مایع آمنیوتیک و کاربرد آن
نکات کلی درباره مایع آمنیوتیک:
در ابتدا، مایع آمنیوتیک از آب بدن مادر تشکیل میشود. اما به تدریج، مقدار بیشتری از آن را ادرار نوزاد تشکیل می دهد. مایع آمنیوتیک حاوی مواد مغذی، هورمون ها و آنتی بادی های مهمی است و به محافظت از کودک در برابر ضربه و آسیب کمک می کند. مایع آمنیوتیک عملکردهای مهم بسیاری دارد و برای رشد سالم جنین، حیاتی است. با این حال، اگر مقدار مایع آمنیوتیک داخل رحم خیلی کم یا خیلی زیاد باشد، ممکن است سبب ایجاد عوارضی شود.
مایع آمنیوتیک و کاربرد آن چیست؟
هنگامی که نوزاد در رحم مادر است، در کیسه آمنیوتیک قرار دارد که این کیسه از دو غشای آمنیون و کوریون تشکیل شده است. جنین در داخل این کیسه که توسط مایع آمنیوتیک احاطه شده است رشد و نمو می کند. مایع آمنیوتیک یک مایع شفاف و زرد رنگ است. در ابتدا، این مایع از آب بدن مادر تشکیل میشود. با این حال، در حدود هفته 20 بارداری، ادرار جنین به طور کامل جایگزین می شود. زیرا مایع توسط جنین بلعیده و دفع می گردد. به طور معمول، سطح مایع آمنیوتیک در حدود 36 بارداری به بالاترین حد خود می رسد و حدود 1 لیتر است. این سطح با نزدیک شدن به تولد کاهش می یابد.
مایع آمنیوتیک همچنین حاوی مواد مغذی، هورمون ها و آنتی بادی های مهمی است و به محافظت از کودک در برابر ضربه و آسیب کمک می کند. زمانی که مایع آمنیوتیک سبز یا قهوه ای رنگ باشد، نشان دهنده این است که کودک قبل از تولد مکونیوم را دفع کرده است. مکونیوم اولین مدفوع نوزاد است. این مدفوع چسبنده، غلیظ و سبز تیره از سلول ها، پروتئین، چربی ها و ترشحات روده مانند صفرا تشکیل میشود.
مکونیوم موجود در مایع می تواند سبب ایجاد مشکلاتی مانند مشکل تنفسی به نام سندرم آسپیراسیون مکونیوم شود که زمانی رخ می دهد که مکونیوم وارد ریه ها می شود. در برخی از موارد، نوزادان پس از تولد نیاز به درمان خواهند داشت. در طی بارداری می توان از نمونه گیری از مایع آمنیوتیک و انجام آزمایش آمنیوسنتز برای تشخیص و بررسی برخی اختلالات ژنتیکی، نقایص مادرزادی و سایر شرایط در نوزاد متولد نشده بهره برد. این آزمایش معمولا بین هفته های 15 تا 20 بارداری انجام می شود.
مایع آمنیوتیک و کاربرد آن:
- محافظت از جنین: این مایع، از جنین در برابر فشارهای بیرونی محافظت می کند و عملکردی به مانند ضربه گیر دارد.
- کنترل دما: این مایع جنین را عایق می کند، او را گرم نگه می دارد و دمای معینی را حفظ می کند.
- کنترل عفونت: مایع آمنیوتیک حاوی آنتی بادی در برابر عفونت است.
- رشد ریه و سیستم گوارشی: جنین با تنفس و بلع مایع آمنیوتیک، از عضلات این سیستم ها در حین رشد استفاده می کند.
- رشد عضلانی و استخوانی: با شناور شدن در داخل کیسه آمنیوتیک، جنین آزادی حرکت دارد و به ماهیچه ها و استخوان ها این فرصت را می دهد تا به درستی رشد کنند.
- حمایت از بند ناف: مایع داخل رحم از فشرده شدن بند ناف جلوگیری می کند. بند ناف غذا و اکسیژن را از جفت به جنین در حال رشد منتقل می کند.
برخی شرایط می توانند باعث شوند که مقدار مایع آمنیوتیک بیشتر یا کمتر از حد طبیعی باشد که شامل موارد زیر است.
-
الیگوهیدرآمنیوس (Oligohydramnios)
زمانی است که مایع آمنیوتیک خیلی کم باشد. سطوح پایین مایع آمنیوتیک در 4 درصد از تمام بارداری ها و 12 درصد از بارداری هایی که زایمان دیررس دارند رخ می دهد. الیگوهیدرآمنیوس ممکن است در هر زمانی از بارداری اتفاق بیفتد. اما در سه ماهه آخر بارداری شایع تر است. الیگوهیدرآمنیوس زمانی وجود دارد که شاخص مایع آمنیوتیک (AFI) که در سونوگرافی مشاهده می شود کمتر از 5 سانتی متر باشد (شاخص طبیعی 5-25 سانتی متر است) و حداکثر maximum vertical pocket (MVP) کمتر از 2 سانتی متر باشد.
همچنین ممکن است در مادرانی با سابقه یکی از شرایط پزشکی زیر رخ دهد:
- بارداری های قبلی با محدودیت رشد
- فشار خون بالای مزمن (hypertension)
- مشکلات جفت، به عنوان مثال، جداشدگی
- پره اکلامپسی
- دیابت
- لوپوس
- حاملگی چند قلو، به عنوان مثال دوقلو یا سه قلو
- نقایص مادرزادی، مانند ناهنجاری های کلیوی
- دلایل ناشناخته دیگر که به عنوان ایدیوپاتیک شناخته می شوند.
اگر سطح مایعات در سه ماهه آخر کم باشد، خطرات شامل موارد زیر خواهد بود:
- رشد کند جنین
- عوارض زایمان
- نیاز به زایمان سزارین
-
پلی هیدرآمنیوس (Polyhydramnios)
به آن هیدرآمنیوس یا اختلال مایع آمنیوتیک نیز میگویند. زمانی است که مایعات بیش از حد معمول وجود داشته باشد و طبق گزارش انجمن بارداری آمریکا، در 1 درصد از تمام بارداری ها رخ می دهد. پلی هیدرآمنیوس زمانی وجود دارد که AFI بیش از 24 سانتی متر (سانتی متر) باشد و MVP بیشتر از 8 سانتی متر باشد.
اختلالات جنینی که می تواند منجر به پلی هیدرآمنیوس شود عبارتند از:
مشکلات گوارشی، از جمله آترزی اثنی عشر یا مری، گاستروشزی و فتق دیافراگم
اختلالات مغز یا سیستم عصبی، مانند آنسفالی یا دیستروفی میوتونیک
آکندروپلازی، یک اختلال رشد استخوان
مشکلات ضربان قلب جنین
عفونت
سندرم Beckwith-Wiedemann که یک اختلال رشد مادرزادی است
ناهنجاری های ریه جنین
هیدروپس جنین (هیدروپس فتالیس)، که در آن سطح غیرطبیعی آب در قسمت های مختلف بدن جنین جمع می شود.
سندرم انتقال خون دوقلوها (twin-to-twin transfusion syndrome)، که در آن جریان خون یک جنین بیشتر از دیگری است.
عدم تطابق خون بین مادر و کودک، به عنوان مثال ناسازگاری Rh یا بیماری های Kell
پارگی زودرس غشاها
به هنگام زایمان کیسه آمنیوتیک پاره می شود و مایع آمنیوتیک موجود در کیسه شروع به نشت از طریق دهانه رحم و واژن می کند.
اگر نشت یا پارگی قبل از هفته 37 اتفاق بیفتد، به آن پارگی زودرس غشاها (PROM) می گویند. بسته به اینکه چقدر زود اتفاق می افتد، می تواند عواقب جدی برای مادر و جنین داشته باشد. حدود 2 مورد از هر 100 بارداری را تحت تاثیر قرار می دهد.
در این مواقع مهم است که در اسرع وقت به دنبال کمک پزشکی باشید و از داشتن رابطه جنسی یا وارد کردن چیزی به داخل واژن خودداری کنید. زیرا ممکن است منجر به عفونت شود.
مطالب مشابه:
