سندرم روده تحریک‌پذیر در دوران بارداری

سندرم روده تحریک‌پذیر یا IBS نوعی اختلال روده است که منجر به درد و ناراحتی مکرر شکم می‌شود. IBS  با بیماری التهابی روده (IBD) متفاوت است. سندرم روده تحریک‌پذیر در دوران بارداری ممکن است همزمان وجود داشته باشند، به خصوص در زنانی که قبلاً این اختلال را داشته‌اند. وضعیت بارداری باعث تغییر در حرکات روده و ناراحتی دستگاه گوارش (GI) می‌شود، که معمولاً هیچ علت پاتولوژیک زمینه‌ای ندارد.

• تغییرات هورمونی، روانی و جسمی در دوران بارداری ممکن است منجر به سندرم روده تحریک‌پذیر یا IBS شود.
• علائم قابل توجه IBS شامل درد شکم، گرفتگی عضلات و تغییر در حرکات روده است.
• تغییرات سبک زندگی و رژیم غذایی معمولاً باعث تسکین می‌شوند. در صورت نیاز پزشک، ممکن است دارو تجویز کند.
• IBS هیچ عارضه جنینی ایجاد نمی‌کند. این بیماری ممکن است برای مدت طولانی ادامه یابد اما به طور دائم به روده‌ها آسیب نمی‌رساند.
• زنان بیش از دو برابر مردان در معرض ابتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) هستند. تشخیص IBS همچنین در افراد زیر 50 سال بسیار شایع‌تر است.
• اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، مهم است که بدانید تغییرات بدن شما چگونه ممکن است بر IBS تأثیر بگذارد.

علل سندرم روده تحریک‌پذیر در دوران بارداری:

ارتباط بین سندرم روده تحریک‌پذیر و بارداری به طور کامل ناشناخته است و تحقیقات کافی در مورد این موضوع وجود ندارد. عوامل مرتبط با بارداری زیر ممکن است احتمال ابتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر را در دوران بارداری افزایش دهند.

• تغییرات هورمونی: روده‌ها مستقیماً تحت تأثیر هورمون‌ها و سیگنال‌های عصبی مغز (محور روده-مغز) قرار می‌گیرند.
• افزایش هورمون‌های تخمدان، مانند استروژن، بر روده‌ها تأثیر می‌گذارد و همچنین ممکن است سیگنال‌های عصبی را تغییر دهد. این ممکن است باعث شود روده‌ها حساس‌تر و متحرک‌تر شوند.
• سطح بالای پروژسترون ممکن است منجر به آزاد شدن فیبرهای عضله صاف شود که عمدتاً برای کاهش انقباضات رحمی و جلوگیری از زایمان زودرس است. اما این عارضه جانبی کند شدن حرکت روده بزرگ را دارد که منجر به یبوست می‌شود.
• مشاهده سوزش سر دل و آروغ زدن رایج است که احتمالاً با تأخیر در تخلیه معده و رفلاکس معده به مری با آزاد شدن اسفنکتر تحتانی مری و دهانه دیافراگم توضیح داده‌می‌شود. این همچنین می‌تواند باعث عوارض گوارشی مانند حالت تهوع، استفراغ و سوزش سر دل شود. همچنین ممکن است افزایش پاسخ ایمنی مخاط روده وجود داشته باشد. این وقایع در نهایت ممکن است منجر به سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) شود.

چگونه بارداری بر علائم سندرم روده تحریک‌پذیر تأثیر می‌گذارد؟

علائم گوارشی بخشی از زندگی هر کسی است که با سندرم روده تحریک‌پذیر زندگی می‌کند. علائم رایج سندرم روده تحریک‌پذیر عبارتند از:

• درد شکم
• تغییر در عادات روده مانند: اسهال یا یبوست
• نفخ
• احساس اینکه اجابت مزاج به طور کامل انجام نشده‌است.
• مخاط سفید در اجابت مزاج

تفاوت‌ سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) و بیماری التهابی روده (IBD):

درک تفاوت‌های بین سندرم روده تحریک‌پذیر و بیماری التهابی روده (IBD) مهم است. بیماری التهابی روده (IBD) یک بیماری خودایمنی مزمن است که باعث آسیب به روده بزرگ می‌شود، در حالی که سندرم روده تحریک‌پذیر یک اختلال عملکردی دستگاه گوارش است که طیف وسیعی از علائم را ایجاد می‌کند. اگر به IBD مبتلا هستید، بهتر است قبل از بارداری با پزشک صحبت کنید.

تغییرات هورمونی که در دوران بارداری رخ می‌دهند، می‌توانند باعث تغییرات دیگری در بدن نیز شوند. این تغییرات می‌توانند علائم دستگاه گوارش (GI) مانند حالت تهوع و استفراغ، یبوست و سوزش سر دل را ایجاد یا تشدید کنند. تغییرات هورمونی همچنین ممکن است باعث ایجاد یا تشدید علائم سندرم روده تحریک‌پذیر شوند.

اگر سندرم روده تحریک‌پذیر دارید و باردار می‌شوید، ممکن است مجبور شوید با اثرات بالقوه افزایش هورمون‌های بارداری مانند پروژسترون و استروژن کنار بیایید. این می‌تواند برخی از علائم گوارشی را که معمولاً تجربه می‌کنید، تشدید کند.

دلایل روانی: زنان باردار ممکن است به دلایل مختلف اغلب با استرس روانی مواجه شوند. استرس ممکن است بر سیگنال‌های عصبی ارسال شده توسط مغز به روده‌ها تأثیر بگذارد و آنها را حساس‌تر کند و باعث انقباض بیشتر آنها شود. زنانی که اضطراب یا افسردگی دارند ممکن است به دلیل عوامل روانی مستعد ابتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر باشند.

فشار رحم: جنین در حال رشد باعث بزرگ شدن رحم می‌شود و به سیستم گوارش فشار می‌آورد. این امر ممکن است باعث گرفتگی مکرر شکم و تغییر در عادات روده شود. برخی از دلایل غیرمرتبط با بارداری شامل عفونت‌های دستگاه گوارش مانند عفونت‌های انگلی و باکتریایی است که ممکن است از طریق مصرف غذا و آب آلوده گسترش یابد. این نوع IBS، IBS پس از عفونت نامیده می‌شود.

چگونگی تأثیر هورمون‌ها بر سندرم روده تحریک‌پذیر:

زنان بیشتر در دوران قاعدگی خود علائم سندرم روده تحریک‌پذیر را تجربه می‌کنند. تغییرات هورمونی در دوران بارداری بیشتر مشهود است.

به عنوان مثال، در سه ماهه اول، بدن گنادوتروپین جفتی انسان تولید می‌کند، هورمونی که ممکن است در افزایش یبوست نقش داشته باشد. پس از هفته دهم بارداری، بدن هورمون ریلکسین تولید می‌کند که می‌تواند روند هضم را کند کند.

با این حال، یک مطالعه در سال ۲۰۲۱ در مورد سندرم روده تحریک‌پذیر در دوران بارداری هشدار می‌دهد که تحقیقات بیشتر به تعیین ارتباط مستقیم بین اثرات این هورمون‌ها و بدتر شدن علائم سندرم روده تحریک‌پذیر در دوران بارداری کمک خواهد کرد.

علائم شایع سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS):

این بیماری به سه نوع تقسیم می‌شود:

• IBS-C (IBS با یبوست)
• IBS- D (IBS با اسهال)
• IBS- M (IBS با اجابت مزاج مختلط)

برخی از زنان باردار ممکن است متوجه بهبود علائم شوند، در حالی که برای برخی دیگر، ممکن است علائم بدتر شود. علائم ممکن است در هر مرحله از بارداری ظاهر شوند.

علائم و نشانه‌هایی که معمولاً مشاهده می‌شوند به شرح زیر است:

• اسهال در IBS-D
• یبوست در IBS-C
• گرفتگی و درد در شکم
• نفخ و گاز معده
• تغییر در عادات روده
• در برخی موارد ممکن است از دست دادن اشتها رخ دهد.

تشخیص و درمان IBS در دوران بارداری:

هیچ تشخیص و درمان خاصی برای سندرم روده تحریک‌پذیر وجود ندارد. پزشک ممکن است علائم را بررسی کند و آزمایش‌های مختلفی مانند آزمایش مدفوع را برای رد سایر مشکلات مانند: عفونت‌ها، عدم تحمل لاکتوز، عدم تحمل گلوتن و کولیت اولسراتیو تجویز کند. نکته مهم‌تر این است که مطمئن شوید هیچ ضایعه یا تومور ارگانیکی برای توضیح این علائم گوارشی وجود ندارد.

به طور کلی درمان بر شناسایی عوامل ایجاد کننده ناراحتی شکمی و مدیریت علائم برای جلوگیری از ناراحتی تمرکز دارد.

نکته قابل توجه

از مصرف هرگونه داروی گیاهی برای سندرم روده تحریک‌پذیر خودداری کنید، زیرا همه گیاهان برای زنان باردار بی‌خطر نیستند.

درمان‌های خانگی برای سندرم روده تحریک‌پذیر:

علائم سندرم روده تحریک‌پذیر ممکن است با برخی مداخلات در خانه قابل کنترل باشند. می‌توانید اقدامات زیر را برای کاهش ناراحتی شکم یا معده در نظر بگیرید.

 کسانی که IBS همراه با یبوست دارند می‌توانند با روش‌های زیر آن را تسکین دهند.

• آب بیشتری بنوشید.
• مواد غذایی پرفیبر مانند میوه‌ها و سبزیجات را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
• منابع طبیعی فیبر مانند ایسپاگولا و پوسته پسیلیوم را در رژیم غذایی خود بگنجانید.

