سندرم نفروتیک

سندرم نفروتیک یک اختلال کلیوی است که باعث دفع مقدار زیادی پروتئین از بدن می شود.

این سندرم معمولاً در اثر آسیب به خوشه‌های رگ‌های خونی کوچک در کلیه‌ها ایجاد می‌ گردد که مواد زائد و آب اضافی خون را تصفیه می‌کنند. این حالت باعث تورم، به ویژه در ناحیه ی پاها و مچ پا می شود و خطر بروز سایر مشکلات سلامت را افزایش می دهد.

سطح مقطع کلیه:

کلیه ها مواد زائد و مایعات اضافی را از طریق واحدهای فیلتر کننده ای به نام نفرون از خون خارج می کنند. هر نفرون حاوی یک فیلتر (گلومرول) است که دارای شبکه ای از رگ های خونی کوچک به نام مویرگ ها می باشد. هنگامی که خون به داخل گلومرول جریان پیدا می کند، مولکول های کوچک – آب، مواد معدنی و مواد مغذی ضروری و مواد زائد – از دیواره مویرگ ها عبور می کنند. مولکول های بزرگ، مانند پروتئین ها و گلبول های قرمز، عبور نمی کنند. سپس محلول تصفیه شده به قسمت دیگری از نفرون به نام توبول می رود. آب، مواد مغذی و مواد معدنی مورد نیاز بدن به جریان خون بازگردانده می شود اما آب اضافی و مواد زائد به ادرار تبدیل می شود و به سمت مثانه جریان پیدا می کند.

درمان سندرم نفروتیک شامل درمان بیماری منشا آن و مصرف دارو است. سندرم نفروتیک می تواند خطر عفونت و لخته شدن خون را افزایش دهد. پزشک ممکن است داروها و تغییرات رژیم غذایی را برای جلوگیری از عوارض توصیه نماید.

علائم سندرم نفروتیک:

• تورم شدید (ادم)، به ویژه در اطراف چشم و در مچ پا و پا
• ادرار کف آلود، در نتیجه ی پروتئین اضافی در ادرار
• افزایش وزن به دلیل احتباس مایعات
• خستگی
• کاهش اشتها

علت:

سندرم نفروتیک معمولاً در اثر آسیب به خوشه های رگ های خونی کوچک (گلومرول) کلیه ها ایجاد می شود.

گلومرول‌ها خون را هنگام عبور از کلیه‌ها فیلتر می‌کنند و موارد مورد نیاز بدن را از موارد غیرلازم جدا می‌کنند. گلومرول‌های سالم باعث می‌شوند پروتئین خون (عمدتا آلبومین) – که برای حفظ مقدار مناسب مایع در بدن لازم است – از نفوذ به ادرار جلوگیری کند. هنگامی که گلومرول ها آسیب می بینند، اجازه می دهند پروتئین خون بیش از حد از بدن خارج شود که منجر به سندرم نفروتیک می شود.

علل احتمالی:

بسیاری از بیماری ها و شرایط می توانند باعث آسیب گلومرولی و منجر به سندرم نفروتیک شوند، از جمله ی این بیماری ها عبارتند از:

بیماری کلیه دیابتی: دیابت می تواند منجر به آسیب کلیه (نفروپاتی دیابتی) شود که بر گلومرول ها تأثیر می گذارد.

بیماری با حداقل تغییر: این مورد شایع ترین علت سندرم نفروتیک در کودکان است، بیماری با تغییرات حداقلی منجر به عملکرد غیر طبیعی کلیه می شود، اما زمانی که بافت کلیه زیر میکروسکوپ بررسی می شود، تقریبا طبیعی به نظر می رسد. علت عملکرد غیر طبیعی معمولاً قابل تشخیص نیست.

گلومرولواسکلروز سگمنتال کانونی: این عارضه که با اسکار برخی از گلومرول ها مشخص می شود، می تواند ناشی از یک بیماری دیگر، یک نقص ژنتیکی یا برخی داروها باشد و یا بدون دلیل شناخته شده ای رخ دهد.

نفروپاتی غشایی: این اختلال کلیوی در نتیجه ضخیم شدن غشاهای داخل گلومرول ایجاد می شود. افزایش ضخامت به دلیل رسوبات ساخته شده توسط سیستم ایمنی است. این موضوع می تواند با سایر شرایط پزشکی مانند: لوپوس، هپاتیت B، مالاریا و سرطان همراه باشد و یا بدون دلیل شناخته شده رخ دهد.

لوپوس اریتماتوز سیستمیک: این بیماری التهابی مزمن ممکن است منجر به آسیب جدی کلیوی شود.

آمیلوئیدوز: این اختلال هنگام انباشته شدن پروتئین‌های آمیلوئید در اندام‌ها بروز پیدا می کند. تجمع آمیلوئید اغلب به سیستم فیلتر یا تصفیه ی کلیه ها آسیب می رساند.

عوامل خطر سندرم نفروتیک:

• بیماری ها: برخی بیماری ها و شرایط خطر ابتلا به سندرم نفروتیک را افزایش می دهند، مانند: دیابت، لوپوس، آمیلوئیدوز، نفروپاتی ریفلاکس و سایر بیماری های کلیوی.
• داروهای خاص: داروهایی که ممکن است باعث سندرم نفروتیک شوند، عبارتند از: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و داروهای ضدعفونت.
• عفونت های خاص: عفونت هایی که خطر ابتلا به سندرم نفروتیک را افزایش می دهند عبارتند از: HIV، هپاتیت B، هپاتیت C و مالاریا

عوارض:

عوارض احتمالی سندرم نفروتیک شامل موارد زیر می باشند:

لخته شدن خون: ناتوانی گلومرول ها در تصفیه ی صحیح خون می تواند به از دست دادن پروتئین های خونی که به جلوگیری از لخته شدن خون کمک می کند، منجر گردد. این امر خطر ایجاد لخته خون در رگ ها را افزایش می دهد.

کلسترول و تری گلیسیرید خون بالا: هنگامی که سطح پروتئین آلبومین در خون کاهش می یابد، کبد آلبومین بیشتری تولید می کند. در عین حال، کبد کلسترول و تری گلیسیرید بیشتری آزاد می کند.

تغذیه نامناسب: از دست دادن بیش از حد پروتئین می تواند منجر به سوء تغذیه شود. احتمالا این موضوع منجر به کاهش وزن شود که می تواند با بروز ادم پنهان باقی بماند. همچنین ممکن است که سطح گلبول های قرمز فرد بسیار کاهش پیدا کند (کم خونی)، فرد دچارسطوح پایین پروتئین در خون و ویتامین D شود.

فشار خون بالا: آسیب به گلومرول ها و در نتیجه تجمع مایعات اضافی بدن می تواند فشار خون را افزایش دهد.

آسیب حاد کلیه: اگر کلیه ها به دلیل آسیب به گلومرول ها توانایی خود را در تصفیه ی خون از دست بدهند، مواد زائد می توانند به سرعت در خون تجمع پیدا کنند. درصورت وقوع این موضوع ممکن است که فرد به انجام دیالیز اضطراری نیاز پیدا کند- وسیله ای مصنوعی برای خارج کردن مایعات اضافی و مواد زائد از خون – که معمولاً با دستگاه کلیه مصنوعی (دیالیز) انجام می شود.

بیماری مزمن کلیه: سندرم نفروتیک می تواند باعث شود کلیه ها به مرور زمان عملکرد خود را از دست بدهند. اگر عملکرد کلیه به اندازه کافی پایین بیاید، ممکن است به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز باشد.

عفونت ها: افراد مبتلا به سندرم نفروتیک در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت ها هستند.

تشخیص:

آزمایش ها و روش های مورد استفاده برای تشخیص سندرم نفروتیک عبارتند از:

آزمایشات ادرار: آزمایش ادرار می‌تواند ناهنجاری‌هایی مانند مقادیر زیاد پروتئین را در ادرار نشان دهد. ممکن است از شما خواسته شود که نمونه ادرار را طی 24 ساعت جمع آوری کنید.

آزمایشات خون: آزمایش خون می تواند سطوح پایین پروتئین آلبومین و اغلب کاهش سطح پروتئین خون را به طور کلی نشان دهد. از دست دادن آلبومین غالبا با افزایش کلسترول و تری گلیسیرید خون همراه است. سطح کراتینین و نیتروژن اوره در خون نیز ممکن است برای ارزیابی عملکرد کلی کلیه اندازه گیری شود.

بیوپسی کلیه: پزشک ممکن است برداشتن نمونه کوچکی از بافت کلیه را برای آزمایش توصیه کند. در طول انجام بیوپسی کلیه، یک سوزن از طریق پوست وارد کلیه می شود. بافت کلیه جمع آوری شده و برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می شود.

درمان:

درمان سندرم نفروتیک شامل درمان هر گونه بیماری پزشکی است که ممکن است باعث سندرم نفروتیک شود. پزشک همچنین ممکن است داروها و تغییراتی را در رژیم غذایی برای کمک به کنترل علائم و نشانه ها یا درمان عوارض سندرم نفروتیک توصیه نماید.

خود مراقبتی:

تغییر در رژیم غذایی می تواند به سندرم نفروتیک کمک کند. پزشک ممکن است بیمار را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد، ویا ممکن است انجام موارد زیر را توصیه کند:

• منابع پروتئین بدون چربی را انتخاب کنید. پروتئین گیاهی برای بیماری کلیوی مفید است.
• برای کمک به کنترل سطح کلسترول خون، مقدار چربی و کلسترول را در رژیم غذایی خود کاهش دهید.
• برای کمک به کنترل تورم از رژیم غذایی کم نمک استفاده کنید.
• مقدار مایعات را در رژیم غذایی خود کاهش دهید.

مطالب مشابه:

نکروز توبولار حاد کلیه

عفونت کلیه در بارداری (پیلونفریت)

گلوکز در کلیه پلی کیستیک

سندرم آلپورت

گلومرولونفریت

منبع: mayoclinic