اسپلنومگالی (طحال بزرگ شده)

اسپلنومگالی به شرایطی اشاره دارد که طحال فرد بزرگ می شود. طحال عضو کوچکی است که گلبول های سفید و آنتی بادی تولید می کند و درست در پشت قفسه سینه سمت چپ قرار دارد. اسپلنومگالی ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد و در صورت عدم درمان منجر به عوارض شدید شود.

بزرگ شدن طحال می تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله عفونت ها، بیماری های کبدی و بدخیمی های مختلف باشد. اسپلنومگالی اصطلاح پزشکی برای بزرگ شدن طحال است.

طحال مسئول :

• باکتری های پوشش داده شده با آنتی بادی فیلتر می شوند.
• گلبول های قرمز قدیمی در حال پردازش مجدد
• بازیافت آهن در هموگلوبین

از آنجایی که طحال دو نوع گلبول سفید تولید می‌کند: سلول‌های B و سلول‌های T، طحال در دفاع بدن شما در برابر عفونت حیاتی است. باکتری ها و بیماری ها توسط گلبول های سفید خون مبارزه می شوند. طحال به طور کلی تقریباً به اندازه یک مشت است، اما اگر بزرگ شود می تواند به طور قابل توجهی بزرگتر شود.

عملکرد طحال:

همانطور که قبلا ذکر شد، طحال عضوی نرم و اسفنجی است که در پشت دنده های چپ قرار دارد و به سیستم ایمنی بدن کمک می کند. اندازه اندام به قد، وزن و جنسیت فرد بستگی دارد. چندین عملکرد ضروری مانند ذخیره گلبول های قرمز و پلاکت ها، تولید گلبول های سفید و فیلتر کردن سلول های قدیمی و آسیب دیده را انجام می دهد. در مجموع، طحال به سیستم ایمنی بدن در مبارزه با بدن انسان در برابر حمله به ذرات و ارگانیسم های خارجی کمک می کند.

حقایقی در مورد اسپلنومگالی:  

اسپلنومگالی زمانی رخ می دهد که طحال بیش از 12 سانتی متر طول و 400 گرم وزن داشته باشد. در طحال بزرگ، طول می‌تواند بیش از 20 سانتی متر باشد و وزن آن بیش از یک کیلوگرم باشد. اندازه غیر طبیعی طحال بر عملکرد صحیح آن تأثیر می‌گذارد و این وضعیت را به یک مسئله تهدید کننده زندگی تبدیل می کند. جدا از علائم و نشانه های مربوط به بیماری زمینه‌‎‌ای، افراد مبتلا به طحال ممکن است درد خفیفی را در ناحیه شکم تجربه کنند.

در بیشتر موارد، معاینه فیزیکی می تواند به تشخیص بزرگ شدن طحال کمک کند. اما این وضعیت با آزمایش‌های آزمایشگاهی تأیید می‌شود. اگر مورد شدید باشد، ممکن است به بیماران توصیه شود برای جلوگیری از عفونت واکسیناسیون علیه باکتری های خاص انجام دهند.

علائم اسپلنومگالی (طحال بزرگ شده):

به طور کلی، اسپلنومگالی هیچ شاخص قبلی را نشان نمی دهد. اما در برخی موارد ممکن است بیماران دچار عفونت‌های مکرر، خونریزی، احساس سیری بدون غذا خوردن، درد در قسمت بالای شکم که به شانه چپ گسترش می‌یابد و تعداد گلبول‌های قرمز پایین خون باشد.

علل اسپلنومگالی چه می تواند باشد؟

گاهی اوقات طحال به طور موقت بزرگ می شود و با درمان علت فروکش می کند. بنابراین، دانستن علت اسپلنومگالی برای درمان مهم است:

• بیماری های کبدی مانند: سیروز کبدی.
• ویروس ها بدن را آلوده می کنند و باعث بیماری هایی مانند مونونوکلئوز می شوند.
• برخی اختلالات متابولیک مانند بیماری نیمن پیک و بیماری گوچر.
• باکتری هایی که باعث اندوکاردیت یا سیفلیس می شوند.
• لخته خون باعث کاهش جریان خون به طحال می شود.
• عفونت های ناشی از انگل هایی مانند: انگل های مالاریا.
• شرایط مستعد کننده مانند نئوپلاسم های میلوپرولیفراتیو، لوسمی یا هر گونه لنفوم
• کم خونی همولیتیک که گلبول های قرمز را از بین می برد.

