بی اختیاری ادرار در کودکان
بی اختیاری ادرار حالتی است که در آن فرد اختیار کنترل مثانه را از دست می دهد. در کودکان زیر ۳ سال، عدم کنترل کامل مثانه موضوعی طبیعی است. با بزرگتر شدن کودکان، آنها توانایی بیشتری در کنترل این اندام خود پیدا میکنند. وقتی کودک به اندازه کافی بزرگ شده است که مثانه خود را کنترل کند، اما دچار بی اختیاری ادرار شود، درواقع دچارشب ادراری شده است. این اتفاق میتواند در طول روز یا شب اتفاق بیفتد. این حالت می تواند ناامیدکننده باشد اما مهم است که فرد صبور باشد و به یاد داشته باشد که این موضوع تقصیر فرزند وی نیست. کودک کنترلی بر شب ادراری ندارد و راههای زیادی برای درمان این حالت و کمک به فرزند وجود دارد.
شب ادراری چه زمانی یک مشکل محسوب می شود؟
بسیاری از کودکان ممکن است هر از گاهی دچار شب ادراری شوند. یادگیری کنترل مثانه برای برخی از کودکان ممکن است بیشتر از سایرین طول بکشد. دختران اغلب قبل از پسران توانایی کنترل مثانه را به دست میآورند. به همین دلیل، شب ادراری در دختران زودتر از پسران تشخیص داده میشود. این مسئله در دختران می تواند در سن ۵ سالگی تشخیص داده شود ولی تشخیص آن در پسران حداقل تا سن ۶ سالگی اتفاق نمی افتد.
انواع بی اختیاری ادرار در کودکان (شب ادراری):
پزشکان بی اختیاری ادرار در کودکان یا شب ادراری را به ۴ نوع تقسیم میکنند. یک کودک ممکن است به یک یا چند نوع از این موارد مبتلا باشد:
شب ادراری روزانه: این حالت به معنای خیس کردن خود توسط کودک در طول روز است.
شب ادراری شبانه: این حالت به معنای خیس کردن خود توسط کودک در طول شب است. اغلب به آن شب ادراری میگویند. این حالت رایجترین نوع شب ادراری است.
شب ادراری اولیه: این حالت زمانی اتفاق میافتد که کودک آموزش توالت رفتن را به طور کامل فرا نگرفته باشد.
شب ادراری ثانویه: این حالت زمانی است که کودک دورهای از خشکی را تجربه میکند، اما سپس دوباره دورههایی از خیس کردن را تجربه مینماید.
علت شب ادراری:
شب ادراری علل احتمالی زیادی دارد. علت شب ادراری شبانه اغلب مشخص نیست. اما برخی از علل احتمالی ممکن است شامل یک یا چند مورد از این عوامل باشد:
- اضطراب
- اختلال کمتوجهی/ بیشفعالی (ADHD)
- ژنهای خاص
- یبوستی که به مثانه فشار میآورد.
- دیابت
- کمبود هورمون ضدادراری (ADH) در بدن در طول خواب
- آپنه انسدادی خواب (OSA)
- مثانه بیشفعال
- رشد فیزیکی کندتر
- مثانه کوچک
- مشکلات ساختاری در دستگاه ادراری
- مشکل در احساس پر بودن مثانه در هنگام خواب
- عفونت دستگاه ادراری (UTI)
- خواب بسیار عمیق
شبادراری در طول روز ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
- اضطراب
- کافئین
- یبوستی که به مثانه فشار میآورد.
- کمبود دفعات رفتن به دستشویی
- کمبود ادرار در هنگام دفع آن
- مثانه بیشفعال
- مثانه کوچک
- مشکلات ساختاری در دستگاه ادراری
- عفونت دستگاه ادراری (UTI)
سایر عوامل:
- تاخیر در بلوغ
- عدم آموزش کامل استفاده از توالت
- سابقه خانوادگی (اگر یکی از والدین شب ادراری داشته باشد، 30٪ احتمال دارد که فرزند نیز به آن مبتلا شود و اگر هر دو والدین مبتلا باشند، این احتمال به 70٪ افزایش مییابد.)
- افزایش حجم ادرار شبانه
- مشکلات در بیدار شدن از خواب
- ضعف نسبی عضله دترسور (که مهار بیاختیاری را دشوار میکند)
- ضعف غیرطبیعی اسفنکتر (مثلاً اسپینا بیفیدا، بند ناف)
- ریفلاکس مجرای ادرار یا تخلیه واژن: دخترانی که در هنگام دفع ادرار از موقعیت نادرستی استفاده میکنند (مثلاً پاهایشان را نزدیک به هم قرار میدهند) یا چینهای پوستی اضافی دارند، ممکن است دچار رفلاکس ادرار به واژن شوند که متعاقباً هنگام ایستادن نشت میکند.
تشخیص:
پزشک در مورد سابقه پزشکی فرزند سوال خواهد کرد. موارد زیر حتماً می بایست به پزشک اطلاع داده شود:
- سابقه شب ادراری در اعضای خانواده
- تعداد دفعات دفع ادرار توسط فرزند در طول روز
- میزان نوشیدن آب توسط فرزند در طول روز
- وجود علائمی مثل درد یا سوزش در فرزنددر هنگام دفع ادرار
- وجود خون در ادرار یا تیره و کدر بودن آن
- ابتلا به یبوست
- ابتلا به استرس به تازگی
پزشک ممکن است فرزند را معاینه فیزیکی کند. همچنین ممکن است به انجام آزمایشهایی مانند آزمایش ادرار یا آزمایش خون نیاز باشد. این آزمایشها برای بررسی یک مشکل پزشکی مانند عفونت یا دیابت انجام میشوند.
معاینه فیزیکی:
معاینه با بررسی علائم حیاتی برای تب (عفونت دستگاه ادراری)، علائم کاهش وزن (دیابت) و فشار خون بالا (اختلال کلیوی) آغاز میشود. در معاینه سر و گردن باید بزرگی لوزهها، تنفس دهانی یا رشد ضعیف (آپنه خواب) مشخص شود. در معاینه شکم باید هرگونه تودهای که با مدفوع یا مثانه پر مطابقت دارد، مشخص شود.
معاینه دستگاه تناسلی در دختران و پسران:
در دختران، معاینه دستگاه تناسلی باید هرگونه چسبندگی لبها، جای زخم یا یافتههایی که نشان دهنده سوءاستفاده جنسی است را مشخص کند. مشاهده دهانه حالب نابجا اغلب دشوار است، اما باید بررسی شود. در پسران، معاینه باید سوزش مجرای ادرار یا هرگونه ضایعه روی سر آلت تناسلی یا اطراف مقعد یا رکتوم را بررسی کند. در هر دو جنس، خراشهای اطراف مقعد میتواند نشان دهنده کرمک باشد.
ستون فقرات باید از نظر هرگونه نقص خط وسط بررسی شود. ارزیابی کامل عصبی ضروری است.معاینه رکتوم ممکن است برای تشخیص یبوست یا کاهش تون رکتوم مفید باشد.
علائم هشداردهنده:
- نشانهها یا نگرانیهای مربوط به سوءاستفاده جنسی
- تشنگی بیش از حد، پر ادراری و کاهش وزن
- بیاختیاری اولیه روزانه طولانی مدت (بالای 6 سال)
- هرگونه علائم عصبی، به ویژه در اندامهای تحتانی
- نشانههای فیزیکی اختلال عصبی
- بیاختیاری ادرار جدید پس از خشکی به مدت بیش از 1 سال
شب ادراری چگونه درمان میشود؟
در بسیاری از موارد، شب ادراری به مرور زمان از بین میرود و نیازی به درمان ندارد. در صورت نیاز به درمان، روشهای زیادی میتوانند کمک کننده باشند. این روشها عبارتند از:
تغییر در میزان مصرف مایعات: ممکن است به والدین گفته شود که در ساعات خاصی از روز یا عصرها به فرزند خود مایعات کمتری بدهند.
حذف کافئین از رژیم غذایی کودک: کافئین در کولا و بسیاری از نوشابهها و همچنین در چای سیاه، نوشیدنیهای قهوه و شکلات نیز یافت میشود.
بیداری شبانه طبق برنامه: این به معنای بیدارکردن فرزندتان در شب برای ادرار کردن است.
آموزش مثانه: این شامل تمرینات و ادرار کردن طبق برنامه است.
استفاده از زنگ هشدار رطوبت: این دستگاه از حسگری استفاده میکند که رطوبت را تشخیص میدهد و زنگ هشدار را به صدا در میآورد. سپس فرزند برای استفاده از دستشویی بیدار میشود.
داروها: داروها میتوانند سطح ADH را افزایش دهند یا عضلات مثانه را آرام کنند.
مشاوره: همکاری با یک مشاور میتواند به فرزند کمک کند تا با تغییرات زندگی یا سایر استرسها کنار بیاید.
با پزشک فرزندتان همکاری کنید تا بهترین گزینههایی را که ممکن است به فرزندتان کمک کند، پیدا کنید.
نکاتی برای مدیریت شب ادراری:
- به یاد داشته باشید، فرزند بدون کمک نمیتواند مشکل را کنترل کند. از سرزنش خودداری کنید. مطمئن شوید که کودک توسط خانواده یا دوستان مورد تمسخر قرار نمیگیرد.
- به خاطر داشته باشید که بسیاری از کودکان با بزرگ شدن، شب ادراری را پشت سر میگذارند.
- تشک تخت کودک را با یک ملحفه پلاستیکی مناسب بپوشانید.
- هنگام بیرون رفتن، یک دست لباس اضافه دم دست داشته باشید.
مطالب مشابه:
استفراغ بی دلیل در کودکان
بیاشتهایی در کودکان نوپا
رفلاکس یا بازگشت ادرار از مثانه به حالب (VUR)
خطرات اورولوژیک بارداری
تاخیر رشدی در کودکان
منابع: hopkinsmedicine, msdmanuals
