر شدن پروسه ی بارداری
شود.
سرطان تخمدان حالتی نادر میان افراد مبتلا به این نوع از کیست است. اما این کیست ها ممکن است که سرطانی شوند.
چه چیزی باعث ایجاد کیست شکلاتی میشود؟
پزشکان هنوز از علت ایجاد کیست های اندومتریوز و کیست شکلاتی مطمئن نیستند. شایع ترین فرضیه در این زمینه این است که مقداری از بافت اندومتریالی که هنگام قاعدگی می افتد و می ریزد به عقب بر می گردد (قاعدگی رو به عقب) و این کیست ها ایجاد میشوند. به جای خارج شدن از واژن، مقداری از این بافت ها به لوله های فالوپ و تخمدان برمیگردند.
در هر چرخه ی قاعدگی، هورمون ها ترشح میشوند و بافت رحم خونریزی میکند. بافت خارج از آن نیز خونریزی کرده و ملتهب میشود. با گذشت زمان، خون قاعدگی و بافت ملتهب اطراف آن میتواند تبدیل به اندومتریوم تخمدان (کیست شکلاتی) شود.
علائم کیست شکلاتی چیست؟
درد یا حساسیت در ناحیه ی لگن شایع ترین علامت تشخیص کیست شکلاتی است. علائم دیگر میتواند شامل موارد زیر باشد:
- دوره های قاعدگی علی الخصوص نوع دردناک آن
- درد هنگام رابطه ی زناشویی (دیسپارونی)
- درد هنگام اجابت مزاج
- میل به تخلیه ی ادرار بیشتر
- کمردرد
- استفراغ
- نفخ
- حالت تهوع
کیست شکلاتی چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک معالج می تواند با برداشتن کیست و بررسی سلول های آن به وجود اندومتریوما پی ببرد. معمولا این عمل با روش لاپاروسکوپی انجام می شود. در طی روش لاپاروسکوپی، پزشک بریدگی های کوچکی را در شکم بیمار ایجاد کرده و لوله ی نازکی به نام لاپاروسکوپ را وارد آن می کند. با استفاده از این لوله میتوان کیست را مشاهده کرد و کلا آن را از بین برد. یا نمونه ای از آن را برای انجام آزمایش (بیوپسی) برداشت و به آزمایشگاه ارسال کرد.
اگر تشخیص پزشک، آندومتریومای تخمدان باشد، پزشک هم سلول های استروما و هم غدد اندومتر را در نمونه مشاهده می کند. با این روش، تشخیص و درمان می تواند به طور همزمان اتفاق بیفتد. معاینه بالینی و روش های تصویربرداری میتواند سرنخ هایی از وجود اندومتریوما بدهد. اگر کیست خیلی بزرگ باشد ممکن است توجه پزشک را در طی معاینه بالینی جلب کند.
سونوگرافی واژینال، MRI و CT Scan
این تصویربرداری ها میتوانند از توده اطلاع بدهند. با این حال نه تصویربرداری و نه معاینه اطلاعات کافی از آندومتریومای تخمدان فراهم نمیکنند. برای مثال، کیست شکلاتی و کیست هموراژیک اغلب در تصویربرداری شبیه به هم هستند. (زیرا هر دو حاوی خون هستند.) و پزشک برای اطمینان باید بافت را آزمایش کند.
چه آزمایشاتی برای تشخیص آندومترومای تخمدان میتوان انجام داد؟
نتایج آزمایش نمی تواند به طور قطعی مشخص کند که این کیست آندومتریومای تخمدان است یا خیر. ولی آزمایش میتواند به پزشک کمک کند تا احتمال بیماری هایی با علائم مشابه این نوع کیست را رد کند.
انجام آزمایشات مشخص میتواند پزشک را به تشخیص نزدیکتر کند:
تست شمارش کامل سلول های خونی (CBC): این آزمایش پزشک را از وجود عفونت و همچنین کمبود گلبول های قرمز (کم خونی) آگاه می کند. بیماران مبتلا به این نوع از کیست به دلیل خونریزی سنگین حاصل از اندومتریوز، تعداد گلبول های قرمز کمی دارند.
تست ادرار: این تست پزشک به پزشک می گوید که آیا علائم بیمار به علت عفونت مجاری ادراری ست یا خیر.
تست بیماری های عفونی مقاربتی (STI): با انجام این آزمایش احتمال ایجاد علائم توسط عفونت های مقاربتی، مثل کلامیدیا و سوزاک، رد می شود.
آیا درمان کاملی برای این بیماری وجود دارد؟
درمان قطعی برای کیست شکلاتی وجود ندارد. اما پزشک می تواند به علت علائم ناخوشایند آن و یا خطراتی که ممکن است برای فرد ایجاد کند، آن را بردارد و یا از بین ببرد.
نظارت: اگر کیست، کوچک و بدون علامت باشد، ممکن است پزشک بر آن نظارت داشته باشد.
لاپاروسکوپی: پزشک ممکن است برای بیمارانی که کیست شکلاتی دردناک، در حال رشد و بزرگتر از 4 سانتی متر دارند لاپاروسکوپی تجویز کند. خطر سرطانی شدن کیست پس از رسیدن به این سایز افزایش می یابد. از بین بردن کیست نه تنها باعث بهبود علائم می شود بلکه خطر آسیب دائمی به بافت تخمدان، مانند خطر ترکیدگی آندومترومای تخمدان را کاهش می دهد. همچنین درصورت وجود مشکل درباروری می تواند شانس بارداری را ارتقا دهد.
هیسترکتومی/ اوفورکتومی: اگر سایر تکنیک ها باعث بهبود علائم نشد، ممکن است پزشک هیسترکتومی رحم و یا اوفورکتومی تخمدان را پیشنهاد دهد.
در نهایت، هنگام مشاهده بیماری کیست شکلاتی در اولین فرصت بایست به پزشک متخصص مراجعه نموده و پس از تشخیص و تصمیم پزشک خود، برای درمان این بیماری اقدام کنید.
مطالب مشابه:
