کوکسیدینیا یا درد دنبالچه

درد دنبالچه (کوکسیدینیا Coccydynia) می تواند کارهای روزمره را در بهترین حالت ناراحت کننده و در بدترین حالت غیر قابل تحمل کند. دنبالچه، یک استخوان مثلثی کوچک در پایین ستون فقرات، ممکن است کبود و حتی شکسته شود. نشستن درد را افزایش می دهد در حالی که راه رفتن آن را تسکین می دهد. استفاده از درمان های خانگی و تغییر رفتارهایی مانند نشستن بیش از حد طولانی، بزرگترین تفاوت ها را ایجاد می کند.

درد در این ناحیه می تواند ناشی از افتادن، زایمان، نشستن زیاد یا در موارد نادر تومور باشد.

در بیشتر موارد، درد طی چند هفته یا چند ماه از بین می‌رود. اما گاهی اوقات می‌ تواند بسیار طولانی‌تر باشد و به شدت بر توانایی بیمار در انجام فعالیت‌ های روزانه تأثیر بگذارد.

درد دنبالچه (کوکسیدینیا) چیست؟

“coccydynia” در لغت به معنای “درد دنبالچه” است.

درد دنبالچه که “کوکسیدینیا” نام دارد، دردی است که در داخل و اطراف استخوان مثلثی کوچک در انتهای ستون فقرات، بالای شکاف باسن قرار دارد.

دنبالچه چیست؟

دنبالچه از سه تا پنج مهره (استخوان) تشکیل شده است. زیر استخوان خاجی، یک ساختار استخوانی در پایه ستون فقرات قرار دارد. چندین تاندون، ماهیچه و رباط به آن متصل می شوند. هر دو استخوان دنبالچه و ایسکیال (دو استخوانی که قسمت پایینی لگن را تشکیل می دهند) وزن را هنگام نشستن تحمل می کنند. دو سوم بزرگسالان دنبالچه دارند که به جای اینکه مستقیم به سمت پایین باشد کمی خمیده می شود. اما انحنای بیش از حد آن غیر طبیعی و در نتیجه دردناک است.

درد دنبالچه:

درد دنبالچه از یک درد مبهم تا یک ضربه خنجر شدید متغیر است. ممکن است هفته ها، ماه ها یا گاهی اوقات بیشتر طول بکشد. سه نوع رویداد وجود دارد که باعث درد دنبالچه می شود:

ترومای خارجی: کوکسیکس (دنبالچه) کبود، شکسته یا دررفته ناشی از زمین خوردن.

ترومای داخلی: ضربه ناشی از زایمان سخت یا نشستن طولانی مدت روی یک سطح باریک یا سخت.

سایر موارد: عفونت، آبسه و تومور.

جالب توجه است، برای یک سوم از مبتلایان به کوکسیدینیا، علت ناشناخته است.

درد دنبالچه به ندرت مادام العمر است.

درد دنبالچه (کوکسیدینیا) چقدر شایع است؟

این نوع درد بسیار شایع است. زنان پنج برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به کوکسیدینیا هستند. بزرگسالان و نوجوانان بیشتر از کودکان به آن مبتلا می شوند. افراد چاق سه برابر افراد دارای وزن ایده آل بر اساس مقیاس BMI (شاخص توده بدن) مستعد ابتلا هستند. همچنین اگر فرد خیلی سریع وزن کم کند آسیب پذیرتر می باشد.

علت درد دنبالچه (کوکسیدینیا):

به طور کلی درد دنبالچه در زنان بیشتر از مردان است. اما برخی عوامل خطر ابتلا به آن را افزایش می دهند.

جنسیت:

به دلیل بزرگتر بودن زاویه لگن و همچنین ضربه به دنبالچه در هنگام زایمان، زنان بیشتر مستعد ابتلا به کوکسیدیوز هستند.

سن:

در سنین بالا، دیسک‌های کوچک غضروف (بافت انعطاف‌پذیر) که به نگه داشتن استخوان دنبالچه کمک می‌کند، فرسوده میشوند و استخوان‌ هایی که استخوان دنبالچه را تشکیل می‌ دهند، محکم‌ تر در جای خود قرار میگیرند و همین موضوع می تواند فشار بیشتری به دنبالچه وارد کند و منجر به درد شود.

آسیب فشاری مکرر (RSI):

انجام بیش از حد و مداوم ورزش هایی مانند: دوچرخه سواری و قایقرانی که نیاز به خم شدن و کشیدن ستون فقرات می باشد می تواند بافت های اطراف دنبالچه را تحت فشار قرار دهد.

بارداری، زایمان:

در طول سه ماهه سوم بارداری، بدن زن هورمون هایی ترشح می کند که ناحیه بین ساکروم و دنبالچه را نرم می کند. این امر باعث می شود دنبالچه در هنگام زایمان در صورت لزوم حرکت کند. این یک فرآیند طبیعی است. اما، متأسفانه، چنین حرکتی ممکن است عضلات و رباط‌های اطراف دنبالچه را بیش از حد کشیده و باعث درد اضافی شود. چنین فشاری بر روی آن بافت‌ های نرم، آنها را از حمایت از دنبالچه در زاویه صحیح باز می‌دارد.

افزایش وزن یا چاقی:

چاقی در حرکت استخوان های لگن اختلال ایجاد می کند. وزن اضافی فشار بیشتری به دنبالچه وارد می کند و می تواند باعث شود که دنبالچه به عقب متمایل شود. استخوان دنبالچه اگر از موقعیت خارج شود صدمه خواهد دید. مطالعات نشان داده است که اگر شاخص توده بدنی (BMI) در زنان بالاتر از 27.4 و در مردان بیش از 29.4 باشد، خطر ابتلا به کوکسیدینیا بیشتر می باشد.

کمبود وزن:

کاهش وزن بیش از حد نیز یکی از علل کوکسیدیوز است. در این صورت به دلیل چربی ناکافی در باسن، دنبالچه بیشتر در معرض آسیب خواهد بود. اگر چربی کافی در باسن فرد نباشد تا از ساییدگی دنبالچه بر روی عضلات، رباط ها و تاندون ها جلوگیری کند، ممکن است باعث شود. مالش بافت های نرم را ملتهب می کند.

نشستن:

همین عمل ساده می تواند درد دنبالچه را افزایش دهد. به خصوص اگر فرد روی یک سطح سخت یا باریک بنشیند. بنابراین لازم است که اغلب بلند شوید، حرکات کششی انجام دهید و کمی پیاده روی کنید. همچنین بهتر است برای نشستن جای نرمتر و راحت تری پیدا کرده یا از یک صندلی با بالشتک استفاده کنید.

تومور و عفونت:

در موارد بسیار نادر، وجود تومور در کنار دنبالچه یا عفونت در قسمت های جانبی این استخوان می تواند به آن سرایت کند و باعث درد و التهاب دنبالچه شود.

سرطان:

یکی از علل نادر کوکسیدینیا، سرطان است. سرطان می تواند سرطان استخوان یا سرطان در نواحی دیگر (سرطان متاستاتیک) باشد که به این ناحیه گسترش پیدا کرده است.

علائم درد دنبالچه (کوکسیدینیا) ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد،  به صورت کلی عبارتند از:

• درد موضعی: در این حالت درد فقط در ناحیه دنبالچه احساس می شود و در لگن و سایر استخوان ها احساس نمی شود. این درد گاهی خفیف و گاهی شدید است. گاهی به طور مداوم باقی می ماند و گاهی با فشار و حرکت احساس می شود.
• درد دردناک یا سوراخ کننده در دنبالچه.
• درد شدیدتر هنگام تغییر حالت نشسته به ایستادن: در این حالت، چرخش استخوان های لگن و حرکات ماهیچه ای ممکن است باعث ایجاد درد در دنبالچه شود. این درد می تواند به قدری شدید باشد که ایستادن و نشستن برای فرد دشوار باشد و فرد برای تغییر وضعیت راحتتر به چیزی تکیه کند.
• درد شدیدتر هنگام نشستن طولانی مدت: در این حالت فرد هنگام نشستن یا تکیه دادن به عقب احساس درد می کند. یا هنگام نشستن روی سطوح سخت بدون بالشتک. یا مثلاً هنگام دوچرخه سواری احساس درد می کند.
• درد در هنگام اجابت مزاج: به دلیل نزدیکی دنبالچه به مقعد و اندام تناسلی، در این موارد بیمار ممکن است درد خفیف تا شدید را احساس کند.
• درد هنگام رابطه جنسی: به دلیل نزدیکی دنبالچه به مقعد و اندام تناسلی، در این موارد بیمار ممکن است درد خفیف تا شدید را احساس کند.

سایر علائم مرتبط که ممکن است با کوکسیدینیا رخ دهد، عبارتند از: افسردگی، اضطراب، خواب بد، درد در ناحیه باسن و کمر درد.

درد دنبالچه (کوکسیدینیا) و بارداری:

همانطور که جنین رشد می کند، وزن آن بر فضای لگن فشار می آورد و باعث ایجاد درد در آن ناحیه عمومی می شود.

آیا درد دنبالچه (کوکسیدینیا) می تواند باعث درد رکتوم (مقعد) شود؟

بله، کوکسیدینیا مزمن یکی از علل درد رکتوم است.

آیا قاعدگی باعث درد دنبالچه (کوکسیدینیا) می شود؟

درد دنبالچه معمولاً در زمان قاعدگی بدتر می شود.

تشخیص کوکسیدینیا (درد دنبالچه):

ابتدا، پس از گرفتن سابقه پزشکی عمومی، پزشک در مورد هر گونه آسیب اخیر از جمله سقوط یا زایمان از فرد سؤال می‌کند. سپس او یک معاینه بصری از ناحیه را برای بررسی شکستگی آشکار، تغییر شکل، توده یا آبسه (عفونت) انجام می دهد.

برخی از بیماری ها مانند: سیاتیک، زونا در باسن، ساکروایلییت یا شکستگی علائم مشابه کوکسیدینیا دارند.

آزمایشاتی که برای تشخیص درد دنبالچه (کوکسیدینیا) استفاده می شود؟

برای بررسی شکستگی: اشعه ایکس، سی تی اسکن.

برای بررسی التهاب و کوردوما (نوع نادر تومور سرطانی ستون فقرات): ام آر آی و اسکن استخوان.

درمان کوکسیدینیا (درد دنبالچه):

اکثر افراد بدون انجام هیچ گونه درمانی بهبود می یابند. از کسانی که نیاز به درمان دارند، 90٪ فقط باید از داروهای خانگی استفاده کنند.

استفاده از داروهای ضد التهابی مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (ایبوپروفن، ناپروکسن) یا مهارکننده های COX-2 باعث کاهش التهاب دنبالچه می شود.

درمان های خانگی برای درد دنبالچه (کوکسیدینیا) عبارتند از:

• مصرف یک NSAID مانند: ایبوپروفن برای کاهش درد و تورم.
• کاهش زمان نشستن.
• حمام آب گرم برای شل شدن عضلات و کاهش درد.
• استفاده از یک بالش ژله ای گوه ای یا بالش دنبالچه ای (بالش دونات) هنگام نشستن.
• استفاده از ملین برای کاهش درد در هنگام اجابت مزاج.
• کشش و تقویت عضلات کمر و لگن.
• استفاده از کمپرس گرم یا سرد در قسمت پایین کمر (بیش از 20 تا 30 دقیقه و چند بار استفاده در روز).
• پوشیدن لباس های راحت.

درمان های سرپایی برای درد دنبالچه (کوکسیدینیا) عبارتند از:

• مسدود کردن منبع عصبی ناحیه (بلوک عصبی دنبالچه) با استفاده از داروهای بی حس کننده و استروئیدها برای کاهش التهاب.
• ماساژ درمانی (که معمولاً فقط تسکین موقتی ایجاد می کند).
• تمرینات کششی و بهبود وضعیت بدن با هدایت فیزیوتراپیست.
• طب سوزنی.
• TENS (تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست).

روش های جراحی عبارتند از:

• کوکسیژکتومی جزئی (برداشتن بخشی از دنبالچه – در موارد بسیار نادر).
• کوکسیژکتومی کامل (برداشتن کل دنبالچه – در موارد بسیار نادر).

زمان نقاهت از کوکسیژکتومی می تواند چند ماه – شاید یک سال طول بکشد. متأسفانه، هیچ تضمینی وجود ندارد که درد حتی در صورت از بین رفتن استخوان از بین برود. باز هم، این روش نادر است.

سایر علائمی که می تواند همراه با کوکسیدینیا رخ دهد، مانند افسردگی، اضطراب و سیاتیک نیز باید مورد توجه و درمان قرار گیرند.

درمان درد دنبالچه (کوکسیدینیا) در دوران بارداری:

وقتی فرد باردار می باشد، داشتن درد دنبالچه طبیعی است. درد ناشی از نشستن طولانی مدت است. اما می تواند هنگام ایستادن و راه رفتن نیز ایجاد شود. به این دلیل است که جنین در حال رشد به استخوان فشار می آورد. فیزیوتراپیست ها به افراد باردار توصیه می کنند که هنگام خواب به پهلو دراز بکشند و روی بالشتک دنبالچه بنشینند. که هر دو راه با برداشتن فشار از روی دنبالچه به تسکین بخشی از درد کمک می کنند.

تاثیر پیاده روی  بر درد دنبالچه (کوکسیدینیا):

ایستادن و راه رفتن فشار روی دنبالچه و درد را کاهش می دهد.

کایروپراکتیک می تواند به اصلاح ناهماهنگی دنبالچه که خیلی به جلو یا عقب متمایل است کمک کند.

مدت زمان درد دنبالچه (کوکسیدینیا):

معمولاً فقط چند روز یا چند هفته می باشد. اگر فرد از داروهای خانگی استفاده کند بهبودی او زمان کمتری خواهد داشت.

زمان مراجعه به پزشک:

اگر درد شدید دنبالچه ظرف چند هفته بهبود نیابد، لازم است به پزشک مراجعه کرد. همچنین اگر درمان‌ های خانگی مؤثر نباشد بایستی به پزشک اطلاع داد.

به طور کلی درد دنبالچه ناخوشایند اما موقتی است. با رعایت راهکارهای خانگی و مصرف داروها درد بهبود می یابد.

مطالب مشابه:

کمردرد در دوران بارداری

تاثیرات یوگا بر مادران باردار

سرطان سر و گردن

پوکی استخوان در مردان

تمرینات کگل

منابع: my.clevelandclinic ، monib-health