خون در ادرار (هماچوری)
دیدن خون در ادرار می تواند نگران کننده باشد. در حالی که در بسیاری از موارد عامل آن بی ضرر است، وجود خون در ادرار (هماچوری) می تواند نشان دهنده یک اختلال جدی باشد. خونی که می توانید ببینید، هماچوری گروس (gross hematuria) نامیده می شود. خون ادراری که فقط در زیر میکروسکوپ قابل مشاهده است (هماچوری میکروسکوپی) زمانی قابل تشخیص است که پزشک ادرار را آزمایش می کند. در هر صورت تعیین دلیل خونریزی مهم است. درمان بستگی به علت خونریزی دارد.
نشانه های خون در ادرار (هماچوری):
هماچوری گروس به دلیل وجود گلبول های قرمز، ادراری صورتی، قرمز یا کولا رنگ تولید می کند. برای تولید ادرار قرمز خون کمی نیاز است، و خونریزی معمولا دردناک نیست. با این حال عبور لخته های خون در ادرار می تواند دردناک باشد. ادرار خونی اغلب بدون علائم و نشانه رخ می دهد.
چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟
هر زمانی که خون در ادرار خود می بینید به پزشک مراجعه کنید.
برخی داروها مانند Laxative Ex-lax و برخی غذاها از جمله چغندر، ریواس و انواع توت ها می توانند باعث قرمز شدن ادرار شوند. تغییر در رنگ ادرار توسط دارو، غذا یا ورزش ممکن است بعد از چند روز از بین برود.
ادرار خونی ظاهری متفاوت دارد. ولی ممکن است قادر به مشاهده این تفاوت نباشید. بهتر است هر زمانی که ادرار قرمز رنگ می بینید به پزشک مراجعه کنید.
علل:
در هماچوری، کلیه ها یا سایر بخش های مجاری ادراری اجازه می دهد که سلول های خونی به داخل ادرار نشت کنند. مشکلات مختلفی می توانند باعث بروز این نشت شوند از جمله:
-
عفونت های مجرای ادراری:
این عفونت ها زمانی رخ می دهد که باکتری ها از طریق مجرای ادرار وارد بدن شما شده و در مثانه تکثیر می شوند. علائم و نشانه ها می توانند شامل احساس دفع فوری ادرار، درد و سوزش در حین ادرار کردن، و ادرار با بوی بسیار شدید باشد.
برای برخی افراد، به ویژه افراد مسن، تنها نشانه بیماری ممکن است خون میکروسکوپی در ادرار باشد.
-
عفونت های کلیوی (پیلونفریت):
این می تواند زمانی رخ دهد که باکتری از جریان خون وارد کلیه ها شود یا از حالب به کلیه ها حرکت کند. علائم و نشانه ها اغلب شبیه عفونت مثانه هستند، اگر چه عفونت های کلیه بیشتر باعث تب و درد پهلو می شوند.
-
سنگ کلیه یا مثانه:
گاهی اوقات مواد معدنی در ادرار غلیظ بر روی دیواره های کلیه و مثانه کریستال های تشکیل می دهند. با گذشت زمان، کریستال ها می توانند به سنگ های کوچک و سخت تبدیل شوند.
سنگ ها معمولا بدون درد هستند، بنابراین احتمالا متوجه نخواهید شد که سنگ دارید مگر اینکه باعث انسداد شوند یا در حال دفع باشند. پس معمولا علائم اشتباه وجود ندارد – سنگ های کلیه می توانند باعث درد طاقت فرسا شوند. سنگ های مثانه یا کلیه نیز می توانند باعث هر دو نوع خونریزی میکروسکوپی و گروس شوند.
-
بزرگ شدن پروستات:
غده پروستات – که درست زیر مثانه و اطراف بخش بالایی مجرای ادرار قرار دارد- اغلب با نزدیک شدن مردان به سن میانسالی بزرگ می شود. سپس مجرای ادرار را فشرده می کند و تا حدی جریان ادرار را مسدود می کند. علائم و نشانه های بزرگی پروستات (هیپرپلازی خوش خیم پروستات یا BPH) شامل مشکل در ادرار کردن، نیاز فوری یا مداوم به ادرار کردن و وجود خون قابل مشاهده یا میکروسکوپی در ادرار است. عفونت پروستات (پروستاتیت) می تواند علائم و نشانه های مشابهی را ایجاد کند.
-
بیماری کلیه:
خونریزی میکروسکوپی ادراری یکی از علائم شایع گلومرولونفریت، التهاب سیستم فیلتر کلیه هاست. گلومرولونفریت ممکن است بخشی از یک بیماری سیستمیک مانند دیابت باشد یا به خودی خود رخ دهد. عفونت های ویروسی یا استرپتوکوکی، بیماری های عروق خونی (واسکولیت) و مشکلات ایمنی مانند نفروپاتی IgA که بر مویرگ های کوچکی که خونِ کلیه ها را فیلتر می کنند (گلومرول ها) تاثیر می گذارد، می توانند باعث گلومرولونفریت شوند.
-
سرطان:
خونریزی ادراری قابل مشاهده ممکن است نشانی از سرطان پیشرفته کلیه، مثانه یا پروستات باشد. متاسفانه ممکن است در مراحل اولیه زمانی که این سرطان ها قابل درمان هستند، علائم یا نشانه ای نداشته باشند.
-
اختلالات مادرزادی:
کم خونی داسی شکل – یک نقص مادرزادی هموگلوبین در سلول های قرمز خون – باعث خون در ادرار می شود، هم هماچوری میکروسکوپی و هم قابل مشاهده. سندرم آلپورت نیز می تواند غشاهای فیلترکننده در گلومرول کلیه ها را تحت تاثیر قرار دهد.
-
آسیب کلیه:
ضربه یا آسیب به کلیه ها در اثر تصادف یا ورزش های تماسی می تواند باعث ایجاد خون قابل مشاهده در ادرار شود.
-
داروها:
داروی ضد سرطان سیکلوفسفامید و پنی سیلین می توانند باعث خونریزی ادراری شوند. در صورت مصرف یک داروی ضد انعقاد مانند آسپرین و هپارین رقیق کننده خون و همچنین در صورت ابتلا به بیماری هایی که باعث خونریزی مثانه می شوند، ممکن است باعث بروز خون در ادرار شود.
-
تمرین ورزش های دشوار:
انجام ورزش های بسیار دشوار به ندرت باعث هماچوری گروس می شود که دلیل آن مشخص نیست. این ممکن است با ضربه به مثانه، کم آبی، یا تخریب گلبول های قرمز خون ارتباط داشته باشد که با ورزش هوازی پایدار رخ می دهند.
دوندگان اغلب تحت تاثیر قرار می گیرند، هر چند هر فردی ممکن است بعد از یک تمرین شدید دچار خونریزی ادراری قابل مشاهده شود. اگر بعد از ورزش خون در ادرار مشاهده کردید، تصور نکنید که ناشی از ورزش است و به پزشک مراجعه کنید. معمولا علل هماچوری قابل شناسایی نیست.
فاکتورهای خطر:
تقریبا هر کسی – از جمله کودکان و نوجوانان – می توانند در ادرار خود سلول های قرمز خون داشته باشند. فاکتورهای که این احتمال را بیشتر می کنند عبارتند از:
- سن: بسیاری از مردان بالای 50 سال به دلیل بزرگ شدن غده پروستات گاه به گاه دچار هماچوری می شوند.
- عفونت: التهاب کلیه بعد از یک عفونت باکتریایی یا ویروسی (گلومرولونفریت پس از عفونت) یکی از علل خون ادراری قابل مشاهده در کودکان هستند.
- سابقه خانوادگی: اگر سابقه خانوادگی بیماری کلیه یا سنگ کلیه داشته باشید بیشتر از دیگران مستعد خونریزی ادراری هستید.
- برخی داروها: آسپرین، داری ضد درد غیراستروئیدی و آنتی بیوتیک های مانند پنی سیلین خطر خونریزی ادراری را افزایش می دهند.
- انجام ورزش های دشوار: دوندگان مسافت طولانی به ویژه مستعد خونریزی ادراری القا شده با ورزش هستند. در حقیقت، برخی اوقات این وضعیت به عنوان هماچوری جوگر (jogger’s hematuria) شناخته می شود. اما هر کسی که به شدت ورزش می کند ممکن است علائمی از خونریزی در ادرار را تجربه کند.
تشخیص:
تست ها و معاینات زیر نقشی کلیدی در تشخیص علت وجود خون در ادرار بازی می کنند:
- معاینه فیزیکی: که شامل گرفتن سابقه پزشکی بیمار می شود.
- تست های ادرار: حتی اگر خونریزی از طریق آزمایش ادرار تشخیص داده شده باشد، احتمالا آزمایش دیگری باید انجام بدهید تا مشخص شود که هنوز ادرار حاوی سلول های قرمز خون است. آنالیز ادرار همچنین می تواند عفونت مجرای ادرار یا حضور مواد معدنی که باعث سنگ های کلیه می شوند، را بررسی کند.
- تست های تصویربرداری: اغلب، یک تست تصویربرداری برای یافتن دلیل هماچوری مورد نیاز است. پزشک ممکن است اسکن CT یا MRI یا سونوگرافی را توصیه کند.
- سیستوسکوپی: پزشک یک لوله باریک مجهز به یک دوربین کوچک را به مثانه متصل می کند تا مثانه و مجرای ادرار را از نظر علائم بیماری بررسی کند.
برخی اوقات، علت خونریزی ادراری قابل تشخیص نیست. در این مورد، پزشک ممکن است انجام تست های منظم و پشت سر هم را توصیه کند، به ویژه اگر فاکتورهای خطر ابتلا به سرطان مثانه مانند مصرف سیگار، مواجه با توکسین های محیطی یا سابقه پرتودرمانی دارید.
درمان خون در ادرار (هماچوری):
بسته به شرایط ایجادکننده هماچوری، درمان ممکن است شامل مصرف آنتی بیوتیک برای از بین بردن عفونت مجرای ادراری، مصرف داروی تجویزی برای کوچک کردن پروستات بزرگ شده یا درمان با امواج شوک برای شکستن سنگ های کلیه یا مثانه باشد. در برخی موارد، نیازی به هیچ درمانی نیست.
حتما پس از درمان با پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید که خون بیشتری در ادرار وجود ندارد.
مطالب مشابه: