سد خونی مغزی

سد خونی مغزی (BBB) یک لایه محافظ از سلول‌های فشرده در مویرگ‌های مغز است که سطوح داخلی رگ های خونی داخل مغز را می پوشاند. این بخش مهمی از نحوه عملکرد مغز و سیستم عصبی است.

از مغز در برابر آسیب ها و بیماری ها محافظت می کند و در عین حال موادی را که مغز به آن نیاز دارد، مانند: اکسیژن و آب، وارد می کند. در حالی که عملکرد مهمی در حفظ سلامت مغز انجام می دهد، همچنین می تواند در درمان برخی از بیماری های مغزی که داروها نمی توانند از سد خونی مغزی عبور کنند، چالش هایی ایجاد کند.

عملکرد سد خونی مغزی:

سد خونی مغزی در عملکرد فیلتری است که کنترل می کند کدام مولکول ها می توانند از خون به مغز عبور کنند. از آنجایی که سلول های اندوتلیال بسیار نزدیک به هم قرار گرفته اند، از رسیدن سموم مضر یا عوامل بیماری زا به مغز جلوگیری می کنند.

در حالی که سد خونی مغزی بسیاری از چیزها را از سیستم عصبی مرکزی دور نگه می دارد، نفوذ ناپذیر نیست. برخی از مولکول های ضروری مانند اکسیژن می توانند از سد خونی مغزی عبور کنند. مواد محلول در چربی با مولکول های کوچک نیز می توانند از سد عبور کنند، از جمله: کافئین و الکل. مواد دیگر، مانند گلوکز، می توانند توسط سیستمی از پروتئین های انتقال از خون به مغز منتقل شوند.

شرایط و مشکلات مرتبط:

سد خونی مغزی معمولاً در دور نگه داشتن مواد خارجی یا سمی از سیستم عصبی مرکزی مؤثر است. در بیشتر مواقع مفید است، اما می تواند در هنگام تولید داروهای جدید برای سیستم عصبی مشکل ایجاد کند. برای مثال، یکی از چالش‌های اصلی در درمان تومورهای مغزی این است که ساختن دارویی که بتواند از سد خونی مغزی عبور کند تا به سرطان برسد، دشوار است. به دلیل این مشکل، محققان در حال توسعه پزشکی برای دور زدن سد خونی مغزی هستند.

سد خونی-مغزی گاهی اوقات می‌تواند توسط جراحات و عفونت‌ها نیز از بین برود. تحقیقات نشان می‌دهد که سکته‌های مغزی و آسیب‌های مغزی می‌تواند به بافت اندوتلیال آسیب برساند و باعث باز شدن سد خونی مغزی شود. محققان همچنین دریافته‌اند که افرادی که علائم اولیه اختلال شناختی دارند، سد خونی مغزی را از بین می‌برند. این یافته‌ها می‌تواند به انجام آزمایش‌های تشخیصی اولیه برای بیماری آلزایمر و سایر شرایطی که باعث اختلال شناختی می‌شوند کمک کند.

به طورکلی شرایطی که شامل هر گونه تضعیف BBB می شود، شامل بیماری های حاد و مزمن می باشد.

شرایط حاد شامل تضعیف BBB:

شرایط حاد، مسائلی هستند که در حال حاضر یا اخیراً در حال وقوع هستند. نمونه هایی از شرایط حاد که می توانند بر BBB فرد تأثیر بگذارند عبارتند از (اما محدود به موارد زیر نیست):

• سرطان های مغز
• عفونت های مغزی (آنسفالیت و مننژیت).
• ضربه مغزی (TBI).
• سطح بالای دی اکسید کربن خون (هیپرکاپنی).
• سطح پایین اکسیژن خون (هیپوکسی مغزی).
• سکته.
• تشنج ها (به ویژه تشنج هایی که به وضعیت صرع تبدیل می شوند).

شرایط مزمن شامل تضعیف BBB:

شرایط مزمن نگرانی های طولانی مدت هستند. آنها می توانند ماه ها (حداقل) دوام داشته باشند، اما بسیاری از آنها – اگر نه بیشتر – دائمی هستند و می توانند سال ها دوام بیاورند. اینها عبارتند از (اما محدود به اینها نیستند):

• بیماری آلزایمر.
• اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS).
• هیپرکاپنی مزمن ناشی از شرایطی مانند: بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD).
• صرع.
• فراموشی پیشانی گیجگاهی.
• فشار خون بالا.
• قند خون بالا (هیپرگلیسمی) و شرایط مرتبط مانند دیابت نوع 2.
• کلسترول بالا (هیپرلیپیدمی).
• اسکلروز چندگانه.
• نورومیلیت اپتیکا (NMO).
• بیماری پارکینسون.

کارشناسان معتقدند بسیاری از بیماری های مزمن دیگر می توانند بر BBB شما تأثیر بگذارند، اما تحقیقات بیشتری برای تأیید این موضوع ضروری است.

علائم شایع اختلالات سد خونی مغزی:

در حال حاضر، هیچ راه روشنی برای شناسایی مشکلات مربوط به BBB وجود ندارد. برخی از آزمایش‌های آزمایشگاهی ممکن است به‌طور غیرمستقیم به مسائل BBB اشاره کنند، به‌ویژه آزمایش‌هایی که روی مایع مغزی نخاعی انجام می گیرد.

کارشناسان در حال کار بر روی روش هایی برای تضعیف موقت BBB با استفاده از سونوگرافی متمرکز با هدایت تصویربرداری تشدید مغناطیسی هستند. این روش ممکن است به مولکول های داخل مغز اجازه دهد تا به خون فرار کنند و تشخیص آنها را آسان تر کند. این مولکول ها ممکن است کلید تشخیص بیماری هایی مانند: سرطان مغز، بیماری آلزایمر و بیماری پارکینسون باشند. همچنین ممکن است به برخی از داروها اجازه دهد تا شرایطی مانند سرطان را در مغز درمان کنند. با این حال، این تحقیق هنوز در مراحل اولیه خود است و برای تعیین اینکه آیا این امکان پذیر است، تحقیقات بیشتری لازم است.

آیا درمان های رایجی وجود دارد که BBB را هدف قرار دهد؟

در حال حاضر، هیچ درمانی وجود ندارد که مستقیماً BBB را هدف قرار دهد. در عوض، درمان ها شرایطی را هدف قرار می دهند که می تواند BBB را مختل کند. برخی از نمونه ها عبارتند از:

• داروهای فشار خون بالا، کلسترول بالا یا قند خون بالا.
• درمان هایی برای بازگرداندن گردش خون در مغز پس از سکته مغزی ایسکمیک (این سکته مغزی است که شامل انسدادی است که جریان خون را به بخشی از مغز قطع می کند).
• داروهایی که از تشنج جلوگیری می کنند.
• درمان های سرطان مغز.

محققان در حال توسعه راه هایی برای عبور داروها از BBB هستند. یک روش شامل یک “سیستم حمل و نقل” است که در آن داروها با آنتی بادی هایی ساخته می شوند که به گیرنده های سلول های اندوتلیال متصل می شوند تا به دارو کمک کنند از سد عبور کند و به مغز برسد.

سونوگرافی:

روش دیگر، از سونوگرافی برای باز کردن موقت بخش‌هایی از BBB استفاده می‌کند. به بیماران حباب های میکروسکوپی تزریق می شود که از طریق سیستم گردش خون پخش می شوند. از سونوگرافی برای ارتعاش حباب های مغز و باز کردن موقت سد خونی مغزی استفاده می شود.

به طورکلی سد خونی-مغزی نقش مهمی در حفظ سلامت مغز شما دارد. هنگامی که سد خونی-مغزی شکسته می شود، می تواند منجر به بیماری عصبی شود. محققان در حال توسعه روش هایی برای دور زدن ایمن سد خونی-مغزی هستند تا داروی مورد نیاز را بدون هیچ گونه اثرات طولانی مدت به مغز برسانند.

مطالب مشابه:

ارتباط روده و مغز

سرطان مغز

متاستازهای مغزی ملانوما

اختلال در جریان مایع مغزی

کنترل مغز در برابر بیماری ها

منبع: verywellhealth