گاستروانتریت در کودکان
گاستروانتریت یک عفونت دستگاه گوارش (روده است). این بیماری باعث اسهال می شود و همچنین ممکن است باعث ایجاد علائمی مانند استفراغ و درد شکم شود. در اکثر موارد عفونت ظرف چند روز از بین می رود، اما گاهی اوقات زمان بیشتری برای بهبود و از بین رفتن عفونت نیاز است. خطر اصلی در گاستروانتریت کمبود آب بدن (دهیدراته شدن بدن) است. درمان اصلی نوشیدن مقدار زیاد آب است. همچنین هنگامی که کم آبی با نوشیدنی درمان شد، کودک را تشویق کنید که تا حدامکان به طور معمول غذا بخورد. اگر مشکوک هستید که کودکتان دچار کم آبی است یا علائم نگران کننده ای مانند مواردی که در زیر ذکر شده است، دارد با پزشک کودکان مشورت کنید.
گاستروانتریت چیست و علت آن چیست؟
گاستروانتریت عفونت دستگاه گوارش (روده) است. این عفونت بسیار شایع است. بسیاری از کودکان بیش از یک بار در سال دچار گاستروانتریت می شوند. شدت بیماری می تواند از ناراحتی خفیف شکم به مدت یک یا دو روز همراه با اسهال خفیف تا اسهال شدید و استفراغ برای چند روز یا بیشتر متغیر باشد. بسیاری از ویروس ها، باکتری ها، و سایر میکروب ها می توانند باعث گاستروانتریت شوند.
شایع ترین عامل گاستروانتریت عوامل ویروسی هستند. رتروویروس شایع ترین ویروس عامل گاستروانتریت در کودکان در بریتانیا است. تقریبا همه کودکان در بریتانیا تا قبل از 5 سالگی به عفونت رتروویروس مبتلا می شوند.
هنگامی که به رتروویروس مبتلا شوید، بدن شما معمولا در برابر ابتلای مجدد به آن مصون می شود. بنابراین، ابتلای بزرگسالان به رتروویروس غیرمعمول است زیرا بیشتر آنها در کودکی به آن مبتلا شده اند. آدنوویروس ها گروه رایج دیگری از ویروس ها هستند که باعث گاستروانتریت در کودکان می شوند. عفونت آدنوویروس و رتروویروس در نوزادان و کودکان کوچکتر بیشتر از نوجوانان است.
ویروس ها به راحتی از طریق تماس نزدیک از یک فرد آلوده به دیگری منتقل می شوند. این اغلب به این دلیل است که پس از رفتن به توالت، ویروس روی دست های فرد آلوده وجود دارد. سطوح یا اشیا لمس شده توسط فرد آلوده نیز می تواند باعث انتقال ویروس شوند. ویروس همچنین می تواند در حین درست کردن غذا توسط فرد آلوده به دیگران منتقل شود. یک ویروس عامل گاستروانتریت می تواند به راحتی در بیمارستان یا مدارس شیوع پیدا کند.
مسمویت غذایی (در اثر خوردن غذای آلوده به میکروب) باعث برخی از موارد گاستروانتریت می شود. مسمویت غذایی معمولا در اثر عفونت باکتریایی ایجاد می شود. کمپیلوباکتر، سالمونلا و اشرشیا کلی نمونه های رایجی از باکتری های عامل مسمویت غذایی هستند. سموم (توکسین ها) تولید شده توسط باکتری ها نیز می توانند باعث مسمویت غذایی شوند. گروه دیگری از میکروب ها به نام انگل ها نیز می توانند باعث مسمومیت غذایی شوند. انگل ها ارگانیسم های زنده ای هستند که درون ارگانیسم های دیگر زندگی می کنند.
آب آلوده به باکتری یا سایر میکروب ها یکی دیگر از دلایل رایج گاستروانتریت است به ویژه در کشورهایی که بهداشت ضعیفی دارند.
علائم گاستروانتریت:
- علائم اصلی گاستروانتریت اسهال است که اغلب همراه با استفراغ می باشد. اسهال به معنی حداقل سه بار در روز دفع مدفوع شل یا آبکی است. در برخی عفونت ها ممکن است خون یا مخاط در مدفوع دیده شود. اسهال و استفراغ ممکن است باعث کم آبی بدن (دهیدراته شدن) شود.
- دل پیچه یا دردهای کرامپی در شکم در گاستروانتریت شایع هستند. هر بار که دفع اسهال (مدفوع آبکی) رخ دهد ممکن است تا حدودی دل پیچه یا دردهای کرامپی کاهش یابد.
