دیابت شکننده
دیابت شکننده دیابتی است که کنترل آن به خصوص دشوار است و اغلب زندگی روزمره را مختل می کند. افراد مبتلا به دیابت شکننده دارای نوسانات شدید در سطح گلوکز (قند) هستند. این نوسانات می تواند باعث اپیزودهای مکرر قند خون پایین (هیپوگلیسمی) و/یا قند خون بالا (هیپرگلیسمی) شود. این دوره ها ممکن است منجر به بستری شدن مکرر در بیمارستان شود.
دیابت شکننده یک تشخیص پزشکی رسمی نیست – این فقط راهی برای توصیف دیابت است که مدیریت آن دشوار است. پزشک ممکن است آن را دیابت حساس یا دیابت ناپایدار نیز بنامند.
دیابت شکننده عمدتاً بر افراد مبتلا به دیابت نوع 1 تأثیر می گذارد. اما می تواند افراد مبتلا به دیابت نوع 2 وابسته به انسولین را نیز تحت تاثیر قرار دهد. دیابت شکننده اغلب به دلیل سایر شرایط سلامت جسمی و/ یا روانی رخ می دهد. دیابت شکننده چندین علت احتمالی دارد و درمان آن تا حد زیادی به علت آن بستگی دارد.
علت دیابت شکننده:
چندین علت احتمالی برای دیابت شکننده وجود دارد. به این دلیل که چندین عامل می توانند بر قند خون تأثیر بگذارند – مدیریت قند خون یک فرآیند پیچیده است. بسیاری از افراد مبتلا به دیابت یاد می گیرند که برخی از این اثرات را با گذشت زمان و تمرین پیش بینی کنند. اما در مورد دیابت شکننده، پیش بینی این مسائل اغلب دشوار یا غیرممکن است که منجر به نوسانات گلوکز می شود.
به طور کلی، چهار دسته از علل شکننده دیابت عبارتند از:
- شرایط سلامت جسمانی همزمان
- شرایط سلامت روانی همزمان
- افزایش سن و از دست دادن حافظه.
- عدم دسترسی به انسولین و ناامنی غذایی.
شرایط فیزیکی که می تواند باعث دیابت شکننده شود:
شرایط فیزیکی که می تواند منجر به حملات مکرر قند خون بالا شود، عبارتند از:
- عدم تعادل هورمونی خاص مانند: تیروتوکسیکوز، آکرومگالی، سندرم کوشینگ و فئوکروموسیتوم.
- لیپودیستروفی های مادرزادی نادر.
- عفونت سیستمیک (در سراسر بدن).
این شرایط معمولاً باعث مقاومت به انسولین می شود که سطح قند خون را افزایش می دهد.
شرایط فیزیکی که می تواند منجر به افت مکرر قند خون شود، عبارتند از:
- گاستروپارزیس.
- بیماری آدیسون درمان نشده
- بیماری سلیاک درمان نشده یا سایر شرایطی که بر نحوه جذب مواد مغذی توسط بدن تأثیر می گذارد.
- برخی داروها مانند: استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها نیز می توانند منجر به دیابت شکننده شوند.
شرایط سلامت روانی که می تواند باعث دیابت شکننده شود:
انواع شرایط سلامت روان به دلایل مختلف می تواند منجر به دیابت شکننده شود. مثالها عبارتند از:
- استرس شدید، اضطراب و/یا افسردگی. این موارد می توانند بر توانایی فرد در مدیریت دیابت تأثیر منفی بگذارند.
- اختلالات خوردن، مانند: بی اشتهایی، پرخوری عصبی یا یک اختلال خوردن که به طور خاص افراد مبتلا به دیابت نوع 1 را تحت تاثیر قرار می دهد.
- اختلالات مصرف مواد به عنوان مثال، کوکائین (و سایر محرک ها) و مواد افیونی معمولاً منجر به افزایش سطح قند خون می شوند. اختلال مصرف الکل معمولاً باعث افت قند خون مکرر می شود.
- اختلالات ساختگی افراد مبتلا به اختلالات ساختگی ممکن است عمداً دوزهای نادرست انسولین مصرف کنند تا سطح قند خون خود را دستکاری کنند.
پیری و دیابت شکننده:
افزایش سن و مشکلات حافظه (مانند: اختلال شناختی خفیف یا زوال عقل) می تواند بر توانایی فرد برای مدیریت دیابت تأثیر منفی بگذارد. ممکن است احتمال بیشتری داشته باشد که:
- مصرف دوزهای انسولین را فراموش کنید.
- دوزهای بیش از حد انسولین مصرف کنید.
- انواع انسولین (مانند: انسولین های طولانی اثر و کوتاه اثر) را با هم اشتباه بگیرید.
- استفاده نادرست از دستگاه های مدیریت دیابت، مانند: پمپ های انسولین و مانیتورهای مداوم قند (CGM).
- این مسائل می تواند منجر به اپیزودهای مکرر قند خون بالا و/یا پایین شود.
عدم دسترسی به انسولین و ناامنی غذایی:
عدم دسترسی به انسولین – معمولاً به دلیل هزینه های بالا – می تواند منجر به جیره بندی انسولین شود. این اغلب منجر به کتواسیدوز مرتبط با دیابت (DKA) و حتی مرگ می شود.
ناامنی غذایی نیز اغلب منجر به بی ثباتی قند خون می شود. ناامنی غذایی به دسترسی نامشخص یا محدود به غذاهای کافی و ایمن اشاره دارد. در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و 2 با سطوح بالاتر A1C مرتبط است.
علائم دیابت شکننده چیست؟
افراد مبتلا به دیابت شکننده تغییرات ناگهانی و مکرر در سطح گلوکز را تجربه می کنند. نوسانات منجر به کاهش مکرر قند خون و/یا قند خون بالا می شود.
علائم قند خون پایین عبارتند از:
- لرزش
- ضعف
- عرق کردن و لرز.
- گرسنگی شدید (پلی فاژی).
- ضربان قلب سریعتر.
- سرگیجه یا سبکی سر.
- گیجی یا مشکل در تمرکز.
- اضطراب یا تحریک پذیری.
- گزگز یا بی حسی در لب ها، زبان یا گونه ها.
افت شدید قند خون منجربه بروز علائم زیر می شود:
- تاری یا دوبینی.
- گفتار نامفهوم
- دست و پا چلفتی یا مشکل در هماهنگی.
- سرگردان بودن.
- تشنج.
- کاهش هوشیاری.
علائم اولیه قند خون بالا عبارتند از:
- افزایش تشنگی (پلی دیپسی) و/یا گرسنگی.
- تکرر ادرار.
- سردرد.
- تاری دید.
علائم قند خون بالا در طولانی مدت عبارتند از:
- خستگی.
- کاهش وزن.
- عفونت های قارچی واژن
- عفونت های پوستی
- بریدگی ها و زخم هایی که دیر التیام می یابند.
عوارض دیابت شکننده چیست؟
دوره‌های طولانی‌مدت و/یا شدید قند خون پایین یا بالا که افراد مبتلا به دیابت شکننده تجربه می‌کنند، می‌تواند منجر به عوارض خاصی شود.
عوارض قند خون پایین:
اگر مکرراً اپیزودهای قند خون پایین (هیپوگلیسمی) دارید، در خطر ابتلا به ناآگاهی از هیپوگلیسمی هستید. این زمانی اتفاق می افتد که علائم قند خون پایین را تجربه نمی کنید زیرا بدن به پایین بودن قند خون عادت کرده است.
اگر از هیپوگلیسمی آگاه نباشید، احتمال دارد که دوره های شدید داشته باشید و به کمک پزشکی نیاز داشته باشید. هیپوگلیسمی شدید تهدید کننده زندگی است. در موارد نادر، در صورت عدم درمان، می تواند منجر به کما و/یا مرگ شود.
عوارض قند خون بالا:
قند خون بالا درمان نشده می تواند منجر به کتواسیدوز مرتبط با دیابت (DKA) شود که یک عارضه حاد ( ناگهانی و شدید) دیابت است. علائم عبارتند از:
- حالت تهوع و استفراغ.
- کم آبی بدن
- درد شکم.
- نفس با بوی میوه.
- تنفس سخت یا هیپرونتیلاسیون (تنفس کوسمال).
- ضربان قلب تند.
- سردرگمی.
- از دست دادن هوشیاری.
DKA تهدید کننده زندگی است و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
اپیزودهای مکرر قند خون بالا در طول زمان همچنین خطر ابتلا به عوارض دیابت را افزایش می دهد، مانند:
- رتینوپاتی.
- نفروپاتی.