زمان مراجعه به پزشک:

اگر علائم بزرگ شدن طحال را تجربه می کنید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید. اگر درد قابل توجهی در سمت چپ بالای شکم دارید، یا در صورت تشدید درد هنگام تنفس، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

آیا ملاحظات خاصی برای افراد مبتلا به طحال بزرگ شده وجود دارد؟

این عارضه یک بیماری بالقوه تهدید کننده زندگی است که افراد مبتلا را مجبور می کند از فعالیت های مختلفی که ممکن است باعث مشکلاتی شود خودداری کنند. از شرکت در ورزش هایی مانند فوتبال، هاکی و بسکتبال باید اجتناب شود زیرا ممکن است منجر به پارگی طحال شود. هر گونه فعالیت سنگینی که منجر به این پارگی شود باید تا زمان درمان کامل بیماری متوقف شود.

آیا بزرگ شدن طحال جدی است؟

بزرگ شدن طحال یک بیماری خطرناک است که نیاز به مراقبت های پزشکی فوری دارد. فعالیت‌های سنگین می تواند طحال بزرگ شده را پاره کند و باعث جریان خون شود که می تواند کشنده باشد. اسپلنکتومی یا برداشتن طحال راه حلی برای این کار است. یک ناهنجاری در طحال ممکن است باعث مشکلاتی در گردش شمارش سفید خون و پلاکت ها شود و بیمار را مستعد ابتلا به عفونت ها و بیماری های بیشتری کند. اختلال در شمارش خون قرمز نیز ممکن است باعث کم خونی شود.

تشخیص طحال بزرگ شده:

افراد مبتلا به این عارضه ممکن است ناراحتی خفیفی در قسمت پایین شکم، کاهش اشتها و احساس سیری حتی بدون خوردن غذا تجربه کنند. به دلیل فشار طحال به معده است. برخی از افراد دچار خستگی و دوره های خونریزی و عفونت می شوند. آنها همچنین ممکن است علائم بیماری های زمینه ای را در صورت داشتن نشان دهند.

تاثیر اسپلنومگالی (طحال بزرگ شده):

اسپلنومگالی هر یک از عملکردهای فوق الذکر را مختل می کند. طحال بزرگ شده شروع به فیلتر کردن گلبول های قرمز غیر طبیعی و طبیعی می کند. این امر حجم کل سلول در خون شما را کاهش می دهد و تجمع پلاکت ها را افزایش می دهد. این در نهایت می تواند باعث مسدود شدن طحال با تعداد زیادی سلول خونی شود و بر عملکرد طبیعی آن تأثیر بگذارد. گاهی اوقات، اندازه طحال بیش از میزان خون بالقوه آن افزایش می یابد. این باعث از بین رفتن قسمت هایی از طحال می شود.

معمولاً تشخیص طحال در طول معاینه فیزیکی عمومی انجام می شود، زیرا هیچ علائمی ایجاد نمی کند. برای شناسایی علت زمینه‌ای، پزشکان معمولا آزمایش خون و تصویربرداری را توصیه می کنند. درمان عمدتاً بر درمان علت متمرکز است. برداشتن طحال با جراحی گاهی اجباری است.

اسپلنومگالی را می توان به راحتی با “هیپر اسپلنیسم” اشتباه گرفت. این اصطلاح به عملکرد بیش فعال طحال با هر اندازه دلالت دارد. این لزوما به این معنی نیست که طحال شما بزرگ شده است.

چگونه متوجه می شوید که در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اسپلنومگالی هستید؟

در هر سنی، هر فردی می‌تواند طحال بزرگی پیدا کند، اما گروه‌های خاصی آسیب‌پذیرتر هستند، از جمله:

• عفونت هایی مانند مونونوکلئوز بر کودکان و بزرگسالان جوان تاثیر می گذارد.
• افراد مبتلا به بیماری گوچر، بیماری نیمن پیک و سایر بیماری های متابولیک ارثی کبد و طحال
• افرادی که در مناطق بومی مالاریا ساکن هستند یا به آن سفر می کنند.

عوارض اسپلنومگالی (طحال بزرگ شده):

اسپلنومگالی می تواند منجر به عوارضی مانند:

• عفونت و کم خونی.
• افزایش خونریزی و عفونت های مکرر.
• پارگی طحال.

این اندام بسیار نرم است و آن را مستعد آسیب های تروماتیک می کند. این احتمال در اسپلنومگالی افزایش می یابد و می تواند باعث خونریزی داخلی کشنده شود.

روش تشخیص اسپلنومگالی (طحال بزرگ شده) :

یک معاینه فیزیکی معمول از شکم معمولاً اسپلنومگالی را تشخیص می دهد. معمولاً طحال را پزشک در معاینه نمی تواند حس کند، مگر اینکه خیلی لاغر باشید. در این صورت جای نگرانی نیست، زیرا ممکن است هنوز سالم و از نظر اندازه طبیعی باشد. کمبود چربی شکمی آن را بیشتر قابل لمس می کند.

هر گونه نتیجه مشکوک با آزمایش های زیر بررسی می شود:

• آزمایش خون: CBC به عنوان آزمایش اولیه انجام می شود. شمارش کامل خون به شما تعداد کل گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها را در خون شما می دهد که به تشخیص کمک می کند.
• سی تی اسکن و سونوگرافی: می تواند به اندازه گیری اندازه دقیق از طریق تصویربرداری پیشرفته کمک کند. همچنین هرگونه فشار بر سایر اندام های داخلی را گزارش می کند.
• MRI: تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یک تکنیک تصویربرداری است که به ارزیابی خون رسانی به طحال کمک می کند.

آزمایشات دیگری که گاهی اوقات ممکن است مورد نیاز باشد عبارتند از:

• تست های عملکرد کبد (LFT).
• معاینه مغز استخوان.
• بیوپسی مغز استخوان و یا آسپیراسیون مغز استخوان.

FNAC  یا سیتولوژی آسپیراسیون با سوزن ظریف با توجه به احتمال بروز عوارض خونریزی بسیار نادر انجام می شود.

هنگامی که علت قابل تشخیص نباشد، حذف جراحی توصیه می شود. سپس یک معاینه پاتوفیزیولوژیک انجام می شود که می‌تواند علت دقیق اسپلنومگالی را تعیین کند.

درمان برای اسپلنومگالی (طحال بزرگ شده):

درمان با درمان علت انجام می شود. در صورتی که علت قابل تشخیص نباشد، پزشک توصیه می کند منتظر بمانید و مراقب باشید. برای هر گونه بررسی مجدد و پیگیری لازم، دستورالعمل های پزشک خود را دنبال کنید.

در صورت بروز هر گونه عارضه جدی یا اگر علت آن برای مدت طولانی ناشناخته باشد، ممکن است پزشک اسپلنکتومی (جراحی حذف طحال) را توصیه کند. در موارد طولانی مدت یا حاد، جراحی ممکن است بهترین پیش آگهی را داشته باشد.

اسپلنکتومی معمولاً به دنبال لکوسیتوز موقت (افزایش تعداد گلبول های سفید در خون) انجام می شود. این یک پاسخ فیزیولوژیکی به برداشتن طحال است. پزشک شما ممکن است آزمایشاتی را برای رد سپسیس بعد از عمل، یک عارضه اسپلنکتومی انجام دهد.

از آنجایی که اسپلنکتومی می تواند باعث عفونت های جدی و گاهی تهدید کننده زندگی شود، گاهی اوقات می توان از پرتودرمانی برای کوچک کردن طحال و تسکین علائم استفاده کرد که می تواند جایگزینی برای جراحی باشد.

در صورت بزرگ شدن طحال باید از موارد زیر اجتناب کنید:

• از مصرف غذاهای خیلی سرد یا خیلی خام خودداری کنید، زیرا رژیم غذایی با محتوای آب بالا می تواند منجر به تجمع سلولیت و التهاب شود.
• از مصرف بیش از حد قند خودداری کنید، زیرا پانکراس شما بیش از حد کار می کند و طحال را تحت تاثیر قرار می دهد.
• از یک الگوی غذایی منظم پیروی کنید زیرا عادات غذایی نامنظم می تواند باعث درد در طحال شود.

نکات زیر می تواند به شما کمک کند طحال خود را ایمن نگه دارید:

• در مورد واکسیناسیون خود به روز باشید.
• از ورزش های خشن مانند: فوتبال و هاکی خودداری کنید، زیرا می توانند طحال را پاره کنند.
• با بستن کمربند ایمنی از آسیب جدی به طحال خود در اثر تصادف رانندگی جلوگیری کنید.
• سایر اقدامات پیشگیرانه، مانند شستن دقیق و مداوم دست ها یا اجتناب از افرادی که ممکن است مسری باشند، حیاتی تر خواهد بود.

مطالب مشابه:

سرطان طحال

فتق هیاتال

لنفوم لنفوسیتی کوچک (SLL)

بیماری لنفوم هوچکین

واکسن Hib

منبع: healthlibrary.askapollo