داکریوسیستیت
داکریوسیستیت عفونت کیسه اشکی (کیسه اشکی) در گوشه داخلی چشم است. اشکها هنگام خروج از چشم از طریق این کیسه تخلیه میشوند.
اشکها به مرطوب، تمیز و عاری از باکتری نگه داشتن چشمان کمک میکنند. غدد اشکی زیر پلکهای فوقانی اشک تولید میکنند که از طریق دهانههای کوچک به جلوی چشم منتقل میشوند. هر بار که پلک میزنید، اشک در سراسر چشمان پخش میشود. برای ایجاد فضا برای اشکهای جدید، مایع از طریق سوراخهای کوچکی به نام پانکتا در گوشههای پلکهای فوقانی و تحتانی از چشمان تخلیه میشود. سپس از طریق کیسه نازولاکریمال (کیسه اشکی) به مجرای اشکی و به پشت بینی تخلیه میشود.
عفونتها معمولاً در اثر انسداد مجرای اشکی ایجاد میشوند که به باکتریها اجازه میدهد در داخل کیسه اشکی تجمع کنند.
عفونتی که به طور ناگهانی شروع میشود، داکریوسیستیت حاد نامیده میشود. عفونتی که برای مدت طولانی ادامه یابد، داکریوسیستیت مزمن نامیده میشود.
تفاوت بین داکریوسیستیت حاد و مزمن چیست؟
دو نوع داکریوسیستیت وجود دارد – حاد و مزمن. به طور کلی، تفاوت آنها به زمان بستگی دارد. داکریوسیستیت حاد به طور ناگهانی بروز میکند و به سرعت، عموماً کمتر از سه ماه، برطرف میشود. داکریوسیستیت مزمن برای مدت طولانی ادامه مییابد.
تفاوت دیگر این است که داکریوسیستیت مزمن بیشتر با بیماریهای سیستمیک (کل بدن) و خودایمنی مرتبط است. این بیماریها شامل گرانولوماتوز با پلی آنژیت، سارکوئیدوز و لوپوس (که لوپوس اریتماتوز سیستمیک نیز نامیده میشود) هستند. افرادی که داکریوسیستیت مزمن دارند، ممکن است به ورم ملتحمه مزمن (چشم صورتی) نیز مبتلا باشند.
انواع عوامل بیماریزا (عوامل مضر، مانند باکتریها یا ویروسها) ممکن است بین این دو نوع متفاوت باشد.
آیا انواع دیگری از داکریوسیستیت وجود دارد؟
علاوه بر داکریوسیستیت مزمن و حاد، این بیماری میتواند مادرزادی (در بدو تولد وجود داشته باشد) یا اکتسابی باشد.
مادرزادی عمدتاً به این دلیل اتفاق میافتد که مایع آمنیوتیک پس از تولد نوزاد به طور کامل از سیستم اشکی خارج نمیشود. داکریوسیستیت نوزادی زمانی اتفاق میافتد که این مایع آلوده شود.
داکریوسیستیت اکتسابی به دلیل عوامل دیگری مانند شکستگی استخوان، جراحی، تومور یا استفاده از داروهای خاص رخ میدهد.
علائم:
علائم داکریوسیستیت حاد عبارتند از:
- درد، قرمزی و تورم در گوشه داخلی چشم
- آبریزش چشم
- تورم در گوشه چشم کنار بینی
- قرمزی چشم
- چرک یا مخاط در گوشه چشم
- تب
در داکریوسیستیت مزمن علائم معمولاً خفیفتر است. ممکن است متوجه اشکریزش و مقداری ترشح از چشم خود شوید، اما تورم کم یا بدون تورم است.
پزشک بر اساس علائم و معاینه چشم، بیماری را تشخیص میدهد. گاهی اوقات، آزمایشهای تصویربرداری مانند سیتیاسکن برای کمک به پزشک در یافتن علت انسداد انجام میشود.
درمان:
درمان اصلی داکریوسیستیت آنتیبیوتیکها هستند. این داروها باکتریهایی را که باعث عفونت شدهاند، از بین میبرند. معمولاً آنتیبیوتیکها خوراکی هستند، اما اگر عفونت شدید باشد، ممکن است پزشک آنها را از طریق داخل وریدی تجویز کند. همچنین پزشک ممکن است قطره یا پماد آنتیبیوتیک چشمی نیز تجویز کند.
توصیه می شود برای تسکین درد و تورم ناشی از عفونت، چند بار در روز کمپرس گرم روی چشم خود نگه دارید.
