تومور استرومایی گوارشی (GIST)
تومورهای استرومایی گوارشی (GISTs) تومورهای نادری هستند که زمانی اتفاق می‌افتند که سلول های پوشاننده دستگاه گوارش یا سلول های تخصصی یافت شده در دستگاه گوارش به نام سلول های بینابینی Cajal یا (ICCs) یا پیش سازهای این سلول ها به صورت غیرطبیعی رشد کرده و به روشی کنترل نشده تقسیم می شوند و توده ای از بافت به نام تومور ایجاد می‌کنند. GIST می تواند در هر جایی از دستگاه گوارش (معده، روده)، از مری تا مقعد، شروع شود. بیش از نیمی از آن از معده شروع می شود و باقی از روده کوچک شروع می شوند. GIST می تواند سرطانی باشد. برخی از افراد مبتلا به GIST ممکن است متوجه تغییراتی در سلامت خود نشوند. در حالی که برخی دیگر ممکن است احساس ناخوشی یا درد یا خونریزی داشته باشند. افراد مبتلا می توانند یک یا چند تومور ایجاد کنند.
تومورهای استرومایی گوارشی (GIST) چه کسانی را تحت تأثیر قرار می دهند؟
GISTS در افراد زیر 40 سال بسیار نادر است و معمولا در بزرگسالان بین 40 تا 70 سال یافت می شود. به ندرت، کودکان و بزرگسالان جوان به این نوع تومور مبتلا می شوند. برخی از GIST به صورت خود به خود رخ می دهد. در حالی که برخی دیگر در خانواده ها بروز پیدا می کند. اگر سابقه خانوادگی این بیماری وجود داشته باشد توصیه می شود به پزشک مراجعه شود.
شیوع تومورهای استرومایی گوارشی (GIST):
تعداد واقعی افراد مبتلا به GIST مشخص نیست و این وضعیت نادر است.
تأثیر تومور استرومایی گوارشی (GIST) بر بدن:
GIST تومورهای غیر معمولی هستند که می توانند در هر نقطه از دستگاه گوارش رشد کنند، از مری تا مقعد. برخی از GIST کوچک هستند و مضر نیستند. در حالی که برخی دیگر ممکن است بزرگتر یا سرطانی باشند. در حالی که برخی از افراد ممکن است هیچ علائمی نداشته باشند، برخی دیگر ممکن است احساس ناخوشایندی یا درد یا خونریزی داشته باشند.
علت تومورهای استرومایی گوارشی (GIST):
تمام سلول های بدن به طور معمول رشد می کنند، تقسیم می شوند و سپس می میرند تا بدن سالم بماند و به درستی کار کند. گاهی اوقات این روند از کنترل خارج می شود. سلول ها حتی زمانی که قرار است بمیرند به رشد و تقسیم شدن ادامه می دهند. هنگامی که سلول های پوشاننده دستگاه گوارش بدون کنترل تکثیر می شوند، ممکن است GISTs ایجاد شوند.
بیشتر GIST شامل تغییرات (جهش) در انکوژن (ژنی که در شرایط خاص می تواند یک سلول را به سلول تومور تبدیل کند) KIT است. این ژن به سلول ها می گوید که پروتئینی (KIT CD117) بسازند که باعث رشد و تقسیم سریعتر آنها می شود.
آیا تومور استرومایی گوارشی (GIST) ارثی است؟
بیشتر GISTها نتیجه تغییرات خود به خودی در سلول های فرد هستند و ارثی نیستند. با این حال، برخی از اختلالات تومور ارثی می تواند خطر ابتلا را افزایش دهد. این موارد شامل سندرم GIST خانوادگی، نوروفیبروماتوز نوع 1 و سندرم کارنی استراتاکیس است. اگر این شرایط یا هر شرایط مشابهی در خانواده وجود داشته باشد، توصیه می شود با پزشک صحبت شود.
علائم تومورهای استرومایی گوارشی (GISTs):
برخی از افراد هیچ علائمی از تومورهای استرومایی دستگاه گوارش (GIST) ندارند. در عوض، تومورهای آنها به طور تصادفی در طول آزمایش یا جراحی به دلیل دیگری پیدا می شود. افراد دیگر ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
کاهش اشتها، خستگی، دل درد، کاهش وزن، استفراغ خونی، خون روی مدفوع یا داخل آن، انسداد روده و مشکل در بلع.
تشخیص تومورهای استرومایی دستگاه گوارش (GISTs):
پزشک ابتدا یک سابقه بیماری، معاینه فیزیکی و آزمایش خون را بررسی می کند. اگر مشکوک به GIST باشد، تصویربرداری یا آندوسکوپی را برای تعیین اینکه آیا سرطان است یا بیماری دیگری تجویز می کند.
آزمایشاتی که برای تشخیص تومور استرومایی دستگاه گوارش (GIST) انجام می شود:
چندین آزمایش وجود دارد که پزشک می تواند برای تشخیص تومور استرومایی دستگاه گوارش انجام دهد.
این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آندوسکوپی فوقانی: این آزمایش ممکن است برای تعیین محل تومور و یا به دست آوردن تکه ای از تومور (بیوپسی) تجویز شود. در آندوسکوپی، پزشک یک لوله با یک دوربین در انتهای دهان، از طریق مری و معده قرار می دهد. این روش به پزشک کمک می کند تا به دنبال تومور باشد.
- سی تی اسکن (CT): اسکن شکم و لگن نیز ممکن است برای کمک به پزشک در درک مکان و اندازه تومور تجویز شود. CT همچنین به پزشک کمک می کند تا تصمیم بگیرد که آیا تومور می تواند برداشته شود یا خیر.
- توموگرافی گسیل پوزیترون (Positron Emission Tomography) (PET scan): همچنین ممکن است یک اسکن برای اطمینان از اینکه تومور واقعاً موضعی است (در یک مکان) و قابل برداشتن است انجام شود. اگر جراح بتواند همه چیز را خارج کند، جراحی انجام می شود. یک پاتولوژیست تومور را زیر میکروسکوپ بررسی می کند تا تشخیص دهد که این تومور GIST است یا خیر. همچنین می توانند تومور را برای تغییرات ژنتیکی آزمایش کنند. گاهی اوقات، تومور بزرگ است یا گسترش یافته است و نمی توان آن را با موفقیت برداشت. در این مورد، بیوپسی انجام می شود.
- بیوپسی: این روش شامل استفاده از سوزن یا روش جراحی برای برداشتن بخشی از تومور است. سپس یک پاتولوژیست این بافت را بررسی می کند و تشخیص می دهد که آیا GIST است یا خیر، همچنین تغییرات ژنتیکی را بررسی می کند.
تشخیص و درمان GIST به بهترین وجه توسط تیمی از متخصصان انجام می شود. هر فرد باید مزایا و محدودیت های هر نوع درمان را ارزیابی کند. هر فرد برای دریافت بهترین نتیجه لازم است با پزشکان همکاری داشته باشد.
مراحل تومور استرومایی گوارشی (GIST):
پس از رسیدن به تشخیص سرطان، پزشک اغلب سعی می کند بفهمد که آیا سرطان گسترش پیدا کرده است یا خیر. دانستن اینکه چقدر سرطان در بدن فرد بیمار وجود دارد می تواند به تعیین نحوه درمان کمک کند.
برای بزرگسالان مبتلا به GIST، پزشکان از سیستم TNM کمیته مشترک آمریکایی سرطان (AJCC) استفاده می کنند. سیستم AJCC TNM بر چهار اصل استوار است:
- اندازه تومور اولیه (T).
- گسترش به غدد لنفاوی مجاور (N).
- گسترش (متاستاز) به سایر نواحی بدن مانند: کبد، استخوان ها، ریه ها و بافتی که شکم را می پوشاند (M).
- سرعت رشد و تقسیم سلول های سرطانی (نرخ میتوتیک).
درمان تومورهای استرومایی گوارشی (GISTs):
نوع درمانی که پزشک توصیه می کند به اندازه و محل GIST، نتایج آزمایشات آزمایشگاهی و مرحله بیماری فرد بستگی دارد. پزشک معمولاً سن و سلامت عمومی و همچنین احساسات فرد را در مورد گزینه های درمانی در نظر می گیرد. درمان GIST ممکن است شامل جراحی و یا درمان دارویی هدفمند باشد. همچنین درمان های دیگر، مانند: شیمی درمانی و پرتودرمانی، کمتر مورد استفاده قرار می گیرند.
درمان ها و داروهایی که برای تومورهای استرومایی گوارشی (GIST) استفاده می شوند:
برخی از GIST را می توان با جراحی درمان کرد. با این حال، برخی از تومورها بیش از حد بزرگ هستند یا به نواحی دیگری گسترش یافتند که با جراحی به تنهایی قابل درمان نیست. در این شرایط، ممکن است یک دارو درمانی هدفمند به نام ایماتینیب (یک داروی شیمی درمانی است که در درمان برخی سرطان ها کاربرد دارد) تجویز شود. مصرف این قرص یک یا دو بار در روز تجویز می شود. این ماده با اتصال به پروتئین KIT (مرتبط با رشد بیشتر GISTها) و مسدود کردن توانایی آن در رشد سلول های سرطانی عمل می کند.
این دارو می تواند تومور را کوچک کند یا در حدود 85 درصد از بیماران از رشد آن جلوگیری کند. گاهی اوقات، اگر تومور فرد به اندازه کافی کوچک شود، جراحی ممکن است به یک گزینه درمانی تبدیل شود. اگرچه متأسفانه، ممکن است تومور به ایماتینیب مقاوم شود و دوباره شروع به رشد کند. اگر این اتفاق برای فرد رخ دهد، سایر داروهای هدفمند ممکن است برای کوچک کردن GIST کار کنند. که عبارتند از: سونیتینیب، رگورافنیب و ریپرتینیب.
بیمار چه جراحی یا دارو را دریافت کند، پزشک هر سه تا شش ماه یکبار با سی تی اسکن وضعیت فرد را کنترل خواهد کرد. گاهی اوقات، اسکن PET برای بررسی پاسخ فرد به درمان انجام می شود.
عوارض جانبی درمان تومورهای استرومایی گوارشی (GIST):
شایع ترین عوارض جانبی درمان هدفمند عبارتند از: حالت تهوع، اسهال یا یبوست، گلبول خون پایین،گرفتگی عضلات، احساس خستگی و تغییرات در مو یا پوست.
پزشک فرد را از نزدیک در طول درمان تحت نظر خواهد داشت. اگر فرد در طول درمان سرطان یا بعد از آن تغییراتی در سلامت خود احساس کند، مهم است که به پزشک اطلاع دهد.
کسانی که در معرض خطر تومورهای استرومایی گوارشی (GIST) هستند:
عوامل خطر کمی برای GIST وجود دارد. برخی از GIST به دلیل تغییرات خود به خود در سلول ها ایجاد می شوند. عوامل خطر شناخته شده برای GIST سن بالای 50 سال و اختلالات تومور خاص از جمله:
- سندرم GIST خانوادگی: به ندرت، ژن های غیر طبیعی KIT ممکن است از والدین به فرزند منتقل شود. این موضوع می تواند شانس فرد را برای پیشرفت GIST افزایش دهد. اگر سندرم GIST خانوادگی وجود داشته باشد، ممکن است در سنین پایین به GIST مبتلا شد. همچنین ممکن است بیش از یک GIST وجود داشته باشد.
- نوروفیبروماتوز نوع 1: این اختلال در اثر افزایش غیرطبیعی رشد سلولی ایجاد می شود که منجر به تشکیل تومورها در سراسر بدن می شود. این تومورها می توانند روی اعصاب رشد کنند و مشکلاتی در پوست، استخوان ها، چشم ها و جاهای دیگر ایجاد کنند. اگر نوروفیبروماتوز نوع 1 در فرد وجود داشته باشد، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان، از جمله GIST می باشند.
- سندرم کارنی استراتاکیس: افراد مبتلا به این بیماری نادر و ارثی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به GIST هستند. آنها همچنین در معرض خطر ابتلا به سایر تومورهای عصبی می باشند. اگر سندرم کارنی استراتاکیس در فرد وجود داشته باشد، ممکن است در سنین پایین به GIST مبتلا شوند.
پیشگیری از تومورهای استرومایی گوارشی (GIST):
در حالی که خطر ابتلا به برخی سرطان ها را می توان با تغییر شیوه زندگی سالم (مانند: کاهش مصرف الکل، ترک سیگار یا حفظ وزن سالم) کاهش داد، هیچ عامل شناخته شده ایی در خطر ابتلا به GIST نقش ندارد. اگر هر یک از اختلالات تومور شناخته شده در فرد یافت شود می تواند خطر ابتلا به GIST را افزایش دهد. در این مورد توصیه می شود به پزشک مراجعه شود.
میزان بقا در فردی با تشخیص تومورهای استرومایی دستگاه گوارش (GIST):
موسسه ملی سرطان گزارش می دهد که میزان بقای نسبی برای 83 درصد GIST پنج ساله است. که بدان معناست که 83 درصد از افرادی که با GIST تشخیص داده شدند، پنج سال بعد زنده هستند. در افرادی که GIST موضعی است و به سایر نواحی بدن سرایت نکرده است، این میزان بیشتر است و میزان بقا به 93 درصد می رسد. همچنین اگر GIST به نقاط دور در بدن گسترش یافته باشد، میزان بقای پنج ساله، 55٪ است. درمان ها به همراه میزان بقا به بهبود کامل فرد کمک می کنند.
به طور کلی لازم است که به بدن خود توجه کافی داشته و در صورت بروز هر اتفاق غیرعادی به پزشک مراجعه شود.
مطالب مشابه:
بزرگ شدن پروستات
میکروبیوم نوزاد
بیماری التهابی روده و دیابت
آزمایش لیپاز
شایع ترین بیماری های گوارشی
منابع: my.clevelandclinic ، medlineplus