 نکات مراقبتی دیگر:

ایجاد تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی نیز می‌تواند در مدیریت سندرم روده تحریک‌پذیر در دوران بارداری کمک کند. رعایت موارد زیر توصیه می شود:

ایجاد تغییرات در رژیم غذایی:

تحقیقات نشان می‌دهد که داشتن یک رژیم غذایی کم قند که بدن در هضم آن مشکل دارد، می‌تواند به تسکین علائم سندرم روده تحریک‌پذیر کمک کند. این قندها به عنوان الیگوساکاریدهای قابل تخمیر، دی‌ساکاریدها، مونوساکاریدها و پلیول‌ها (FODMAP) شناخته می‌شوند.

غذاهای کم FODMAP شامل گوشت، تخم‌مرغ، طالبی، خربزه، توت‌فرنگی، فلفل دلمه‌ای، خیار، کلم پیچ، لوبیا سبز، کینوا و کدو سبز هستند. همچنین می‌توانید غذاهایی را که علائم را تحریک می‌کنند، پیگیری کنید و در آینده از آنها اجتناب کنید.

مصرف فیبر بیشتر:

در حالی که در دوران بارداری رژیم غذایی خود را اصلاح می‌کنید، خوردن غذاهای بیشتر حاوی فیبر محلول یا استفاده از مکمل‌هایی مانند پسیلیوم را در نظر بگیرید.

با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که اگر نوع IBS معروف به IBS-C را دارید که سندرم روده تحریک‌پذیر همراه با یبوست است، این راه حل ممکن است بیشترین کمک را داشته باشد.

در نظر گرفتن پروبیوتیک‌ها:

می‌توانید غذاها و مکمل‌های حاوی پروبیوتیک را امتحان کنید، که میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که گاهی اوقات “باکتری‌های خوب” نامیده می‌شوند، زیرا می‌توانند به سلامت روده کمک کنند. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که مکمل‌های پروبیوتیک چند سویه‌ای ممکن است در مبارزه با علائم IBS مؤثرترین باشند.

مدیریت استرس:

استرس و اضطراب می‌تواند علائم IBS را تحریک یا بدتر کند. چند راه آسان برای کاهش سطح استرس خود پیدا کنید و این ممکن است خلق و خوی کلی شما و همچنین IBS شما را بهبود بخشد.

فعال بودن:

ورزش نیز می‌تواند به کاهش سطح استرس و عملکرد دستگاه گوارش شما کمک کند.

عوارض سندرم روده تحریک‌پذیر در بارداری:

هیچ عارضه بارداری خاص و شناخته‌شده‌ای مرتبط با سندرم روده تحریک‌پذیر وجود ندارد. با این وجود، یک مطالعه نشان داد که سقط خودبه‌خودی، بارداری خارج رحمی، پره‌اکلامپسی و مرده‌زایی از عوارض ابتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر قبل از بارداری هستند. با این حال، هیچ مطالعه یا داده تحقیقاتی قطعی دیگری وجود ندارد که ثابت کند سندرم روده تحریک‌پذیر می‌تواند به طور مداوم خطر این بیماری‌ها را در اکثر زنان افزایش دهد. این سندرم ممکن است برای مدت طولانی یا تا آخر عمر ادامه داشته باشد، اما باعث آسیب دائمی به روده‌ها نمی‌شود. سندرم روده تحریک‌پذیر تهدیدکننده زندگی نیست و خطر سایر مشکلات دستگاه گوارش را افزایش نمی‌دهد.

زمان مراجعه به پزشک:

اگر علائم سندرم روده تحریک‌پذیر  بیشتر اتفاق می‌افتد یا به نظر می‌رسد که بدتر می‌شود، بایستی به پزشک اطلاع دهید. پزشک می‌تواند در تعیین اینکه چه درمان‌هایی ممکن است به شما کمک کند تا بتوانید سندرم روده تحریک‌پذیر خود را در طول بقیه دوران بارداری خود بهتر مدیریت کنید، کمک کند.

به طورکلی

تغییرات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند علائم سندرم روده تحریک‌پذیر را تحریک کند یا آنها را بدتر کند. شما می‌توانید این مشکل را با تغییرات سبک زندگی مانند تنظیم رژیم غذایی، کاهش سطح استرس و فعال ماندن مدیریت کنید.

قبل از ایجاد هرگونه تغییر اساسی یا امتحان کردن یک داروی جدید، حتماً با پزشک مشورت کنید. آنها می‌توانند در مورد آنچه که در دوران بارداری بی‌خطر است، به شما توصیه‌هایی ارائه دهند.

مطالب مشابه:

زخم معده در دوران بارداری

اسهال در دوران بارداری

سندروم روده تحریک پذیر (IBS) و اندومتریوز

تاثیر استرس بر IBS

بدترین غذاها برای سلامت روده

منابع: healthline, momjunction