پس از رفع عفونت، ممکن است بیمار به عملی به نام داکریوسیستورینوستومی (DCR) نیاز داشته باشد. این جراحی معمولاً با برداشتن استخوان مجاور، مجرای مسدود شده را دور میزند. این عمل به اشک اجازه میدهد تا مستقیماً از کیسه اشکی به بینی تخلیه شود. گشاد کردن مجرا از ابتلا به عفونت در آینده جلوگیری میکند. این جراحی ممکن است به صورت آندوسکوپی از طریق برشهای بسیار کوچک انجام شود.
علل داکریوسیستیت:
عفونت معمولاً به دلیل انسداد مجرای اشک شروع میشود. علل احتمالی این انسداد عبارتند از:
- آسیب به بینی یا چشم، مانند شکستگی بینی
- رشد بافتی در داخل بینی به نام پولیپ بینی
- التهاب سینوس
- جراحی بینی یا سینوس
- وجود جسم خارجی در مجرا
- سرطان
داکریوسیستیت بیشتر در نوزادانی که میتوانند با انسداد مجرای اشک متولد شوند، شایع است. این بیماری، داکریوسیستیت مادرزادی نامیده میشود.
زنان میانسال بیشتر از مردان در معرض انسداد مجرای اشک هستند، زیرا مجرای آنها به طور طبیعی باریکتر است. این بیماری با افزایش سن شایعتر میشود.
سایر عوامل خطر ابتلا به داکریوسیستیت عبارتند از:
- انحراف تیغه بینی، زمانی که تیغه بینی (دیواره نازک بین سوراخهای بینی) خارج از مرکز قرار دارد و باعث میشود یک سوراخ بینی کوچکتر از دیگری باشد.
- رینیت یا التهاب غشای مخاطی بینی
- هیپرتروفی شاخک تحتانی یا تورم یکی از ساختارهای استخوانی بینی که به فیلتر کردن و مرطوب کردن هوای تنفسی کمک میکند.
پیشگیری از داکریوسیستیت:
میتوان با انجام جراحی داکریوسیستورینوستومی برای گشاد کردن مجرای مسدود شده، از عفونتهای بعدی جلوگیری کنید.
اگر شما یا فرزندتان اغلب دچار عفونت مجرای اشک میشوید، یکی از راههای پیشگیری از آن، تخلیه کیسه اشک است. دستان خود را بشویید، سپس یک پارچه گرم و مرطوب را روی کیسه اشک نگه دارید. انگشت خود را با دقت در گوشه چشم خود نزدیک بینی قرار دهید و به کیسه اشک فشار دهید. مایع یا چرک باید از کیسه خارج شود. پس از آن، دوباره کمپرس گرم را روی چشم خود نگه دارید.
عوارض:
اگر عفونت حاد به سرعت درمان نشود، میتواند مزمن شود. در نوزادانی که مبتلا به داکریوسیستیت مادرزادی هستند، عفونت میتواند به حدقه چشم گسترش یابد. که میتواند منجر به عوارض تهدیدکننده زندگی مانند موارد زیر شود:
- آبسه مغزی، تجمع چرک در مغز
- مننژیت یا التهاب غشاهای اطراف مغز و نخاع
- سپسیس، یک پاسخ التهابی در سراسر بدن ناشی از عفونت
تفاوت بین داکریوآدنیت و داکریوسیستیت چیست؟
این دو بیماری مشابه هستند، اما التهاب/ عفونت در مکانهای مختلفی رخ میدهد. در داکریوسیستیت، بیماری در مجرای اشکی و در داکریوآدنیت در غده اشکی رخ میدهد.
زمان مراجعه به پزشک:
اگر متوجه شدید که در اطراف چشم خود احساس ناراحتی دارید و تودهای در گوشه داخلی چشم نزدیک پل بینی تشکیل شدهاست، باید به پزشک مراجعه کنید. چرا که میتواند التهاب و احتمالاً عفونت مجرای اشکی، بیماری به نام داکریوسیستیت باشد. برای درمان سریع باید به پزشک مراجعه کنید.
به طورکلی:
داکریوسیستیت حاد معمولاً با آنتیبیوتیکها به سرعت بهبود مییابد. نوزادانی که به شکل مادرزادی این بیماری مبتلا هستند، اغلب تا سن ۱ سالگی از این بیماری رهایی مییابند، زیرا مجرای اشک با افزایش سن گشادتر میشود.
درمان عفونتهای مزمن اشکی میتواند دشوار باشد. ممکن است برای گشاد کردن کانال تخلیه مجرای اشک فرد به جراحی نیاز داشته باشد.
مطالب مشابه:
اسکلریت چیست؟
یووئیت (التهاب لایه میانی چشم)
مراقبت از چشم در دوران کودکی: راهنمایی جامع برای والدین
جرقه زدن چشم در دوران بارداری
داکریوآدنیت (التهاب غدد اشکی)
منابع: healthline, my.clevelandclinic
