اسهال
در ابتدا باید بدانید اسهال مشکلی شایع است که با حرکات روده ای مکرر، دفع آبکی و شل مشخص می شود. اسهال ممکن است به تنهایی وجود داشته باشد یا همراه با علائم دیگری مانند تهوع، استفراغ، درد شکم یا کاهش وزن باشد.
خوشبختانه اسهال کوتاه مدت است و بیش از چند روز طول نمی کشد. اما زمانی که اسهال بیش از چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشد، معمولا نشان می دهد که مشکل دیگری وجود دارد مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یا یک اختلال جدی تر از جمله عفونت مداوم، بیماری سلیاک یا بیماری التهابی روده (IBD).
علائم اسهال:
علائم و نشانه های مرتبط با اسهال (مدفوع شل و آبکی) ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- گرفتگی یا درد شکم
- نفخ
- حالت تهوع
- استفراغ
- تب
- خون در مدفوع
- موکوس در مدفوع
- نیاز فوری به دفع محتویات روده
چه زمان باید به پزشک مراجعه شود؟
اگر فرد بزرگسالی باشید در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
- اسهال بدون بهبود بیش از دو روز طول بکشد
- دچار کم آبی شوید
- مدفوع خونی یا تیره رنگ دارید
- تب بالای 39 درجه سانتی گراد (102 F)
در کودکان به ویژه کودکان خردسال اسهال می تواند به سرعت باعث کم آبی شود. در صورتی که کودک شما ظرف 24 ساعت بهبود نیافت یا اگر علائم زیر را دارد به پزشک مراجعه کنید:
- دچار کم آبی شود
- تب بالای 39 درجه سانتی گراد (102 F) دارد
- مدفوع خونی یا تیره دارد
علل اسهال:
برخی بیماری ها و شرایط می توانند باعث اسهال شوند از جمله:
-
ویروس ها:
ویروس هایی که می توانند باعث اسهال شوند از جمله ویروس نورواک (همچنین به عنوان نوروویروس شناخته می شود)، انتریک آدنوویروس ها، آستروویروس، سیتومگالوویروس و هپاتیت ویروسی. روتاویروس یکی از علل شایع اسهال حاد دوران کودکی است. همچنین ویروسی که باعث بیماری کرونا (COVID-2019) می شود با علائم گوارشی از جمله تهوع، استفراغ و اسهال همراه است.
-
باکتری ها و انگل ها:
مواجه با باکتری های پاتوژن، مانند coli یا انگل ها از طریق آب یا غذای آلوده، باعث اسهال می شود. در میان گردشگران در حین سفر کشورهای پیشرفته ابتلا به اسهال بسیار شایع است. این بیماری معمولا ناشی از باکتری ها یا انگل هاست و اغلب اسهال مسافرتی نام دارد. کلستریدیوم دیفیسیل (همچنین C. diff شناسایی می شود) نوع دیگری از باکتری های ایجادکننده اسهال است، و می تواند بعد از یک دوره آنتی بیوتیک یا در طول بستری شدن در بیمارستان باعث اسهال شود.
-
داروها:
بسیاری از داروها از جمله آنتی بیوتیک ها می توانند باعث اسهال شوند. آنتی بیوتیک ها با کشتن باکتری های بد باعث از بین رفتن عفونت ها می شوند، با این وجود آنها همچنین می توانند باعث کشتن باکتری های خوب شوند. این امر تعادل طبیعی باکتری ها روده ای را برهم می زند، و باعث ایجاد اسهال یا عفونت اضافی برای مثال عفونت diff می شود. سایر داروهایی که باعث اسهال می شوند داروهای ضد سرطان و آنتی اسیدهای حاوی منیزیم هستند.
-
عدم تحمل لاکتوز:
لاکتوز قندی است که در شیر یا دیگر محصولات لبنی یافت می شود. افرادی که در هضم لاکتوز مشکل دارند بعد از مصرف محصولات لبنی دچار اسهال می شوند. عدم تحمل لاکتوز می تواند با افزایش سن افزایش یابد زیرا سطوح آنزیمی که به هضم لاکتوز کمک می کند با افزایش سن کاهش می یابد.
-
فروکتوز:
فروکتوز قند میوه است که به طور طبیعی در میوه ها و عسل یافت می شود. برخی اوقات به عنوان شیرین کننده به برخی نوشیدنی ها افزوده می شود. فروکتوز می تواند در افرادی که عدم تحمل فروکتوز دارند باعث اسهال شود.
-
شیرین کننده های مصنوعی:
سوربیتول، اریترول و مانیتول – شیرین کننده های مصنوعی قندهای غیرقابل جذب هستند که در آدامس و سایر محصولات بدون قند یافت می شوند- می توانند باعث اسهال در برخی افراد سالم شوند.
-
جراحی:
برخی اوقات جراحی های برداشت بخشی از روده یا کیسه صفرا می تواند باعث اسهال شود.
-
سایر اختلالات گوارشی:
اسهال مزمن چندین دلیل دیگر نیز دارد مانند IBS، بیماری کرون، کولیت اولسراتیو، بیماری سلیاک، کولیت میکروسکوپی و رشد بیش از حد باکتری های روده کوچک (SIBO).
عوارض اسهال:
این بیماری می تواند باعث کم آبی شود که در صورت درمان نشدن می تواند تهدیدکننده زندگی باشد. کم آبی به ویژه در کودکان، افراد میانسال، و افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند خطرناک است.
اگر علائم کم آبی شدید دارید به سرعت به پزشک مراجعه کنید.
نشانه های کم آبی در بزرگسالان:
این علائم عبارتند از:
- تشنگی شدید
- دهان و پوست خشک
- ادرار کم یا عدم ادرار
- ضعف، سر گیجه، یا سبک سری
- خستگی
- ادرار تیره رنگ
نشانه های کم آبی در نوزادان یا کودکان خردسال:
این علائم عبارتند از:
- در بازه زمانی سه ساعته یا بیشتر هیچ پوشک خیسی نداشته باشد
- خشکی دهان و زبان
- تب بالاتر از 39 درجه سانتی گراد (102 F)
- گریه بدون اشک
- خواب آلودگی، عدم پاسخگویی یا تحریک پذیری
- ظاهر فرو رفتگی شکم، چشم ها یا گونه ها
پیشگیری از اسهال:
پیشگیری اسهال عفونی:
برای جلوگیری از انتشار اسهال عفونی دستان خود را به خوبی بشویید. برای اطمینان از شستشوی کافی:
- شستشویی مکرر: دستان خود را قبل و بعد از تهیه غذا بشویید. دستان خود را بعد از لمس گوشت خام، استفاده از توالت، تعویض پوشک، عطسه، سرفه و تمیز کردن بینی بشویید.
- حداقل 20 ثانیه صابون بزنید: بعد از قرار دادن صابون در دستان، دو کف دست را حداقل به مدت 20 ثانیه به هم بمالید و کف صابون را در تمام قسمت های دست بمالید.
- زمانی که امکان شستشو وجود ندارد از ضدعفونی کننده دست استفاده کنید: زمانی که نمی توانید دستان خود را بشویید از یک ضدعفونی کننده بر پایه الکل استفاده کنید. ضدعفونی کننده دست را مانند لوسیون به دست بمالید، مطمئن شوید که جلو و پشت هر دو دست را بپوشاند. از محصولی استفاده کنید که حداقل 60 درصد الکل داشته باشد.
واکسیناسیون:
دو نوع واکسن برای روتاویرس که شایع ترین علت اسهال در کودکان است وجود دارد. با استفاده از یکی از این دو نوع واکسن می توانید از کودک خود در مقابل این ویروس محافظت کنید. در مورد مصرف این واکسن برای کودک خود با پزشک اطفال مشورت کنید.
پیشگیری در مسافرت:
در میان افرادی که به کشورهایی سفر می کنند که بهداشت نامناسب و مواد غذایی آلوده دارند این بیماری بسیار شایع است. برای کاهش خطر ابتلا:
- مراقب آنچه می خورید باشید: غذاهای گرم و خوب پخته شده بخورید. از خوردن میوه ها و سبزیجات خام خودداری کنید. مگر اینکه خودتان بتوانید پوست آنها را جدا کنید. همچنین از مصرف گوشت خام یا نیم پز و غذاهای لبنی خودداری کنید.
- مراقب آنچه می نوشید باشید: آب معدنی، نوشابه، آبجو یا شراب که در ظرف اصلی آن سرو می شود، بنوشید. از مصرف آب لوله کشی و تکه های یخ خودداری کنید. حتی برای مسواک زدن از آب معدنی استفاده کنید. هنگام دوش گرفتن دهان خود را بسته نگه دارید.
- نوشیدنی هایی که با آب جوشانده می شوند، مانند قهوه و چای احتمالا بی خطر هستند. به یاد داشته باشید که الکل و کافئین می توانند اسهال را تشدید کنند و کم آبی بدن را بدتر کنند.
- در مورد آنتی بیوتیک ها با پزشک مشورت کنید: اگر برای مدت طولانی به یک کشور در حال توسعه سفر می کنید، قبل از رفتن از پزشک خود در مورد آنتی بیوتیک ها اطلاعات کافی کسب کنید، به خصوص اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید.
- هشدارهای سفر را بررسی کنید: مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری دارای وب سایت سلامت مسافران است که در آن هشدارهای بیماری برای کشورهای مختلف در دسترس عموم قرار می دهد. می توانید از این اطلاعات برای کاهش خطر ابتلا به اسهال یا سایر بیماری ها در حین سفر استفاده کنید.
تشخیص و درمان اسهال:
تشخیص اسهال:
پزشک در مورد سابقه پزشکی شما می پرسد، داروهای مصرفی شما را بررسی می کند، یک معاینه فیزیکی انجام می دهد و ممکن است آزمایشاتی برای تعیین علت اسهال تجویز کند. آزمایشات احتمالی عبارتند از:
- تست خون: آزمایش شمارش کامل خون، اندازه گیری الکترولیت ها و آزمایشات عملکرد کلیه می تواند به تشخیص شدت اسهال کمک کند.
- تست مدفوع: در صورتی که باکتری یا انگل باعث اسهال شود، پزشک ممکن است آزمایش مدفوع تجویز کند.
- تست تنفسی هیدروژن: این نوع تست می تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد که آیا شما به عدم تحمل لاکتوز مبتلا هستید یا خیر. بعد از نوشیدن یک مایع حاوی مقدار زیادی لاکتوز، پزشک مقدار هیدروژن موجود در تنفس شما را در فواصل زمانی منظم اندازه گیری می کند. مقدار بیش از حد هیدروژن در تنفس شما نشان می دهد که شما به طور کامل لاکتوز را هضم و جذب نمی کنید.
- سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر یا کولونوسکوپی: با استفاده از یک لوله نازک و روشن که در رکتوم قرار می گیرد، پزشک می تواند داخل روده بزرگ را ببیند. این دستگاه همچنین مجهز به ابزاری است که به پزشک اجازه می دهد نمونه کوچکی از بافت (بیوپسی) را از روده بزرگ بگیرد. سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر نمایی از کولون تحتانی را فراهم می کند. در حالی که کولونوسکوپی به پزشک اجازه می دهد کل کولون را ببیند.
- آندوسکوپی فوقانی: پزشکان از یک لوله بلند و نازک با یک دوربین در انتهای آن برای معاینه معده و قسمت فوقانی روده کوچک استفاده می کنند. آنها ممکن است یک نمونه بافت (بیوپسی) را برای آنالیز در آزمایشگاه بردارند.
درمان اسهال:
اکثر موارد اسهال حاد بدون درمان در عرض چند روز بهبود می یابند. اگر تغییر سبک زندگی و گیاهان دارویی و درمان های خانگی کمکی به بهبود اسهال نکنند، پزشک ممکن است داروها یا درمان های دیگر را تجویز کند.
آنتی بیوتیک ها و داروهای ضد انگل:
آنتی بیوتیک ها و داروهای ضد انگل ممکن است در درمان اسهال ناشی از باکتری ها و انگل ها مفید باشند. اگر ویروس باعث اسهال شود، آنتی بیوتیک برای درمان آن مفید نیست.
درمان با مایعات جایگزین:
پزشک ممکن است توصیه کند مایعات و نمک های بدن را جایگزین کنید. برای اکثر بزرگسالان این به معانی نوشیدن آب با الکترولیت، آب میوه یا آبگوشت است. اگر نوشیدن مایعات معده شما را اذیت می کند یا باعث استفراغ می شود، پزشک ممکن است دریافت مایعات از طریق تزریق داخل وریدی را تجویز کند.
آب روش خوبی برای جایگزینی مایعات است. ولی حاوی الکترولیت ها و نمک ها (مواد معدنی مانند سدیم و پتاسیم) که برای عملکرد بدن ضروریند نیست. نوشیدن آب میوه های حاوی پتاسیم یا خوردن سوپ های سدیم می تواند به حفظ سطح الکترولیت های بدن کمک کند. اما برخی آب میوه ها مانند آب سیب ممکن است باعث بدتر شدن اسهال شوند.
برای کودکان، با پزشک اطفال در مورد استفاده از یک محلول آبرسان خوراکی مانند Pedialyte برای جلوگیری از کم آبی یا جایگزینی مایعات از بین رفته مشورت کنید.
تنظیم داروهایی که مصرف می کنید:
اگر پزشک تشخیص دهد که یک آنتی بیوتیک باعث اسهال شده است، ممکن است دوز مصرفی شما را کاهش دهد یا با داروی دیگری تعویض کند.
درمان شرایط و بیماری زمینه ای:
اگر اسهال ناشی از یک بیماری جدی تر مانند بیماری التهابی روده باشد، پزشک برای کنترل آن وضعیت تلاش می کند. ممکن است به یک متخصص مانند متخصص گوارش ارجاع داده شوید؛ که می تواند برای شما یک برنامه درمانی مناسب طراحی کند.
سبک زندگی و داروهای خانگی:
اسهال معمولا به سرعت و بدون درمان برطرف می شود. با انجام موارد زیر می توانید تا زمانی که اسهال از بین می رود علائم و نشانه های آن را کاهش دهید:
- مقدار زیادی مایعات از جمله آب، آبگوشت و آب میوه بنوشید. از کافئین و الکل خودداری کنید.
- با بازگشت حرکات روده به حالت عادی، غذاهای نیمه جامد و کم فیبر را به تدریج به وعده غذایی خود اضافه کنید. کراکرهای سودا، نان تست، تخم مرغ، برنج یا مرغ را امتحان کنید.
- برای چند روز از برخی غذاها مانند محصولات لبنی، غذاهای چرب، غذاهای دارای فیبر بالا، یا غذاهای دارای چاشنی زیاد پرهیز کنید.
- داروهای ضد اسهال بدون نسخه مانند لوپرامید، بیسموت ساب سالیسیلات ممکن است به کاهش تعداد دفعات دفع آبکی روده و کنترل علائم شدید کمک کند.
برخی شرایط و عفونت ها – باکتریایی و انگلی- می تواند با مصرف دارو بدتر شود زیرا داروها مانع دفع عامل اسهال از بدن می شوند. برخی از این داروها برای کودکان توصیه نمی شوند. قبل از مصرف داروها یا دادن دارو به کودکان با پزشک مشورت کنید.
- مصرف پروبیوتیک ها را در برنامه خود قرار دهید. این میکروارگانیسم ها ممکن است با افزایش سطح باکتری های خوب به بازگرداندن تعادل سالم به دستگاه روده کمک کنند، اگر چه مشخص نیست که آیا می توانند به کوتاه کردن دوره اسهال کمک کنند یا خیر. پروبیوتیک ها به شکل کپسول یا مایع در دسترس هستند و به برخی غذاها مانند ماست ها اضافه می شوند. باید تحقیقات بیشتری برای درک بهتر این که کدام گونه از باکتری ها مفیدتر هستند یا چه دوزی مورد نیاز است، انجام شود.
مطالب مشابه:
