هیپوناترمی

هیپوناترمی اصطلاحی برای داشتن سطح سدیم خون کمتر از حد طبیعی است. اگر فرد آزمایش خون داشته باشد، آن را به عنوان “سدیم” یا “Na+” در نتایج آزمایشگاه خود خواهد دید.

سطح سدیم و پتاسیم در خون مهم است. نسبت صحیح این عناصر به مقدار کل آب بدن باید متعادل بماند تا از سلامت خود مطمئن شد.

در واقع، مشکل اصلی در بسیاری از موقعیت‌ها، آب زیاد است که مقدار Na+ را رقیق می‌کند. در نتیجه آب به داخل سلول های بدن حرکت می کند و باعث متورم شدن آنها می شود. این تورم باعث ایجاد یک مشکل عمده در سلول های مغز می‌شود که تغییر در وضعیت ذهنی است که می تواند به تشنج یا کما تبدیل شود.

بسیاری از بیماری ها و داروها می توانند باعث هیپوناترمی شوند. اکثر افراد با کمک پزشک به طور کامل بهبود می یابند.

کسانی که بیشتر در معرض خطر هیپوناترمی هستند:

هر کسی ممکن است به هیپوناترمی مبتلا شود، اما این احتمال بیشتر برای افرادی است که:

• نارسایی کلیه دارند.
• نارسایی احتقانی قلب دارند.
• بیماری هایی دارند که روی ریه ها، کبد یا مغز تاثیر می گذارد.
• دارای شرایط مرتبط با سطح هورمون و سیستم غدد درون ریز هستند.
• جراحی کرده اند.
• از داروهای خاصی مانند: برخی از انواع دیورتیک ها یا برخی از انواع داروهای ضد افسردگی استفاده می کنند.

شیوع هیپوناترمی:

هیپوناترمی بسیار شایع است. این در واقع شایع ترین ناهنجاری شیمیایی است که در بین افرادی که در بیمارستان هستند و در کلینیک های سرپایی دیده می شوند مشاهده می شود. میزان هیپوناترمی در میان افرادی که در بخش‌های مراقبت‌های بیمارستانی بستری شده‌اند یا با شرایط پزشکی که قبلا ذکر شد، بیشتر است.

علت هیپوناترمی:

به طور کلی، وجود آب بیش از حد در بدن معمولا مشکل اصلی است. آب اضافی سطح سدیم را رقیق می کند. در موارد کمتر، هیپوناترمی به دلیل از دست دادن قابل توجه سدیم از بدن است.

آب بیش از حد در بدن باعث می شود خون کم آب شود. یک مثال خوب افرادی هستند که در مسابقات طولانی می دوند یا در روزهای گرم می دوند. آنها نمک و آب را در عرق خود از دست می دهند و اغلب این از دست دادن را با آب جایگزین می‌کنند. این ترکیب می تواند کشنده باشد زیرا سدیم باقی مانده در بدن را رقیق می کند.

همچنین ممکن است مقدار زیادی سدیم از بدن از بین برود. علل شایع عبارتند از:

استفاده از دیورتیک ها: دیورتیک ها می توانند باعث افزایش میزان سدیم دفع شده از طریق ادرار شوند (ادغام ادرار). برخی افراد حتی دیورتیک ها را «قرص آب» می نامند.

مصرف بیش از حد الکل: اگر زیاد الکل می نوشید، ممکن است بیشتر ادرار کنید و مایعات خود را از دست بدهید زیرا دچار استفراغ می شوید.

اسهال درمان نشده: می تواند باعث کم آبی و هیپوناترمی شود.

مصرف برخی داروها: این داروها شامل مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) و کاربامازپین است. SSRIها معمولا برای درمان افسردگی و کاربامازپین برای درمان صرع استفاده می شوند.

علائم و نشانه های هیپوناترمی:

هیپوناترمی باعث ایجاد علائم عصبی از گیجی تا تشنج و کما می شود. شدت علائم بستگی به این دارد که میزان سدیم در جریان خون چقدر کم است و با چه سرعتی کاهش می یابد. در بسیاری از موارد، سطح سدیم خون به تدریج کاهش می یابد و تنها علائم خفیفی را ایجاد می کند زیرا بدن زمان لازم را برای انجام تنظیمات دارد. هنگامی که سطح سدیم خون به سرعت کاهش می یابد، علائم جدی تر می شوند.

سایر علائم و نشانه های هیپوناترمی متوسط تا شدید عبارتند از:

• گرفتگی یا ضعف عضلانی.
• تهوع و استفراغ.
• بی حالی یا انرژی کم.
• سردرد.
• تغییر وضعیت روانی.

هیپوناترمی برای بسیاری از اندام ها، به ویژه برای مغز بسیار خطرناک است.

تشخیص هیپوناترمی:

اگر سدیم خون کم باشد، پزشک یک آزمایش تشخیصی انجام می دهد. این کار شامل اندازه گیری غلظت سدیم، پتاسیم و کراتینین ادرار خواهد بود. همچنین شامل آزمایش‌های خونی می‌شود که به‌طور غیرمستقیم آب کل بدن، سطح سدیم (Na+) و در برخی موارد، سطوح هورمون‌هایی که جذب آب توسط کلیه‌ها را تنظیم می‌کنند را نشان می‌دهد. پزشک همچنین سابقه پزشکی فرد را بررسی می کند و همچنین یک معاینه فیزیکی انجام می دهد.

درمان هیپوناترمی:

روش درمان بستگی به علت زمینه ای و شدت علائم دارد.

درمان ممکن است کوتاه مدت یا طولانی مدت باشد.

درمان کوتاه مدت شامل:

• محدود کردن مصرف آب
• تنظیم یا قطع داروها.
• درمان علل زمینه ای

یک برنامه درمانی طولانی مدت ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• محدود کردن مصرف آب
• تنظیم یا قطع داروها یا افزودن داروهای جدیدتر.
• اضافه کردن نمک به رژیم غذایی

اگر هیپوناترمی متوسط تا شدید باشد، احتمالاً باید برای بررسی و درمان کامل پزشکی به بیمارستان مراجعه کرد. افراد مبتلا به موارد جدی هیپوناترمی احتمالاً سدیم جایگزین را به صورت داخل وریدی دریافت خواهند کرد. همچنین بایستی  مصرف آب را محدود کرد.

پزشک ممکن است دارویی را برای اصلاح سطح سدیم خون تجویز کند.

 همچنین پزشک مشکلات پزشکی زمینه ای را برای بهبود هیپوناترمی درمان می کند. این شرایط شامل نارسایی قلبی، نارسایی کلیه و سیروز کبدی است.

عوارض هیپوناترمی:

در بسیاری از موارد، هیپوناترمی باعث می شود که آب اضافی از جریان خون خارج شود و به سلول های بدن، از جمله سلول های مغزی وارد شود. هیپوناترمی شدید باعث می شود که این به سرعت رخ دهد و در نتیجه بافت مغز متورم شود. در صورت عدم درمان، عوارض می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تغییر وضعیت روانی
• تشنج.
• کما
• مرگ.

پیشگیری از هیپوناترمی:

اگر شرایط پزشکی زمینه‌ای خاصی دارید، ممکن است سطح سدیم خون پایین باشد. می توان با پیروی از برنامه درمانی خود و محدود کردن مصرف آب به سطوح توصیه شده توسط پزشک، خطر ابتلا به هیپوناترمی را کاهش دهید.

به طور کلی نمک ممکن است به نظر خطرناک نباشد. اما سطوح پایین سدیم در جریان خون می تواند بسیار خطرناک باشد. اگر فرد بیشتر در معرض خطر سطح پایین سدیم خون باشد (که هیپوناترمی نامیده می شود)، بایستی فرد از میزان مایعی که مصرف می کند و مقدار مایعی که دفع می کند آگاه باشد. آب از بدن به شکل عرق، ادرار و استفراغ خارج می شود.

مطالب مشابه:

بیماری سپسیس

آژنزیس کلیوی

هیدروسالپنکس (Hydrosalpinx)

آزمایش خون TIBC

رایج ترین گروه خونی

منبع: my.clevelandclinic