مثانه نوروژنیک
مثانه نوروژنیک اصطلاحی است برای زمانی که شرایط عصبی (سیستم عصبی) بر نحوه ی عملکرد مثانه تأثیر می گذارد. دو نوع عمده از مشکلات کنترل مثانه وجود دارد که با مثانه نوروژنیک مرتبط است. در واقع بسته به اعصاب درگیر و ماهیت آسیب، مثانه یا بیش از حد فعال (اسپاستیکی یا هیپر انعکاسی) یا کم کار (شل یا هیپوتونیک) می شود.
مثانه یک عضو توخالی است که در لگن و پایین شکم قرار دارد و یکی از کارهای اصلی مثانه، ذخیره ادرار است و وظیفه ی دیگر آن این است که در پاسخ به سیگنال های نخاع و مغز، ادرار را از بدن خارج می کند. مثانه به عضلات متکی است و مغز معمولاً برای انقباض و رها شدن ادرار ، این فرآیند را تنظیم می کند، اما گاهی اوقات پیام دفع ادرار از مغز به مثانه ارسال نمی شود و این وضعیتی است که به مثانه نوروژنیک معروف است.
شیوع مثانه نوروژنیک:
اختلال عملکرد مثانه نوروژنیک در بین افرادی که آسیب نخاعی دارند بسیار شایع است و بیشتر از 90 درصد آنها را تحت تأثیر قرار می دهد و حدود 95 درصد از افراد مبتلا به اسپینا بیفیدا دارای اختلال عملکرد مثانه نوروژنیک هستند.
این عارضه همچنین 50 تا 80 درصد افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس (MS) را تحت تاثیر قرار می دهد. این اختلال بر افراد مبتلا به سکته مغزی و بیماری پارکینسون و بسیاری از انواع دیگر شرایط سیستم عصبی تأثیر می گذارد. شرایطی که به اعصاب آسیب می رساند مانند دیابت پیشرفته نیز می تواند باعث ایجاد مثانه نوروژنیک شود.
چه چیزی باعث مثانه نوروژنیک می شود؟
مثانه نوروژنیک می تواند مادرزادی باشد (در بدو تولد وجود داشته باشد) و نقایص مادرزادی که می توانند باعث ایجاد مثانه نوروژنیک شوند عبارتند از:
- اسپینا بیفیدا (میلومننگوسل): این اختلال زمانی رخ می دهد که ستون فقرات در ماه اول بارداری به طور کامل رشد نکند و نوزادی که با میلومننگوسل متولد می شود اغلب فلج است که بر عملکرد مثانه آنها تأثیر می گذارد.
- آژنزیس ساکرال: این وضعیتی است که در آن قسمت هایی از ستون فقرات تحتانی وجود ندارد.
- فلج مغزی: به گروهی از اختلالات مزمن (طولانی مدت) اطلاق می شود که توانایی فرد را برای کنترل حرکات و وضعیت بدن ضعیف می کند. این اختلالات ناشی از آسیب به نواحی حرکتی مغز آنهاست. مشکل ایجاد فلج مغزی ممکن است در دوران رشد یا پس از تولد رخ دهد. فلج مغزی همیشه در سال اول زندگی کودک دیده نمی شود.
- شرایط پزشکی که سیستم عصبی را درگیر می کند : می تواند باعث ایجاد مثانه نوروژنیک شود. علل شایع آن عبارتند از:
- سکته.
- بیماری پارکینسون.
- اسکلروز چندگانه.
- تومورهای سیستم عصبی مرکزی.
سایر شرایط عبارتند از:
- آسیب های نخاعی و جراحی های ستون فقرات.
- اختلال در نعوظ.
- تروما وحوادث
علائم مثانه نوروژنیک:
این اختلال باعث از دست دادن کنترل فرد بر توانایی ادرار کردن می شود که می تواند باعث شود فرد بیش از حد ادرار کند یا به اندازه کافی ادرار نکند، که هر دو می توانند عواقب مضری داشته باشند.
علائم مثانه نوروژنیک عبارتند از:
- جریان ادرار به صورت قطره ای
- ناتوانی در تخلیه ی کامل مثانه
- زور زدن در هنگام ادرار
- از دست دادن کنترل مثانه
- افزایش عفونت های دستگاه ادراری (UTIs)
- نشت ادرار
- مشکل در تعیین زمان وقتی که مثانه پر است
در صورت داشتن این علائم یا سایر علائم مرتبط با ادرار به پزشک خود مراجعه کنید.
علت:
این اختلال وضعیتی است که به دلیل کار نکردن صحیح اعصاب در مسیر بین مثانه و مغز ایجاد می شود و این وضعیت می تواند به دلیل اختلال مغزی یا آسیب عصبی مثانه باشد.
نمونه هایی از اختلالات مغزی که می توانند باعث ایجاد مثانه نوروژنیک شوند عبارتند از:
- بیماری آلزایمر
- تومورهای مغز یا نخاع
- اسکلروز چندگانه
- بیماری پارکینسون
- آسیب به نخاع
- نقایص مادرزادی نخاع، مانند اسپینا بیفیدا
- سکته
شرایطی که بر عضلات مثانه تأثیر می گذارد، عبارتند از:
- دیابت که می تواند باعث آسیب عصبی شود
- سوء مصرف طولانی مدت الکل
- جراحی لگن، که می تواند باعث آسیب عصبی شود
- آسیب عصبی نخاعی
اگر پزشک فکر می کند که فرد ممکن است مثانه نوروژنیک داشته باشد، عضلات مثانه و سیستم عصبی را آزمایش می کند و درمان بیماری های زمینه ای می تواند به بهبود علائم کمک کند.
مثانه نوروژنیک چه عوارضی دارد؟
از آنجایی که این وضعیت باعث از دست دادن احساس ادرار می شود، مثانه می تواند بیش از ظرفیت معمولی پر شود و نشت کند. اما ممکن است مثانه به طور کامل خالی نشود. به این حالت احتباس ادرار می گویند.
احتباس ادرار خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش می دهد و هنگامی که ادرار برای مدت طولانی در مثانه یا کلیه ها باقی بماند، می تواند عفونت ایجاد کند.عفونت های مکرر مجاری ادراری و کلیه می تواند در طول زمان منجر به آسیب شود و این آسیب ها می توانند در نهایت منجر به نارسایی کلیه شوند که می تواند کشنده باشد.
عوارض:
افرادی که مثانه نوروژنیک دارند، در معرض خطر بیشتری برای سایر مشکلات اورولوژیکی هستند، مثل : عفونت های مکرر، آسیب به کلیه، رفلاکس تاولی و سنگ هایی که در دستگاه ادراری تشکیل می شوند.
افراد مبتلا به شرایط کنترل مثانه مانند مثانه نوروژنیک ممکن است مشکلات کیفیت زندگی را هم تجربه کنند. بنابراین داشتن اطلاعات کافی در مورد این مسائل بسیار مهم است.
تشخیص:
علاوه بر بررسی سابقه ی پزشکی و انجام معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است آزمایش‌های تشخیصی مختلفی را برای تعیین اینکه آیا مثانه نوروژنیک دارید یا خیر توصیه کند. اینها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سیستومتروگرام برای آزمایش عملکرد و ظرفیت مثانه
- الکترومیوگرافی برای تست tone و هماهنگی عضلات مثانه
- تصویربرداری از ستون فقرات و مغز
- تصویربرداری کلیه و مثانه
مدیریت و درمان
درمان:
هیچ درمانی برای این اختلال وجود ندارد. با این حال، علائم را می توان مدیریت کرد.
چگونه می توانم از مثانه نوروژنیک جلوگیری کنم؟
اکثر موارد این اختلال قابل پیشگیری نیستند.
مطالب مشابه:
افتادگی مثانه (سیستوسل)
سندرم درد مثانه
بارداری و کنترل مثانه
عفونت مجاری ادراری در مردان
بیماری تنگی مجرای ادراری
منابع: my.clevelandclinic, healthline
