سکته مغزی و ژنتیک
ژن های شما می توانند از راه های مختلفی به خطر سکته مغزی تأثیر بگذارند و برخی از اختلالات ژنتیکی می توانند باعث یا افزایش خطر سکته مغزی شوند و دانستن سابقه خطر و سابقه خانوادگی ممکن است به شما در پیشگیری از سکته کمک کند.
بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) بیش از 795000 نفر در ایالات متحده سالانه سکته مغزی را تجربه می کنند. CDC همچنین خاطرنشان می کند که خطر سکته مغزی ممکن است در برخی خانواده ها بیشتر از سایر خانواده ها باشد.
سکته مغزی زمانی اتفاق می افتد که جریان خون به مغز شما مسدود شود و برخی از عوامل خطر، مانند: رژیم غذایی نامتعادل یا استعمال سیگار، می توانند این اتفاق را بیشتر کنند. از آنجایی که اعضای خانواده اغلب محیط‌ها، عادات و تجربیات مشابهی دارند، خطر سکته مغزی برای آنها غیرعادی نیست.
اما ژنتیک نیز ممکن است نقش داشته باشد و ژن‌هایی که به ارث می‌برید ممکن است احتمال ابتلا به برخی عوامل خطر سکته مغزی را افزایش دهند.
انواع سکته مغزی:
سه نوع اصلی سکته مغزی وجود دارد:
- سکته مغزی ایسکمیک: 87% از سکته مغزی را تشکیل می دهد، سکته مغزی ایسکمیک زمانی رخ می دهد که یک شریان مسدود شده، جریان خون و اکسیژن را به مغز محدود می کند.
- سکته هموراژیک: زمانی رخ می دهد که خون از یک شریان پاره شده در مغز باعث تورم و افزایش فشار شود.
- حمله ایسکمیک گذرا (TIA): که به آن سکته کوچک نیز می گویند، TIA زمانی است که انسداد موقت خون در مغز، معمولاً به دلیل لخته شدن خون وجود دارد.
آیا سکته در خانواده ها اتفاق می افتد؟
تحقیقات نشان می دهد که 15 تا 52 درصد از افراد مبتلا به سکته مغزی یکی از اعضای خانواده خود را دارند که سکته مغزی نیز داشته است و یک بررسی سیستماتیک بزرگ از سال 2019 نشان داد که اگر والدین یا خواهر و برادری دارید که سکته کرده‌اند، خطر سکته مغزی ممکن است 36 تا 44 درصد بیشتر باشد.
عوامل و عادات محیطی مشترک احتمالاً دلیل اصلی بروز سکته مغزی در خانواده ها است. اما ژنتیک نیز نقش کلیدی دارد و بر اساس یک بررسی تحقیقی در سال 2017، ژن‌های شما از چهار طریق بر خطر سکته مغزی تأثیر می‌گذارند:
- اختلالات ژنتیکی که در درجه اول باعث سکته مغزی می شوند.
- اختلالات ژنتیکی، مانند: کم خونی داسی شکل، که شامل سکته مغزی به عنوان یک عارضه است.
- جهش های ژنتیکی که خطر سکته را افزایش می دهد.
- جهش های ژنتیکی که باعث ایجاد عوامل خطر سکته مغزی مانند: فشار خون بالا یا دیابت می شوند.
داشتن سابقه خانوادگی سکته مغزی نیز ممکن است خطر ابتلا به سکته مغزی را در سنین پایین‌تر افزایش دهد و داشتن خواهر و برادر مبتلا به سکته مغزی و سابقه خانوادگی سکته مغزی زودرس نیز ممکن است خطر ابتلا به سکته مکرر را افزایش دهد.
چه شرایط ارثی خطر سکته مغزی را افزایش می دهد؟
متخصصان اختلالات ارثی را که بر خطر سکته مغزی تأثیر می گذارد به دو دسته تقسیم می کنند:
اختلالات ارثی سکته مغزی:
جهش های تک ژنی می توانند منجر به اختلالات عروق خونی زیر شوند که در درجه اول باعث سکته مغزی می شوند :
- CADASIL (آرتیوپاتی اتوزومال غالب مغزی با انفارکتوس زیر قشری و لوکوآنسفالوپاتی)
- CARASIL (آرتیوپاتی اتوزومال مغلوب مغزی با انفارکتوس زیر قشری و لوکوآنسفالوپاتی)
- آنژیوپاتی آمیلوئیدی خانوادگی
- جهش های کلاژن 4 (COL4A1).
به استثنای CARASIL، اختلالات فوق اتوزومال غالب هستند. این بدان معناست که شما فقط باید جهش ژن را از یکی از والدین به ارث ببرید. برای CARASIL، هر دو والدین باید حامل جهش ژن باشند.
CADASIL غالب و مغلوب تا حد زیادی منجر به سکته مغزی ایسکمیک می شوند. آنژیوپاتی آمیلوئید خانوادگی و جهش های کلاژن 4 می تواند باعث سکته مغزی هموراژیک شوند.
اختلالات ژنتیکی شامل سکته مغزی:
برخی از اختلالات ارثی در درجه اول علائم دیگری را ایجاد می کنند. اما این علائم ممکن است منجر به سکته مغزی شود. مثالها عبارتند از:
اختلالات خونی مانند:
- کم خونی داسی شکل
- سندرم آنتی فسفولیپید (سندرم هیوز)
- فاکتور V ترومبوفیلی لیدن
بیماری های عروق خونی مانند:
- دیسپلازی فیبروماسکولار
- آرتریت سلول غول پیکر (یا تمپورال).
- تلانژکتازی هموراژیک ارثی (سندرم اوسلر-وبر-رندو)
- بیماری مویامویا
- سندرم اسندون
- سندرم سوساک(Susac)
اختلالات متابولیک مانند:
- زانتوماتوز سربروتندینوس
- بیماری فابری
- هموسیستینوری
- انسفالومیوپاتی میتوکندری، اسیدوز لاکتیک و اپیزودهای شبه سکته مغزی (MELAS)
- بیماری پومپ
اختلالات بافت همبند مانند:
- سندرم اهلرز-دانلوس
- سندرم مارفان
چه کسانی بیشتر در معرض خطر سکته هستند؟
هر کسی ممکن است دچار سکته شود، اما برخی عوامل خطر ابتلا را افزایش می دهند. عوامل خطر کلیدی عبارتند از:
- سن: پس از 55 سالگی، خطر سکته مغزی هر 10 سال یکبار دو برابر می شود.
- جنسیت: افرادی که در بدو تولد به آنها زن اختصاص داده شده است، بیشتر در معرض سکته مغزی هستند. این تا حدی به دلیل افزایش فشار خون در دوران بارداری و استروژن ناشی از داروهای ضد بارداری است.
- نژاد یا قومیت: سیاهپوستان غیر اسپانیایی 50 درصد بیشتر از سفیدپوستان در ایالات متحده در معرض سکته مغزی هستند.
- رژیم غذایی: رژیم های غذایی سرشار از نمک، کلسترول و چربی های اشباع و ترانس در معرض خطر سکته مغزی هستند.
- عدم فعالیت بدنی: نداشتن فعالیت بدنی کافی می تواند منجر به بیماری هایی شود که خطر سکته را افزایش می دهد.
- استعمال سیگار: سیگار می تواند به رگ های خونی شما آسیب برساند و نیکوتین می تواند فشار خون شما را افزایش دهد. حتی در معرض دودسیگار قرار داشتن نیز می تواند خطر را افزایش دهد.
- الکل: نوشیدن بیش از حد الکل می تواند خطر سکته مغزی هموراژیک را افزایش دهد، به ویژه در افراد سیاه پوست و اسپانیایی تبار.
شرایط زیر نیز خطر سکته مغزی را افزایش می دهد:
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا (هیپرکلسترول خون)
- دیابت
- بیماری قلبی
- بیماری شریانی محیطی
- فیبریلاسیون دهلیزی
- چاقی
اگر سابقه خانوادگی داشته باشم چگونه می توانم خطر سکته مغزی را کاهش دهم؟
هیچ راهی برای تضمین عدم سکته مغزی وجود ندارد، به خصوص اگر سابقه خانوادگی داشته باشید. با این حال، شما می توانید برای کاهش خطر خود اقدام کنید.
اگر شرایط پزشکی دارید که می تواند منجر به سکته مغزی شود مانند کلسترول، فشار خون یا دیابت، که می تواند ارثی یا غیر آن باشد توصیه می شود برای مدیریت وضعیت خود با پزشک مشورت کنید.
مطالب مشابه:
استروژن و کاهش سکته مغزی
آندومتریوز و خطر سکته مغزی
درمان بهینه سکته مغزی
گروه خونی و سکته مغزی
مصرف الکل و خطر سکته مغزی
منبع: healthline