- تب (دمای بالای بدن)، سردرد و درد اندام های مختلف بدن ممکن است رخ دهد
در اکثر کودکان، علائم خفیف هستند و ظرف چند روز بهبود می یابند. در صورت وجود استفراغ، ممکن است یک یا چند روز ادامه داشته باشد. اغلب موارد بعد از بین رفتن استفراغ، اسهال ادامه پیدا می کند و بهبود اسهال معمولا 5 تا 7 روز به طول می انجامد.
نحوی تشخیص گاستروانتریت:
اکثر والدین بر اساس علائم معمولی گاستروانتریت می توانند آن را در فرزندان خود تشخیص دهند. علائم معمولا خفیف هستند و ظرف چند روز بدون درمان دارویی و تنها با نوشیدن مقدار زیادی آب و نوشیدنی از بین می روند. اغلب نیازی نیست که فرزندتان را نزد پزشک ببرید.
با این حال، در برخی شرایط ممکن است لازم باشد کودک خود را نزد پزشک اطفال ببرید. اگر چنین باشد، پزشک ممکن است از شما سوالاتی مشابه موارد زیر از بپرسد:
- سفرهای اخیر به خارج از کشور
- این که آیا کودک شما با فردی با علائم مشابه در تماس بوده است
- این که آیا اخیرا آنتی بیوتیک مصرف کرده اند
- این که آیا آنها اخیرا در بیمارستان بستری شده اند.
پزشک این سوالات را برای پیدا کردن علت احتمالی گاستروانتریت می پرسند. آنها معمولا فرزند شما را از نظر علائم کمبود مایعات در بدن (کم آبی) معاینه می کنند. آنها ممکن است درجه حرارت و ضربان قلب خود را بررسی کنند. همچنین ممکن است شکم کودک را بررسی کنند تا هر گونه حساسیتی را تشخیص دهند.
برای تشخیص این بیماری در کودکان معمولا از آزمایش استفاده نمی شود. با این حال در برخی موارد پزشک ممکن است درخواست انجام آزمایش مدفوع را بدهد.
مواردی که نیاز به آزمایش مدفوع است شامل:
- حال کودک بسیار بد است
- دارای مدفوع خونی است
- بستری در بیمارستان
- اخیرا مسافرت خارج از سفر داشته است
- علائمی دارد که با گذشت چند روز بهبود پیدا نکرده است
در این موارد نمونه مدفوع در آزمایشگاه مورد آزمایش قرار می گیرد تا علت عفونت شناسایی شود.
درمان گاستروانتریت در کودکان:
علائم گاستروانتریت معمولا ظرف چند روز از بین می رود و سیستم ایمنی کودک معمولا عفونت را از بین میبرد. کودکان معمولا می توانند در خانه درمان شوند. گاهی اوقات، اگر علائم شدید باشد و یا اگر عوارض تشدید گردد و در طی چند روز بهبودی حاصل نشود، ممکن است نیاز به بستری کردن کودک در بیمارستان باشد.
معمولا نیازی به دارو برای درمان گاستروانتریت کودکان نیست. به کودکان زیر 12 سال نباید داروهای قطع کننده اسهال بدهید. در واقع، این داروها به دلیل عوارض جدی احتمالی برای کودکان زیر 12 سال ایمن نیستند. با این حال شما می توانید از ایبوپروفن یا پاراستامول برای کاهش دمای بدن و سردرد کودک خود استفاده کنید. راسکادوتریل داروی که تنها با نسخه قابل فروش است ممکن است برای کودکان 3 ماهه تجویز شود.
عوارض احتمالی گاستروانتریت:
عوارض این بیماری غیرمعمول است. احتمال بروز عوارض در کودکان بسیار کم سن بیشتر است. اگر کودکتان مبتلا به بیماری های مزمنی مانند دیابت باشد، یا سیستم ایمنی ضعفی داشته باشد، برای مثال اگر دوره ای طولانی داروهای استروئیدی مصرف می کنند یا در حال انجام شیمی درمانی هستند، احتمال بروز عوارض گاستروانتریت بیشتر است. عوارض احتمالی شامل موارد زیر است:
-
عدم تعادل مایعات و نمک (الکترولیت) در بدن:
این شایع ترین عارضه است. اگر آب و املاحی که در مدفوع یا استفراغ از بدن کودک خارج می شود با مصرف مایعات کافی جایگزین نشود باعث عدم تعادل مایعات و نمک خواهد شد. اگر کودک شما در طول دوره بیماری مایعات کافی بنوشد بعید است دچار عدم تعادل مایعات و نمک شود یا ممکن است این علائم خفیف باشد و با مصرف مایعات به سرعت بهبود یابد.
-
عوارض واکنشی:
به ندرت، سایر بخش های بدن می توانند به عفونتی که در روده (دستگاه گوارش) رخ می دهد واکنش نشان دهند. این می تواند علائمی مانند التهاب مفاصل (آرتریت)، التهاب پوست و التهاب چشم (کانژنکتیویت یا یووئیت) ایجاد کند. اگر عامل ایجادکننده گاستروانتریت ویروس باشد، احتمال بروز عوارض واکنشی غیرمعمول است.
-
انتشار عفونت:
به سایر قسمت های بدن کودک مانند استخوان ها، مفاصل، یا مننژهای که احاطه کننده مغز و نخاع هستند، نادر است. در گاستروانتریت ناشی از سالمونلا احتمال انتشار عفونت به سایر قسمت های بدن کودک بیشتر است.
-
سندرم اسهال های مداوم
به ندرت ممکن است رخ دهد.
- گاهی اوقات گاستروانتریت باعث ایجاد سندرم روده تحریک پذیر می شود.
- گاهی اوقات ممکن است عدم تحمل لاکتوز بعد از ابتلا به گاستروانتریت ایجاد شود. به این بیماری عدم تحمل لاکتوز ثانویه یا اکتسابی میگویند. دیواره روده کودک شما ممکن است در اثر گاستروانتریت آسیب ببیند. این منجر به کمبود آنزیم لاکتاز می شود که برای کمک به هضم لاکتوز موجود در شیر ضروری است. عدم تحمل لاکتوز باعث نفخ، درد شکم، باد و مدفوع آبکی بعد از مصرف شیر می شود. زمانی که عفونت به پایان می رسد و پوشش روده بهبود می یابد، عدم تحمل لاکتوز بهبود می یابد.
- سندرم همولیتیک اورمیک یک عارضه نادر است. این عارضه معمولا با گاستروانتریت ناشی از نوع خاصی از اشرشیا کلی (E. coli O157) همراه است. سندرم همولیتیک اورمیک یک بیماری جدی است که در آن کم خونی، تعداد پلاکت پایین در خون و نارسایی کلیه وجود دارد. در صورت شناسایی و درمان، اکثر کودکان به خوبی بهبود می یابند.
- سوء تغذیه ممکن است به دنبال برخی عفونت های روده رخ دهد. سوتغذیه معمولا برای کودکانی که در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند یک خطر جدی محسوب می شود.
جلوگیری از انتشار عفونت به دیگران:
گاستروانتریت به راحتی از شخصی به شخص دیگر منتقل می شود. بنابراین شما و فرزندتان باید اقداماتی انجام دهید تا احتمال انتقال کاهش یابد.
اگر کودک شما مبتلا به گاستروانتریت است، بعد از تعویض پوشک و قبل از حاضر کردن و یا مصرف غذا دست های خود را به خوبی بشویید. بهتر است از صابون مایع و آب گرم برای شستشوی دست ها استفاده کنید. بعد از شستشوی دست ها آنها را به خوبی خشک کنید.
برای کودکان بزرگتر، اگر مبتلا به گاستروانتریت هستند، رعایت موارد زیر توصیه می شود:
- توالت های مورد استفاده را به طور مرتب با مواد ضدعفونی کننده تمیز کنید. همچنین دستگیره فلاش، صندلی توالت، شیرهای سینک، سطوح حمام و دستگیره درها را حداقل روزانه با آب داغ و مواد شوینده تمیز کنید. باید از پارچه های تمیزکننده یکبار مصرف استفاده شود (یا پارچه های که فقط برای تمیز کردن توالت مورد استفاده قرار می گیرند).
- اگر کودکتان از لگن آموزشی استفاده می کند، هنگام تماس با آن از دستکش استفاده کنید. محتویات آن را در توالت بریزید، سپس لگن را با آب داغ و مواد شوینده بشویید و اجازه دهید به طور کامل خشک شود.
- مطمئن شوید که کودکتان بعد از توالت دست های خود را کامل بشویید. بهتر است از صابون مایع و آب گرم برای شستشوی دست استفاده شود و بعد از شستشو دستها کاملا خشک شود.
- اگر لباس ها یا ملافه کودک کثیف است، ابتدا مدفوع را تمیز کنید و سپس ملافه و لباس را با حداکثر دمای ممکن بشویید.
- اجازه ندهید فرزندتان حوله یا ملافه های خود را با دیگران به اشتراک بگذارد.
- اجازه ندهید فرزندتان در تهیه غذا مشارکت داشته باشد.
- حداقل تا چهل و هشت ساعت پس از بین رفتن علائم بیماری (اسهال) در مدرسه، مهدکودک حضور نداشته باشد. همچنین در صورت امکان از تماس با کودکان دیگر خودداری کنند. (گاهی اوقات ممکن است این زمان برای برخی عفونت ها طولانی تر شود).
- اگر علت گاستروانترویت میکروبی گونه های کریپتوسپوریدیوم باشد (یا مشکوک به آن باشد)، کودک شما نباید تا دو هفته پس از آخرین دوره اسهال در استخر شنا کند.
مطالب مشابه:
