پسوریازیس
در ابتدا باید بدانید پسوریازیس بیماری پوستی است که باعث ایجاد بثورات با لکه های خارش دار و پوسته پوسته می شود که بیشتر روی زانوها، آرنج ها، تنه و پوست سر ایجاد می شود.
پسوریازیس یک بیماری شایع و طولانی مدت (مزمن) بدون درمان است. می تواند دردناک باشد، خواب را مختل کند و تمرکز را سخت کند. این وضعیت چرخه های را طی می کند، برای چند هفته یا چند ماه عود می کند و شدت می یابد، سپس برای مدتی فروکش می کند. محرک های شایع در افراد دارای استعداد ژنتیکی به پسوریازیس شامل عفونت ها، بریدگی ها یا سوختگی ها و داروهای خاص است.
درمان هایی برای کمک به مدیریت علائم در دسترس هستند. بیمار همچنین می تواند عادات سبک زندگی و استراتژی هایی برای مقابله با علائم بیماری امتحان کند.
علائم و نشانه های پسوریازیس:
علائم و نشانه های شایع پسوریازیس عبارتند از:
- بثورات تکه تکه که از لحاظ ظاهری از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است. که می تواند نقاط پوسته پوسته ی شوره سر تا جوش های بزرگ و زیاد در قسمت اعظم بدن را شامل شود.
- بثوراتی با رنگ های متفاوت، به رنگ های بنفش با پوسته های خاکستری در پوست قهوه ای یا سیاه و صورتی و قرمز با پوسته های نقره ای روی پوست سفید
- لکه های پوسته پوسته ی کوچک (که معمولا در کودکان مشاهده می شود.)
- پوست خشک و ترک خورده که ممکن است خونریزی کند
- خارش، سوزش یا درد
- راش های دوره ای (سیکلیک) که برای چند هفته یا چند ماه فوران می کنند و زیاد می شوند و سپس فروکش می کنند.
انواع مختلفی از پسوریازیس وجود دارد که هر کدام از نظر علائم و نشانه های آن متفاوت است:
- پسوریازیس پلاکی: شایع ترین نوع پسوریازیس است که باعث ایجاد لکه های پوستی خشک، خارش دار و برجسته می شود که با فلس پوشانده شده است. ممکن است تعداد این لکه ها کم یا زیاد باشد. معمولا در آرنج، زانو، کمر و پوست سر ظاهر می شوند. رنگ لکه ها بسته به رنگ پوست متفاوت است. پوست آسیب دیده ممکن است با تغییرات موقتی در رنگ (هیپرپیگمانتاسیون پس از التهاب) به ویژه در پوست قهوه ای یا سیاه بهبود یابد.
- پسوریازیس ناخن: پسوریازیس می تواند ناخن های دست و پا را تحت تاثیر قرار دهد و باعث ایجاد حفره، رشد غیرطبیعی ناخن و تغییر رنگ شود. ناخن های پسوریازیس ممکن است شل شده و از بستر ناخن جدا شوند (اونیکولیز). بیماری شدید ممکن است باعث خرد شدن ناخن شود.
- پسوریازیس روده ای: پسوریازیس روده ای عمدتا بر افراد جوان و کودکان تاثیر می گذارد. معمولا توسط یک عفونت باکتریایی مانند گلودرد استرپتوکوکی ایجاد می شود. با لکه های کوچک، قطره ای شکل و پوسته پوسته شدن روی تنه، بازوها یا پاها مشخص می شود.
- پسوریازیس معکوس: عمدتا چین های پوستی کشاله ران، باسن و سینه ها را درگیر می کند. باعث ایجاد لکه های صاف پوستی ملتهب می شود که با اصطکاک و تعریق بدتر می شود. عفونت های قارچی ممکن است باعث این نوع پسوریازیس شود.
- پسوریازیس پوسچلار: یک نوع نادر از پسوریازیس است که باعث ایجاد تاول های پر از چرک کاملا مشخص می شود. این می تواند به صورت لکه های گسترده تر یا در نواحی کوچک کف دست یا پا رخ دهد.
- پسوریازیس اریترودرمیک: پسوریازیس با کمترین شیوع است. می تواند کل بدن را با راش های لایه بردار بپوشاند. این راش ها می توانند به شدت خارش یا سوزش داشته باشند. می تواند حاد یا مزمن باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر مشکوک هستید که ممکن است مبتلا به پسوریازیس هستید به پزشک مراجعه کنید. همچنین در موارد زیر درخواست مراقبت های پزشکی داشته باشید:
- علائم شدید یا گسترده می شود
- باعث ناراحتی و درد شما می شود
- باعث نگرانی شما در مورد ظاهر پوستتان می شود
- با درمان بهبود نمی یابد.
علل پسوریازیس:
تصور می شود که پسوریازیس یک مشکل سیستم ایمنی است که باعث می شود سلول های پوست سریعتر از حد معمول رشد کنند. در شایع ترین نوع پسوریازیس، که به عنوان پسوریازیس پلاکی شناخته می شود، این چرخه رشد سریع سلول ها باعث ایجاد لکه های خشک، پوسته پوسته می شود.
علت پسوریازیس به طور کامل مشخص نشده است. تصور می شود که این یک مشکل سیستم ایمنی است که در آن سلول های مبارزه کننده با عفونت به اشتباه به سلول های پوست سالم حمله می کنند. محققان معتقدند که هم ژنتیک و هم عوامل محیطی در این امر نقش دارند. این بیماری مسری نیست.
محرک های پسوریازیس:
بسیاری از افرادی که مستعد ابتلا به پسوریازیس هستند ممکن است سالها بدون علائم باشند تا زمانی که بیماری توسط برخی فاکتورهای محیطی برانگیخته شود.
محرک های شایع پسوریازیس عبارتند از:
- عفونت ها مانند گلو درد یا عفونت های پوستی
- آب و هوا به ویژه آب و هوای خشک و سرد
- آسیب به پوست مانند یک بریدگی یا خراش، نیش حشره یا آفتاب سوختگی شدید
- سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض دود سیگار
- مصرف زیاد الکل
- برخی داروها از جمله لیتیوم، داروهای فشار خون بالا و داروهای ضد مالاریا
- قطع سریع کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا تزریقی
فاکتورهای خطر:
هر کسی می تواند به پسوریازیس مبتلا شود. حدود یک سوم موارد بیماری در دوران کودکی شروع می شود. فاکتورهای زیر می توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند:
- سابقه خانوادگی: این بیماری ارثی است و از طریق خانواده به نسل بعد منتقل می شود. داشتن یک والد مبتلا به پسوریازیس خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد. و اگر هر دو والد مبتلا باشند خطر ابتلا بیشتر افزایش می یابد.
- سیگار کشیدن: مصرف تنباکو نه تنها خطر ابتلا به پسوریازیس را افزایش می دهد بلکه شدت بیماری را نیز افزایش میدهد.
عوارض پسوریازیس:
اگر مبتلا به پسوریازیس هستید، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری های دیگر هستید از جمله:
- آرتریت پسوریاتیک که باعث درد، سفتی و تورم در داخل و اطراف مفاصل می شود.
- تغییرات موقت رنگ پوست (هیپوپیگمانتاسیون یا هیپرپیگمانتاسیون پس از التهاب) که در آن پلاک ها بهبود یافته اند.
- بیماری های چشمی مانند ورم ملتحمه، بلفاریت و یووئیت
- چاقی
- دیابت نوع 2
- فشار خون بالا
- بیماری قلب و عروق
- سایر بیماری های خود ایمنی مانند بیماری سلیاک، اسکلروزیس و بیماری التهابی روده به نام بیماری کرون
- مشکلات مربوط به سلامت روان مانند عزت نفس پایین و افسردگی
تشخیص:
پزشک سوالاتی در مورد سلامتی فرد از او می پرسد و پوست، پوست سر و ناخن های فرد را بررسی می کند. سپس پزشک ممکن است نمونه کوچکی از پوست (بیوپسی) را برای بررسی زیر میکروسکوپ بردارد. این به تعیین نوع پسوریازیس و رد سایر اختلالات کمک می کند.
درمان پسوریازیس:
هدف از درمان پسوریازیس جلوگیری از رشد سریع سلول های پوست و از بین بردن پوسته هاست. گزینه ها شامل کرم ها و پمادها (درمان موضعی)، نور درمانی (فوتوتراپی) و داروهای خوراکی یا تزریقی است.
اینکه کدام درمان ها مورد استفاده قرار بگیرد بستگی به شدت پسوریازیس و میزان پاسخ دهی آن به درمان های قبلی و اقدامات خود مراقبی دارد. ممکن است لازم باشد قبل از یافتن روشی موثر، داروهای مختلفی یا ترکیبی از درمان ها را امتحان کنید. حتی در صورت موفقیت آمیز بودن درمان، بیماری معمولا عود می کند.
درمان های موضعی
- کورتیکواستروئیدها: این داروها رایج ترین داروهایی هستند که برای درمان پسوریازیس خفیف تا متوسط تجویز می شوند. آنها به صورت روغن، پماد، کرم، لوسیون، ژل، فوم، اسپری و شامپو در دسترس هستند. پمادهای کورتیکواستروئیدی ملایم (هیدروکورتیزون) معمولا برای نواحی حساس مانند صورت یا چین های پوستی و برای درمان لکه های گسترده توصیه می شوند. کورتیکواستروئیدهای موضعی ممکن است در زمان عود بیماری یک بار در روز، و در زمانی که بیماری فروکش کرده است در روزهای متناوب یا آخر هفته استفاده شوند.
پزشک ممکن است کرم یا پماد کورتیکواستروئیدی قوی تری مانند تریامسینولون یا کلوبتازول را برای مناطق کوچک تر، کمتر حساس یا نواحی که درمان سخت تری دارند، تجویز کند.
استفاده طولانی مدت یا استفاده بیش از حد از کورتیکواستروئیدهای قوی می تواند پوست را نازک کند. با گذشت زمان، کورتیکواستروئیدهای موضعی ممکن است اثر خود را از دست بدهند.
- آنالوگ های ویتامین D: اشکال مصنوعی ویتامین D مانند کلسی پوترین و کلسی تریول، رشد سلول را آهسته می کنند. این نوع دارو ممکن است به تنهایی یا با کورتیکواستروئیدهای موضعی مورد استفاده قرار گیرند. کلسی تریول ممکن است در مناطق حساس باعث تحریک کمتری شود. کلسی پوترین و کلسی تریول معمولا نسبت به کورتیکواستروئیدهای موضعی گران تر هستند.
- رتینوئیدها: تازاروتن به صورت ژل یا کرم موجود است. این دارو یک یا دو بار در روز مورد استفاده قرار می گیرد. شایع ترین عوارض جانبی آن تحریک پوست و افزایش حساسیت به نور است.
مصرف تازاروتن در دوران بارداری یا شیردهی توصیه نمی شود. همچنین در صورتی که فرد قصد باردار شدن داشته باشد باید از مصرف آن خودداری کند.
- مهارکننده های کلسینورین: مهارکننده های کلسینورین مانند تاکرولیموس و پیمکرولیموس بثورات را آرام کرده و تجمع پوسته پوسته را کاهش می دهند. آنها می توانند به ویژه در نواحی که پوست نازک است مانند اطراف چشم، جایی که کرم های استروئیدی یا رتینوئیدها مضر هستند، قابل استفاده باشند و مفید واقع شوند.
در دوران بارداری یا شیردهی یا اگر فرد قصد بارداری دارد، مصرف مهارکننده های کلسینورین توصیه نمی شود. این دارو همچنین به دلیل افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست و لنفوم برای استفاده طولانی مدت مناسب نیست.
- سالیسیلیک اسید: شامپوهای اسید سالیسیلیک و محلول های پوست سر باعث کاهش پوسته پوسته شدن پسوریازیس پوست سر می شوند. آنها به دو صورت بدون نسخه و نسخه ای موجود هستند. این نوع محصولات ممکن است به تنهایی یا همراه با سایر درمان های موضعی مورد استفاده قرار گیرند، زیرا پوست سر را برای جذب آسان تر دارو آماده می کند.
- قطران زغال سنگ: قطران زغال سنگ پوسته پوسته شدن، خارش و التهاب را کاهش می دهد. این دارو هم به صورت بدون نسخه و هم نسخه ای در دسترس است. به صورت شامپو، کرم و روغن در بازار موجود است. این محصولات می توانند پوست را تحریک کنند. آنها همچنین ممکن است باعث کثیفی لباس و ملافه شوند و می توانند بوی قوی داشته باشند.
درمان با داروهای قطران زغال سنگ در دوران بارداری یا شیر دهی توصیه نمی شود.
- آنترالین: آنترالین یک کرم قطران است که رشد سلول های پوست را آهسته می کند. همچنین می تواند پوسته ها را از بین ببرد و پوست را صاف تر کند. برای استفاده روی صورت یا اندام تناسلی مناسب نیست. آنترالین می تواند پوست را تحریک کند و تقریبا هر چیزی را که بیمار لمس می کند را کثیف کند. معمولا برای مدت کوتاهی بروی پوست قرار میگیرد و سپس پوست شسته می شود.
نور درمانی:
نور درمانی اولین خط درمان پسوریازیس متوسط تا شدید است. که می تواند به تنهایی یا همراه با دارو استفاده شود. این روش درمان شامل قرار دادن پوست در معرض مقادیر کنترل شده نور طبیعی یا مصنوعی است. در این روش تکرار درمان ضروری است.
قبل از انتخاب این روش، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید که آیا نوردرمانی یا فتوتراپی خانگی گزینه مناسبی برای شماست یا خیر.
- نور خورشید: آفتاب گرفتن روزانه و مختصر (هلیوتراپی) ممکن است پسوریازیس را بهبود بخشد. قبل از شروع رژیم نور خورشید، از پزشک خود در مورد ایمن ترین روش برای استفاده از نور طبیعی برای درمان پسوریازیس مشورت کنید.
- درمان جکرمن (geockerman therapy): این روش ترکیبی از درمان قطران زغال سنگ با نور درمانی است. این روش می تواند موثرتر باشد زیرا تار زغال سنگ باعث می شود پوست به نور ماورابنفش B (UVB) بهتر پاسخ دهد.
- UVB باند پهن: دوزهای کنترل شده نور UVB با پهنای باند پهن از یک منبع نور مصنوعی می توانند تکه های پسوریازیس منفرد، یا پسوریازیس گسترده را که با درمان های موضعی بهبود نمی یابد، درمان کنند. عوارض جانبی کوتاه مدت ممکن است شامل پوست ملتهب، خارش دار و خشک باشد.
- UVB باند باریک: روش درمانی UVB با پهنای باند باریک ممکن است موثرتر از درمان با پهنای باند پهن باشد. در بسیاری مناطق این درمان جایگزینِ UVB با پهنای باند پهن شده است. معمولا دو یا سه بار در هفته تجویز می شود تا پوست بهبود یابد و بعد از بهبود پوست برای حفظ این وضعیت درمان ادامه پیدا می کند اما با تعداد دفعات تکرار کمتر. اما عوارض جانبی این روش نسبت به روش UVB با پهنای باند پهن ممکن است بیشتر باشد.
- PUVA: این روش درمانی شامل مصرف داروهای حساس به نور (پسورالن) قبل از مواجهه در معرض نور UVA است. نور UVA نسبت به نور UVB به نواحی عمیق تر پوست نفوذ می کند، و پسورالن باعث می شود که زمانی که پوست در معرض UVA قرار گرفت به نور درمانی بهتر پاسخ دهد.
استفاده مداوم این روش درمانی تهاجمی باعث بهبود پوست می شود و اغلب برای پسوریازیس بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.
عوارض جانبی کوتاه مدت ممکن است شامل حالت تهوع، سردرد، سوزش و خارش است. عوارض جانبی طولانی مدت احتمالی شامل پوست خشک و چروکیده، پوست دارای کک و مک، افزایش حساسیت به نور و افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست از جمله ملانوما است.
- لیزر اگزایمر: در این نوع نور درمانی، یک نور UVB قوی فقط پوست آسیب دیده را هدف قرار می دهد. لیزر درمانی اگزایمر به جلسات کمتری نسبت به فوتوتراپی سنتی نیاز دارد زیرا از نور UVB قدرتمندتر استفاه می شود. عوارض جانبی ممکن است شامل التهاب و تاول باشد.
داروهای خوراکی یا تزریقی:
اگر مبتلا به پسوریازیس متوسط تا شدید هستید، یا اگر درمان های دیگر کار نکرده باشد، پزشک ممکن است داروهای تزریقی (سیستمیک) یا خوراکی تجویز کند.
برخی از این داروها تنها برای مدت کوتاهی استفاده می شوند و ممکن است با سایر درمان ها جایگزین شوند چون آنها دارای پتانسیل ایجاد عوارض جانبی شدید هستند.
- استروئیدها: اگر چند تکه پسوریازیس کوچک و مزمن دارید، پزشک ممکن است تزریق تریامسینولون درست بر روی همان لکه ها را پیشنهاد کند.
- رتینوئیدها: اسیترتین و سایر رتینوئیدها قرص هایی هستند که برای کاهش تولید سلول های پوستی استفاده می شوند. عوارض جانبی شامل پوست خشک و درد عضلات می باشد. اگر باردار هستید یا در دوره شیردهی هستید یا اگر تصمیم دارید که باردار شوید، مصرف این داروها توصیه نمی شود.
- داروهای بیولوژیکی: این داروها معمولا به صورت تزریقی تجویز می شوند، سیستم ایمنی را به شیوه ای تغییر می دهند که چرخه بیماری را مختل می کند و علائم و نشانه های بیماری را در عرض چند هفته بهبود می بخشد. چندین مورد از این داروها برای درمان پسوریازیس متوسط تا شدید در افرادی که به روش های درمانی خط اول پاسخ ندادند، مورد تایید است. از جمله برخی از این داروها apremilast، etanercept، infliximab، adalimumab، ustekinumab، secukinumab، ixekizumab، guselkumab، tildrakizumab، و certolizumab هستند. سه مورد از این داروها – etanercept، ixekizumab و ustekinumab – برای مصرف کودکان تایید شدند. این نوع داروها گران هستند و ممکن است تحت پوشش درمان بیمه قرار نگیرند.
داروهای بیولوژیک باید با احتیاط استفاده شوند چون آنها باعث افزایش خطر سرکوب سیستم ایمنی و افزایش ابتلا به عفونت های جدی شوند. افرادی که از این داروها استفاده می کنند باید برای توبرکولوزیس (بیماری سل) غربالگری شوند.
- متوترکسات: معمولا هفتگی به صورت یک دوز خوراکی منفرد تجویز می شود. متوترکسات تولید سلول های پوست را کاهش می دهد و التهاب را سرکوب می کند. نسبت به adalimumab و infliximab کارایی کمتری دارد. ممکن است باعث ناراحتی معده، از دست رفتن اشتها و احساس خستگی شود. افرادی که طولانی مدت از متوترکسات استفاده می کنند برای نظارت بر تعداد سلول های خونی و عملکرد کبد، نیاز به انجام آزمایش منظم و مداوم دارند.
باید سه ماه قبل از باردار شدن مصرف این دارو متوقف شود. مصرف این دارو در دوران شیردهی توصیه نمی شود.
- سیکلوسپورین: مصرف خوراکی این دارو برای پسوریازیس شدید تجویز می شود. سیکلوسپورین سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کند. عملکرد آن شبیه به متوترکسات است و اثربخشی آن نیز مشابه است، اما نمی توان بیش از یک سال آن را مصرف کرد. مانند سایر داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، سیکلوسپورین خطر ابتلا به عفونت و سایر مشکلات سلامتی از جمله سرطان را افزایش میدهد. افرادی که به طور طولانی مدت از این دارو استفاده می کنند، باید فشار خون و عملکرد کلیه های خود را مانیتور کنند و آزمایش های چک آپ به طور مرتب انجام دهند.
مصرف این داروها در دوران بارداری یا شیردهی یا در صورتی که قصد باردار شدن دارید، تجویز نمی شود.
- سایر داروها: تیوگوانین و هیدروکسی اوره داروهایی هستند که می توانند زمانی تجویز شوند که فرد قادر به مصرف سایر داروها نیست.
مطالب مشابه:
