فشار خون پایین

افت فشار خون زمانی است که فشار خون فرد بسیار کمتر از حد انتظار است که می تواند به عنوان یک بیماری به تنهایی یا به عنوان علائمی از طیف گسترده ای از شرایط رخ دهد. ممکن است علائمی ایجاد نکند. اما زمانی که علائمی بروز پیدا کند، ممکن است به مراقبت های پزشکی نیاز باشد.

انواع فشار خون پایین:

هیپوتانسیون (فشارخون پایین) دو تعریف دارد:

افت فشار خون مطلق: فشار خون فرد در حالت استراحت زیر 90/60 میلی متر جیوه (mm Hg) است.

افت فشار خون ارتواستاتیک: فشار خون فرد بیش از سه دقیقه پس از ایستادن از حالت نشسته پایین می ماند. (این موضوع طبیعی است که فشار خون برای مدت کوتاهی هنگام تغییر وضعیت کاهش یابد، اما نه برای مدت طولانی.)

این افت باید برای فشار سیستولیک (بالا) 20 میلی متر جیوه یا بیشتر و برای فشار دیاستولیک (پایین) 10 میلی متر جیوه یا بیشتر باشد. نام دیگر آن وضعیتی است که با تغییر در وضعیت بدن اتفاق می افتد.

اندازه گیری فشار خون شامل دو عدد است:

سیستولیک (شماره بالا): این فشاری است که در هر بار ضربان قلب به شریان های فرد وارد می شود.

دیاستولیک (عدد پایین): این میزان فشاری است که شریان‌ های فرد بین ضربان‌ های قلب تحت فشار قرار دارند.

چه فشاری، هیپوتانسیون در نظر گرفته می شود؟

فشار خون پایین زیر 90/60 میلی متر جیوه است.

فشار خون طبیعی بالاتر از آن، تا 120/80 میلی متر جیوه است.

شیوع هیپوتانسیون:

از آنجایی که هیپوتانسیون بدون هیچ علائمی رایج است، نمی توان دانست که چند نفر را تحت تاثیر قرار می دهد. با این حال، به نظر می رسد که هیپوتانسیون ارتواستاتیک با افزایش سن بیشتر و بیشتر می شود. تخمین زده می شود که 5 درصد از افراد در سن 50 سالگی به آن مبتلا می شوند. در حالی که این رقم در افراد بالای 70 سال به بیش از 30 درصد می رسد.

فشار خون پایین چه کسانی را تحت تاثیر قرار می دهد؟

هیپوتانسیون می تواند افراد را در هر سن و زمینه ای تحت تاثیر قرار دهد و به اینکه چرا اتفاق می افتد بستگی دارد. با این حال، احتمال ایجاد علائم در افراد بالای 50 سال (به ویژه افت فشار خون ارتواستاتیک) بیشتر است. همچنین می تواند (بدون علائم) برای افرادی که از نظر بدنی بسیار فعال هستند رخ دهد، که در افراد جوان تر شایع تر است.

علائم فشار خون پایین عبارتند از:

• سرگیجه یا احساس سبکی سر.
• غش یا سنکوپ.
• حالت تهوع یا استفراغ.
• تحریف یا تاری دید.
• تنفس سریع و کم عمق.
• خستگی یا ضعف.
• احساس خستگی، تنبلی یا بی حالی.
• گیجی یا مشکل در تمرکز.
• بی قراری یا سایر تغییرات غیرعادی در رفتار (شخصی که مانند خودش عمل نمی کند).

برای افرادی که علائم دارند، اثرات آن به علت بروز هیپوتانسیون، سرعت پیشرفت آن و علت آن بستگی دارد. کاهش آهسته فشار خون به طور معمول اتفاق می افتد، بنابراین با افزایش سن افراد، هیپوتانسیون شایع تر می شود. کاهش سریع فشار خون می تواند به این معنی باشد که قسمت های خاصی از بدن جریان خون کافی را دریافت نمی کند. به همین دلیل می تواند اثراتی ناخوشایند، مخرب یا حتی خطرناک داشته باشد.

معمولاً بدن می تواند به طور خودکار فشار خون را کنترل کند و از افت بیش از حد آن جلوگیری کند. اگر فشار شروع به کاهش کند، بدن سعی می کند با تسریع ضربان قلب یا منقبض کردن رگ های خونی برای باریک شدن آنها این کاهش را جبران کند. علائم هیپوتانسیون زمانی رخ می دهد که بدن نتواند آن را جبران کند.

برای بسیاری از افراد، هیپوتانسیون هیچ علائمی ایجاد نمی کند. بسیاری از مردم حتی نمی دانند فشار خونشان پایین است مگر اینکه فشار خون خود را اندازه گیری کنند.

علائم احتمالی هیپوتانسیون:

پزشک ممکن است این علائم فشار خون پایین را مشاهده کند:

• ضربان قلب خیلی آهسته یا خیلی سریع.
• رنگ پوستی که روشن تر از معمول به نظر می رسد.
• کاسه زانوهای سرد
• کاهش برون ده قلبی (مقدار خونی که قلب پمپاژ می کند).
• کاهش ادرار

علت فشار خون پایین:

هیپوتانسیون ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد که عبارتند از:

• افت فشار خون ارتواستاتیک:

زمانی اتفاق می‌افتد که فرد خیلی سریع از جای خود بلند می‌شود و بدن نمی‌تواند جریان خون بیشتر به مغز را جبران کند.

• بیماری های سیستم عصبی مرکزی:

شرایطی مانند: بیماری پارکینسون می تواند بر نحوه کنترل فشار خون توسط سیستم عصبی فرد تأثیر بگذارد. افراد مبتلا به این بیماری ها ممکن است بعد از مصرف غذا اثرات هیپوتانسیون را احساس کنند. زیرا سیستم گوارشی آنها هنگام هضم غذا از خون بیشتری استفاده می کند.

• حجم کم خون:

از دست دادن خون در اثر صدمات شدید می تواند باعث هیپوتانسیون شود. کم آبی نیز می تواند به کاهش حجم خون کمک کند.

• شرایط تهدید کننده زندگی:

این شرایط شامل ریتم نامنظم قلب (آریتمی)، آمبولی ریه (PE)، حملات قلبی و فروپاشی ریه است. واکنش های آلرژیک تهدید کننده زندگی (آنافیلاکسی) یا واکنش های ایمنی به عفونت های شدید (سپسیس) نیز می تواند باعث هیپوتانسیون شود.

• بیماری های قلبی و ریوی:

زمانی که ضربان قلب خیلی سریع یا خیلی آهسته می باشد، یا اگر ریه ها آن طور که باید کار نکنند، می توان دچار هیپوتانسیون شد. نارسایی قلبی پیشرفته (ضعف عضله قلب) یکی دیگر از دلایل هیپوتانسیون است.

• داروهای تجویزی:

هیپوتانسیون ممکن است با داروهایی که فشار خون بالا، نارسایی قلبی، اختلال نعوظ، مشکلات عصبی، افسردگی و موارد دیگر را درمان می‌کنند، رخ دهد. توصیه می شود مصرف هیچ دارویی را قطع نکنید، مگر اینکه پزشک دستور قطع مصرف را تجویز کند.

• الکل یا مواد مخدر روان گردان:

داروهای تفریحی می توانند هیپوتانسیون را کاهش دهند، مانند: الکل (برای مدت کوتاه)، برخی مکمل های گیاهی، ویتامین ها یا داروهای خانگی که می توانند فشار خون را کاهش دهند. به همین دلیل لازم است پزشک در اطلاع داروهایی که مصرف می شود، قرار بگیرد.

• بارداری:

هیپوتانسیون ارتواستاتیک در سه ماهه اول و دوم بارداری امکان پذیر است. خونریزی یا سایر عوارض بارداری نیز می تواند باعث کاهش فشار خون شود.

• دماهای بالا:

خیلی گرم یا خیلی سرد می تواند بر هیپوتانسیون تأثیر بگذارد و اثرات آن را بدتر کند.

عوارض فشار خون پایین:

عوارضی که ممکن است به دلیل هیپوتانسیون رخ دهد عبارتند از:

• افتادن و آسیب های ناشی از زمین خوردن: این دو مورد از بزرگترین خطرات هیپوتانسیون هستند زیرا می تواند باعث سرگیجه و غش شود. زمین خوردن می تواند منجر به شکستگی استخوان، ضربه مغزی و سایر آسیب های جدی یا حتی تهدید کننده زندگی شود. در صورت وجود هیپوتانسیون، باید پیشگیری از این اتفاق یکی از بزرگترین اولویت های فرد باشد.
• شوک: هنگامی که فشار فرد پایین است، با کاهش میزان خونی که دریافت می شود، اندام ها تحت تاثیر قرار می گیرند. همین موضوع می تواند باعث آسیب اندام یا حتی شوک شود (جایی که بدن به دلیل محدودیت جریان خون و اکسیژن شروع به خاموش شدن می کند).
• مشکلات قلبی یا سکته: هیپوتانسیون می تواند باعث شود که قلب سعی کند با پمپاژ سریع یا شدیدتر آن را جبران کند. با گذشت زمان، این موضوع می تواند باعث آسیب دائمی قلب و حتی نارسایی قلبی شود. همچنین می تواند مشکلاتی مانند: ترومبوز ورید عمقی (DVT) و سکته مغزی ایجاد کند، زیرا خون آنطور که باید جریان ندارد و باعث تشکیل لخته می شود.

تشخیص فشار خون پایین:

تشخیص هیپوتانسیون به خودی خود آسان است. اندازه گیری فشار تنها کاری است که باید انجام داد. اما فهمیدن علت هیپوتانسیون موضوع دیگری است. اگر علائمی دارید، یک پزشک احتمالاً از آزمایش‌ های مختلفی استفاده می‌کند تا علت را بفهمد.

آزمایشاتی که برای تشخیص فشار خون پایین انجام می شود؟

پزشک ممکن است آزمایش های زیر را توصیه کند:

• تست آزمایشگاهی:

آزمایش‌ های خون و ادرار می‌تواند مشکلات احتمالی را بررسی کند، مانند:

دیابت، کمبود ویتامین، مشکلات تیروئید یا هورمونی، سطوح پایین آهن (کم خونی) و بارداری

• تصویربرداری:

اگر پزشک مشکوک باشد که یک مشکل قلبی یا ریوی برای افت فشار وجود دارد، احتمالاً از آزمایشات تصویربرداری برای بررسی درست بودن آنها استفاده خواهد کرد. این تست ها عبارتند از:

اشعه ایکس، اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) و اکوکاردیوگرام یا آزمایش های مشابه مبتنی بر سونوگرافی.

• تست تشخیصی:

این آزمایش ها به دنبال مشکلات خاصی در قلب یا سایر سیستم های بدن هستند که شامل:

الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG)، تست ورزش و تست تیلت میز (می تواند در تشخیص هیپوتانسیون ارتواستاتیک کمک کند) (تست تخت شیب دار: با ایجاد تغییراتی در وضعیت بدن از دراز کشیدن تا ایستادن، علت سنکوپ یا غش کردن را تعیین می کند.)

درمان فشار خون پایین:

درمان هیپوتانسیون معمولاً با یافتن علت افت فشار خون شروع می شود. اگر یک پزشک بتواند مستقیماً آن علت را درمان کند، هیپوتانسیون معمولاً به خودی خود بهبود می یابد. به عنوان مثال، افت فشار ممکن است به دلیل آسیب دیدگی و از دست دادن خون رخ دهد. ترمیم آن آسیب و جایگزینی خون از دست رفته با تزریق خون، افت فشار را تا زمانی که ترمیم آسیب ادامه دارد متوقف می کند.

اگر داروهایی مصرف شود که بر فشار خون تأثیر می‌گذارند، پزشک ممکن است دوز مصرفی را تغییر دهد یا از فرد بخواهد که مصرف آن دارو را به طور کامل متوقف کند.

به طور کلی، درمان هیپوتانسیون تنها در صورتی امکان پذیر است که یک علت زمینه ای وجود داشته باشد که قابل درمان باشد.

داروها و درمان ها برای افت فشار خون:  

مهمترین دلیل برای پزشک که هیپوتانسیون را درمان می کند، یافتن علت زمینه ای و اصلاح آن است. درمان ها می تواند شامل: مایعات IV ساده (سرم درمانی)، آنتی بیوتیک ها، جراحی یا حتی پیوند قلب باشد. همچنین برخی از افراد مبتلا به فشار پایین نیاز به بستری در بیمارستان دارند.

درمان مستقیم هیپوتانسیون معمولاً به یکی از سه روش زیر انجام می شود:

• افزایش حجم خون: این روش که به عنوان احیای مایع نیز شناخته می شود، شامل تزریق مایعات به خون است. به عنوان مثال می توان به مایعات داخل وریدی (IV) (سرم) یا پلاسما یا تزریق خون اشاره کرد.
• ایجاد انقباض رگ های خونی: همانطور که داروهایی وجود دارند که فشار خون را با شل کردن رگ های خونی در بدن کاهش می دهند، داروهایی نیز وجود دارند که اثر معکوس دارند.
• تغییر نحوه برخورد بدن با مایعات: کلیه ها مسئول حفظ تعادل مایعات در بدن هستند. برخی از داروها می توانند باعث شوند کلیه ها مایع و نمک را در بدن نگه دارند، که می تواند به هیپوتانسیون کمک کند.

اگر پزشک هیپوتانسیون را تشخیص دهد، ممکن است اقدامات زیر را انجام دهد:

• توصیه به تغییر رژیم غذایی: افزایش مصرف نمک اغلب می تواند به افزایش فشار خون کمک کند.
• علائم و چگونگی واکنش به علائم را توضیح می دهد: دانستن احساس هیپوتانسیون یکی از راه هایی است که به فرد کمک می کند از مشکلات ناشی از آن جلوگیری کند.

عوارض جانبی درمان:

عوارض درمان به دارو یا درمانی که دریافت می شود بستگی دارد. پزشک می تواند به بهترین وجه عوارض جانبی احتمالی را توضیح دهد. به این دلیل که پزشک می تواند شرایط خاص را در نظر بگیرد، از جمله سایر شرایط سلامتی، داروهایی که مصرف می شود.

پیشگیری:

معمولاً کاهش خطر یا پیشگیری از هیپوتانسیون ممکن نیست. تنها استثنا اجتناب از شرایط یا اقداماتی است که می تواند منجر به آن شود، مانند مصرف داروهای تفریحی یا مکمل ها یا داروهای گیاهی که می توانند فشار خون را کاهش دهند.

مصرف وعده های غذایی کوچکتر با کربوهیدرات کمتر ممکن است به فرد کمک کند پس از غذا از هیپوتانسیون جلوگیری شود.

توصیه هایی برای هیپوتانسیون:

• آب بیشتری بنوشید.
• در حد اعتدال الکل مصرف کنید.
• نمک را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.

قبل از انجام این تغییرات لازم است حتما با پزشک صحبت کرد چرا که پزشک می تواند راهنمایی های دقیق تری به فرد دهد.

مطالب مشابه:

راهنمای رژیم غذایی وگان برای دیابت

۵ آزمایش خون برتر برای زنان

عوامل ژنتیکی قندخون

سوالات متداول فشار خون

فشار خون پس از زایمان

منبع: my.clevelandclinic