- نوروپاتی.
- گاستروپارزیس.
- بیماری قلبی.
- سکته.
تشخیص دیابت شکننده:
دیابت شکننده یک تشخیص پزشکی رسمی نیست، بنابراین فرآیند تشخیص رسمی وجود ندارد. نگرانی اصلی پزشکان این است که علت اصلی نوسانات مکرر سطح گلوکز را پیدا کنند.
برای انجام این کار، پزشک ممکن است چندین سوال در مورد مدیریت دیابت از شما بپرسد. آنها به طور کامل روند سطح گلوکز شما را تجزیه و تحلیل خواهند کرد. آنها همچنین یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهند و ممکن است آزمایش‌های خاصی مانند: آزمایش خون، آزمایش‌های تصویربرداری و ارزیابی‌های روان‌شناختی را توصیه کنند.
دیابت شکننده چگونه درمان می شود؟
درمان دیابت شکننده تا حد زیادی به علت اصلی آن بستگی دارد. به عنوان مثال، درمان بیماری سلیاک با یک برنامه غذایی دقیق بدون گلوتن می تواند اپیزودهای مکرر قند خون پایین را برطرف کند. درمان تیروتوکسیکوز با دارو یا جراحی تیروئید می تواند اپیزودهای مکرر قند خون بالا را برطرف کند.
علل دیگر، مانند: گاستروپارزی، اختلالات مصرف مواد و زوال عقل، برای مثال، ممکن است درمان یا مدیریت آن دشوارتر باشد.
به طور کلی، پزشک ممکن است استراتژی های زیر را برای مدیریت بهتر دیابت شکننده توصیه کند:
- با استفاده از دستگاه نظارت مداوم گلوکز (CGM) که می تواند در صورت داشتن سطوح گلوکز بالا یا پایین به فرد هشدار دهد.
- انجام مکرر چک های دستی قند خون.
- داشتن یک سگ مراقبتی (به نام سگ هشدار دهنده دیابت) که به طور ویژه آموزش دیده است تا در صورت داشتن قند خون پایین و بالا به شما هشدار دهد.
- مراجعه به یک متخصص سلامت روان، مانند: یک روانشناس، برای کمک به مدیریت نگرانی های سلامت روان که بر مدیریت دیابت تأثیر می گذارد.
- با تکیه بر عزیزان یا کمک های پرستار در منزل برای کمک به مدیریت دیابت خود.
- کار با یک مددکار اجتماعی برای یافتن راه حل هایی برای کمبود دسترسی به انسولین و ناامنی غذایی.
- استفاده از پمپ انسولین برای دوز و تنظیم دقیق تر انسولین.
در موارد شدید دیابت شکننده که علت اصلی آن قابل کنترل نیست، ممکن است واجد شرایط دریافت پیوند پانکراس باشید. این به طور معمول به شما امکان می دهد دیگر دیابت نداشته باشید.
پیشگیری دیابت شکننده:
دیابت شکننده همیشه قابل پیشگیری نیست. اما یکی از بهترین کارهایی که می توانید برای جلوگیری از آن انجام دهید، مراجعه منظم به پزشک از جمله: متخصص غدد و پزشک مراقبت های اولیه (PCP) است. این به شما امکان می دهد تا در مورد مدیریت دیابت خود – که در طول زمان تغییر می کند – و سلامت کلی خود به روز بمانید.
به طورکلی:
دیابت شکننده اغلب منجر به بستری شدن مکرر در بیمارستان به دلیل کاهش شدید قند خون و/یا DKA می شود. همچنین می تواند منجر به:
- کیفیت پایین زندگی.
- عوارض طولانی مدت دیابت.
- مسائل مربوط به حفظ اشتغال
- فشار بر روابط
- مشکلات باردار شدن یا حفظ بارداری.
اگر دیابت شکننده دارید، بسیار مهم است که به طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید تا راهکارهایی را برای مدیریت بهتر سطح قند خون خود بیابید. با درمان مناسب، فناوری دیابت و پشتیبانی، بسیاری از موارد دیابت شکننده قابل کنترل هستند.
مطالب مشابه:
درمواقع دیابت اورژانسی چه باید کرد؟
اثرات دیابت بارداری بر جنین
پیش دیابت
دیابت بارداری و مصرف انسولین
اهمیت چکاپ در بیماران دیابتی
منبع: my.clevelandclinic
