زردی در نوزادان

زردی نوزاد یا یرقان به تغییر رنگ پوست و چشم نوزاد تازه متولد شده به رنگ زرد اطلاق می شود. این بیماری به دلیل مقادیر زیاد بیلی روبین (رنگدانه زرد گلبول های قرمز خون) در خون نوزاد می باشد.

زردی نوزادان یک بیماری شایع است. به ویژه در نوزادانی که پیش از هفته 38 بارداری متولد شدند (نوزادان نارس) و یا در برخی از نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند. زردی نوزاد معمولاً به این دلیل رخ می دهد که کبد نوزاد نابالغ بوده و توانایی دفع بیلی روبین موجود در خون را ندارد. همچنین در برخی از نوزادان، وجود یک بیماری زمینه ای ممکن است باعث زردی نوزاد شود.

اکثر نوزادانی که بین هفته 35 تا انتهای بارداری متولد می شوند نیازی به درمان زردی ندارند. در موارد نادر، سطح بالای بیلی روبین خون به طور غیرمعمول می تواند نوزاد تازه متولد را به ویژه در صورت وجود عوامل خطر خاص برای زردی شدید در معرض خطر آسیب مغزی قرار دهد.

علائم زردی در نوزادان

زردی سفیدی چشم و پوست که نشانه اصلی زردی نوزاد است معمولا بین روز دوم و چهارم پس از تولد ظاهر می شود.

علت زردی در نوزادان

بیلی روبین اضافی (hyperbilirubinemia) در خون علت اصلی زردی است. بیلی روبین، که مسئول رنگ زرد یرقان است، بخش طبیعی رنگدانه ای است که از تجزیه شدن گلبول های قرمز فرسوده آزاد می شود.

نوزادان به دلیل تولید بیشتر و تجزیه سریع تر گلبول های قرمز خون در چند روز اول زندگی، بیلی روبین بیشتری نسبت به بزرگسالان تولید می کنند. به طور معمول، کبد بیلی روبین را از جریان خون فیلتر می کند و آن را به روده آزاد می کند. کبد نابالغ نوزاد تازه متولد شده اغلب نمی تواند بیلی روبین را به سرعت از بین ببرد و موجب افزایش بیلی روبین می شود. زردی ناشی از این شرایط طبیعی نوزاد، زردی فیزیولوژیک نام دارد و معمولاً در روز دوم یا سوم زندگی ظاهر می شود.

از طرفی وجود یک اختلال زمینه ای ممکن است باعث زردی در نوزاد شود. در این موارد، زردی اغلب خیلی زودتر یا دیرتر از شکل رایج‌ تر زردی نوزاد ظاهر می‌ شود. بیماری ها یا شرایطی که می توانند باعث زردی شوند عبارتند از:

• خونریزی داخلی
• عفونت در خون نوزاد شما (sepsis)
• سایر عفونت های ویروسی یا باکتریایی
• ناسازگاری بین خون مادر و خون نوزاد
• یک اختلال در عملکرد کبد
• آترزی صفراوی (وضعیتی که در آن مجاری صفراوی نوزاد مسدود یا زخمی شده است)
• کمبود آنزیم
• یک ناهنجاری در گلبول های قرمز خون نوزاد که باعث سریع تر تجزیه شدن آنها می گردد.

عوامل خطر

عوامل خطر اصلی برای زردی، به ویژه زردی شدید که می تواند موجب بروز عوارض شوند، عبارتند از:

• تولد زودرس

نوزادی که پیش از هفته 38 بارداری به دنیا می آید ممکن است نتواند به سرعت نوزادان عادی بیلی روبین را دفع کند. نوزادان نارس نیز ممکن است کمتر تغذیه کنند و مدفوع کمتری داشته باشند. در نتیجه بیلی روبین کمتری از طریق مدفوع دفع می شود.

• کبودی قابل توجه در هنگام تولد

نوزادانی که در حین زایمان کبود می شوند و پس از زایمان دچار کبودی می شوند، ممکن است سطوح بالاتری از بیلی روبین ناشی از تجزیه گلبول های قرمز بیشتر داشته باشند.

• گروه خونی

اگر گروه خونی مادر با جنین متفاوت باشد، ممکن است کودک آنتی بادی هایی را از طریق جفت دریافت کرده باشد که باعث تجزیه سریع غیرطبیعی گلبول های قرمز خون می شود.

• شیر دادن

نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می ‌شوند، به‌ ویژه آنهایی که در شیردهی یا دریافت مواد مغذی کافی از طریق شیردهی مشکل دارند، بیشتر در معرض خطر زردی هستند. کم آبی بدن یا مصرف کمتر کالری ممکن است در شروع زردی نقش داشته باشد. با این حال، به دلیل فواید شیردهی، پزشکان همچنان آن را توصیه می کنند. مهم است که مطمئن شوید کودک شما به اندازه کافی غذا می خورد و به اندازه کافی هیدراته می شود.

عوارض زردی در نوزادان

سطوح بالای بیلی روبین که باعث زردی شدید می شود در صورت عدم درمان می تواند منجر به عوارض جدی شود.

• انسفالوپاتی (encephalopathy) حاد ناشی از بیلی روبین

بیلی روبین برای سلول های مغز سمی است. اگر نوزادی زردی شدید داشته باشد، خطر عبور بیلی روبین به مغز وجود دارد که تحت عنوان آنسفالوپاتی حاد ناشی از بیلی روبین گفته می شود. درمان به موقع ممکن است از آسیب قابل توجه و پایدار جلوگیری کند.

علائم آنسفالوپاتی حاد بیلی روبین در نوزاد مبتلا به زردی عبارتند از:

بی حوصلگی

مشکل در بیدار شدن

گریه با صدای بلند

مکیدن یا تغذیه ضعیف

قوس گردن و بدن به سمت عقب

تب

• کرن‌ ایکتروس (Kernicterus)

کرن‌ ا‌یکتروس سندرمی است که اگر انسفالوپاتی حاد ناشی از بیلی روبین باعث آسیب دائمی به مغز شود رخ می دهد. کرن‌ ا‌یکتروس ممکن است منجر به موارد زیر شود:

حرکات غیر ارادی و کنترل نشده (فلج مغزی آتتوئید)

نگاه دائمی به سمت بالا

از دست دادن شنوایی

رشد نامناسب مینای دندان

چگونه می توان زردی نوزاد را تشخیص داد؟

در بیشتر موارد، برای بررسی زردی نوزادان از بیلی روبین‌ سنج استفاده می‌ شود. آزمایش خون معمولاً تنها در صورتی ضرورت خواهد داشت که کودک شما در عرض 24 ساعت پس از تولد دچار زردی شود یا میزان آن به ویژه بالا باشد. سطح بیلی روبین در خون نوزاد شما برای تصمیم گیری در مورد لزوم نیاز به درمان استفاده می شود.

چه زمانی لازم است به پزشک متخصص مراجعه کنید؟

اکثر بیمارستان ها زردی نوزادان را پیش از ترخیص بررسی می کنند. آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کند که نوزادان در طول معاینات معمول پزشکی و حداقل هر 8 تا 12 ساعت در بیمارستان از نظر زردی معاینه شوند.

نوزاد شما باید بین روز سوم تا هفتم پس از تولد، زمانی که سطح بیلی روبین به اوج خود می رسد، از نظر زردی معاینه شود. اگر نوزاد شما زودتر از 72 ساعت پس از تولد ترخیص شد، برای بررسی زردی در عرض دو روز پس از ترخیص به پزشک مراجعه کنید.

همچنین علائم یا نشانه های زیر ممکن است نشان دهنده زردی شدید یا عوارض ناشی از بیلی روبین اضافی باشد.

در صورت مشاهده علائم زیر با پزشک خود مشورت کنید:

• پوست کودک شما زردتر می شود.
• پوست روی شکم، بازوها یا پاهای کودک شما زرد به نظر می رسد.
• سفیدی چشم کودک شما زرد به نظر می رسد.
• کودک شما بی حال یا بیمار به نظر می رسد یا به سختی بیدار می شود.
• کودک شما وزن اضافه نمی کند یا به درستی تغذیه نمی کند.
• کودک شما با صدای بلند گریه می کند.
• کودک شما هر گونه علائم نگران کننده دیگری را دارد.

آیا می توان از ابتلای نوزاد به زردی پیشگیری کرد؟

بهترین پیشگیری از زردی نوزاد، توجه به تغذیه کافی است. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌ شوند باید روزی 8 تا 12 بار در چند روز اول زندگی خود شیر بخورند. نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند معمولاً باید 1 تا 2 اونس (حدود 30 تا 60 میلی لیتر) شیر خشک هر دو تا سه ساعت در هفته اول مصرف کنند.

مطالب مشابه:

خشکی دهان در بارداری

اثرات آلودگی هوا بر بارداری

عرق سوز شدن نوزاد و درمان آن

بیماری اسپینا بیفیدا چیست؟

سرماخوردگی در دوران بارداری

منابع: mayoclinic ، nhs