ژنتیک قد
ژنتیک یکی از عوامل برجسته ای است که در قد افراد نقش دارد. والدین دراغلب اوقات راجع به رنگ چشم، رنگ مو، شباهت فرزندان به هریک از والدین و به طور کلی؛ ظاهر فرزندان درآینده، دچار پرسش می شوند. در میان تمامی این صفات ظاهری، قد فرزند از متداول ترین پرسش های والدین می باشد. ژن ها تنها پیش بینی کننده قد افراد نیستند، شرایط پزشکی، کمبودهای هورمونی و موارد دیگر همگی می توانند در تعیین قد موثر باشند.
در برخی موارد، یک کودک ممکن است بسیار بلندتر از والدین و سایر بستگان خود باشد. یا، شاید، ازآنها بسیار کوتاه تر باشند.به طورکلی عوامل مختلفی از جمله: قد پدر ومادر، ژنتیک و عوامل محیطی، قادر هستند بر قد فرزند تاثیرگذار باشند.
پیشبینی قد فرزندان:
هیچ روشی برای پیش بینی قد کودک درآینده به اثبات نرسیده است. با این حال، فرمول ها و روش های مختلفی وجود دارد و می توان میزان رشد کودک را به شکل قابل قبولی حدس زد. بهترین عامل گویای قد فرزند، قد والدین یا به بیانی دقیق تر، میانگین قد والدین او است. متوسط قد والدین از طریق جمع قد پدر ومادر، به علاوه ی cm 13 ( 5اینچ) وتفریق cm 13 (5اینچ) برای دختران، و درنهایت تقسیم بر2 می باشد. راه دیگر برای تخمین قد کودک در بزرگسالی، دوبرابر کردن قد پسران در دوسالگی و قد دختران در 18 ماهگی می باشد.
عوامل دیگر موثر بر قد:
جدای از ژنتیک، عوامل دیگری نیز وجود دارد که می تواند قد فرد را به ویژه در دوران کودکی و نوجوانی تعیین کند.
تغذیه و عوامل محیطی:
علاوه بر عوامل ژنتیکی و بیولوژیکی، عوامل محیطی همانند نحوه ی تغذیه ی مادر دردوران بارداری، سیگار کشیدن و قرارگیری در معرض مواد خطرناک، بر قد فرد تاثیر می گذارند. کودکی که از تغذیه ی خوب، سلامتی و فعالیت کافی برخوردار است نسبت به کودکی که مبتلا به سوءتغذیه، بیماری های عفونی و خدمات بهداشتی-درمانی ناکافی می باشد، قد بلندتری خواهد داشت.
در حالی که خوردن سبزیجات بیشتر، به طور خودکار فرد را بلندتر نمی کند، دریافت تغذیه مناسب در طول سال های رشد در رشد انسان، از جمله قد بسیار مهم است.
یک رژیم غذایی مبتنی بر غذاهای کامل و مغذی می‌تواند تضمین کند که هر فرد تا ارتفاعی که ژن‌های او تعیین می‌کنند رشد خواهد کرد. از طرف دیگر، یک رژیم غذایی نامناسب می تواند به کوتاهی قد در مقایسه با والدین فرد منجر شود.
جنسیت:
درجوامع انسانی به طور متوسط مردان از زنان بلندتر هستند.
یکی از راه های تداوم تفاوت های جنسیتی در صفات، وجود بیان ژنی یکسان در سطوح مختلف در هر جنسیت، علی رغم شباهت ژنتیکی افراد نر و ماده در یک گونه است. به جز کروموزوم جنسی دوم(Y در نرها یا X دوم در ماده ها) افراد دارای ذخیره ژنی یکسان هستند. به طور مثال؛ اگر یکی از والدین بلندقد، ژن مرتبط با بلندی قد را به فرزند پسر و دختر خود منتقل کند، اما این ژن بیان مردانه ی بیشتری داشته باشد، بیان آن در فرزند پسر بیشتر است.
ممکن است متوجه شوید که پسرها در ابتدا کندتر از دختران رشد می کنند، که علت آن تفاوت در نقاط عطف بلوغ آنهاست. با این حال، به طور کلی، مردان بالغ به طور متوسط 14 سانتی متر (5.5 اینچ) بلندتر از زنان بالغ هستند.
تغییرات هورمونی:
در دوران بلوغ، هورمون ها برای تنظیم رشد بدن ضروری هستند. این هورمون ها شامل: هورمون های تیروئید، هورمون های رشد انسانی و هورمون های جنسی مانند: تستوسترون و استروژن می باشد.
هر گونه ناهنجاری در این هورمون ها می تواند رشد و همچنین قد کلی را تغییر دهد. کودکانی که دچار کم کاری تیروئید یا اختلالات غده هیپوفیز می شوند ممکن است در مقایسه با والدین خود قد کوتاهتر از حد متوسط را تجربه کنند.
به ندرت، اختلالات هورمونی می تواند باعث بلندتر شدن قد از حد طبیعی شود. برای مثال، غول‌پیکری به دلیل هورمون‌های رشد بیش از حد انسانی که توسط تومورهای غده هیپوفیز تولید می‌شود، ایجاد می‌شود.
سایر عوامل غیرژنتیکی موثر بر قد:
- عوامل اجتماعی و اقتصادی
- تحصیلات
- شغل
- قومیت و مهاجرت (مهاجرت به کشوری که با دسترسی بهتر به موادغذایی، خدمات بهداشتی- درمانی و فرصت های شغلی بهتر همراه باشد، می تواند بر میزان قد نسل بعد تاثیر قابل توجهی داشته باشد.)
اختلالات مادرزادی:
برخی از شرایط موجود در هنگام تولد ممکن است قد فرد را تعیین کند. برای مثال: آکندروپلازی (کوتوله‌گی) یک اختلال نادر رشد استخوان است که در خانواده‌ها دیده می‌شود.
یکی دیگر از اختلالات مادرزادی که می تواند باعث کوتاهی قد شود، سندرم ترنر است. این وضعیت نادر باعث تاخیر در بلوغ می شود. برخلاف آکندروپلازی، سندرم ترنر در خانواده ها دیده نمی شود.
سایر اختلالات مادرزادی منجر به قد بلندتر از حد طبیعی می شود. که شامل: سندرم مارفان و کلاین فلتر است.
سندرم مارفان به دلیل بزرگ شدن بافت همبند ایجاد می شود، در حالی که سندرم کلاین فلتر زمانی رخ می دهد که مردان با یک نسخه اضافی از کروموزوم X متولد شوند.
آیا می توان قد خود را افزایش داد؟
به طور کلی، هیچ راهی وجود ندارد که بتوانید قد خود را افزایش دهید. هر فردی با ژن هایی متولد می شود که به تعیین قد او کمک می کند، اما عوامل دیگری مانند تغذیه ناکافی یا شرایط پزشکی ممکن است این دیدگاه را تغییر دهد.
شرایط هورمونی ممکن است چند استثنا باشند. اگر کمبود تیروئید یا هورمون های رشد انسانی در دوران کودکی تشخیص داده شود، مصرف داروها ممکن است به معکوس کردن اثرات روی قد کمک کند.
با این حال، هنگامی که به بزرگسالی رسیدید، مصرف جایگزین های هورمونی شما را بلندتر نمی کند. در این مرحله، قد کامل شما قبلاً به دست آمده است و مصرف هر گونه دارو یا مکمل تفاوتی ایجاد نخواهد کرد.
مهم است که در دوران کودکی روی تغذیه خوب تمرکز کنید، اما رعایت این عادات صرف نظر از قد همچنین به سلامت کلی شما در بزرگسالی و بعد از آن کمک می کند.
وضعیت نامناسب و ورزش نکردن نیز می تواند به قد ضعیف کمک کند، بنابراین اصلاح این موارد ممکن است به افزایش قد شما (یا ظاهر آن) کمک کند.
نتیجه گیری:
قد یک فرد در درجه ی اول، حدود 80 درصد، توسط عوامل ژنتیکی تعیین می گردد. با این حال؛ عوامل دیگری از جمله، عوامل محیطی، تغذیه، شرایط مادرزادی و جنسیت نیز بر قد تاثیرگذار است.
مطالب مشابه:
تست غربالگری ژنتیک نوزاد
عوامل ژنتیکی قندخون
بیماری های ژنتیکی در نوزادان
جهش ژنتیکی و درمان آن
نقش ژنتیک در رشد جنین
منابع: healthline, medicover-genetics
