از دست دادن حس بویایی (آنوسمی)

آنوسمی یا از دست دادن حس بویایی بخش‌های زیادی از زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بدون حس بویایی، غذا ممکن است بی‌مزه باشد. تشخیص یک غذا از غذای دیگر می‌تواند دشوار باشد.

از دست دادن بخشی از حس بویایی، هیپوسمی و از دست دادن تمام حس بویایی، آنوسمی نام دارد. این از دست دادن ممکن است با توجه به علت، کوتاه یا بلند مدت باشد.

توانایی بویایی بر توانایی چشایی ما نیز تأثیر می‌گذارد. ازدست‌دادن حتی بخشی از حس بویایی می‌تواند باعث ازدست‌دادن علاقه به غذاخوردن شود. نخوردن غذا ممکن است منجر به کاهش وزن، تغذیه نامناسب یا حتی افسردگی شود.

حس بویایی می‌تواند افراد را از خطراتی مانند دود یا غذای فاسد آگاه کند.

حس بویایی یک فرد توسط فرآیندهای خاصی هدایت می‌شود. ابتدا، مولکولی که از یک ماده (مانند عطر یک گل) آزاد می‌شود، باید سلول‌های عصبی خاصی (به نام سلول‌های بویایی) را که در بالای بینی قرار دارند، تحریک کند. سپس این سلول‌های عصبی اطلاعات را به مغز ارسال می‌کنند، جایی که بوی خاص شناسایی می‌شود. هر چیزی که در این فرآیندها اختلال ایجاد کند، مانند گرفتگی بینی، انسداد بینی یا تورم، به نام التهاب؛ آسیب عصبی؛ یا مشکلی در نحوه عملکرد مغز، می‌تواند منجر به ازدست دادن حس بویایی شود.

بو چیست؟

بینی و ناحیه‌ای در گلوی فوقانی دارای سلول‌های خاصی به نام گیرنده هستند که بوها را تشخیص می‌دهند. این گیرنده‌ها در مورد هر بو پیامی به مغز می‌فرستند. سپس مغز تشخیص می‌دهد که بو چیست.

هر مشکلی در این مسیر می‌تواند بر حس بویایی تأثیر بگذارد. مشکلات می‌توانند شامل گرفتگی بینی؛ چیزی که بینی را مسدود می‌کند؛ تورم، به نام التهاب؛ آسیب عصبی؛ یا مشکلی در نحوه عملکرد مغز باشند.

علل از دست دادن حس بویایی (آنوسمی):

گرفتگی بینی ناشی از سرماخوردگی، آلرژی، عفونت سینوس یا کیفیت پایین هوا شایع‌ترین علت آنوسمی جزئی و کوتاه مدت است. پولیپ یا تورم داخل بینی می‌تواند منجر به از دست دادن حس بویایی شود. بالا رفتن سن، به خصوص بعد از ۶۰ سالگی می‌تواند باعث ازدست‌دادن حس بویایی شود.

سایر علل آنوسمی عبارتند از:

• پولیپ‌های بینی – توده‌های کوچک غیرسرطانی در بینی و سینوس‌ها که مجرای بینی را مسدود می‌کنند.
• آسیب به بینی و اعصاب بویایی ناشی از جراحی یا ضربه به سر.
• قرارگرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی مانند آفت‌کش‌ها یا حلال‌ها.
• برخی داروها، از جمله آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد التهاب، داروهای قلبی و سایر موارد.
• استعمال سیگار
• سن بالا. مانند بینایی و شنوایی، حس بویایی شما می‌تواند با افزایش سن ضعیف‌تر شود. در واقع، حس بویایی بین سنین 30 تا 60 سال بیشترین قدرت را دارد و پس از 60 سالگی شروع به کاهش می‌کند.
• برخی بیماری‌های خاص مانند بیماری آلزایمر، بیماری پارکینسون، ام‌اس، کمبودهای تغذیه‌ای، بیماری‌های مادرزادی و اختلالات هورمونی.
• درمان با اشعه برای سرطان‌های سر و گردن.

علائم آنوسمی:

نشانه بارز آنوسمی، ازدست‌دادن حس بویایی است. برخی از افراد مبتلا به آنوسمی متوجه تغییر در نحوه بویایی اشیا می‌شوند. به عنوان مثال، چیزهای آشنا شروع به ازدست‌دادن بو می‌کنند.

عوارض از دست دادن حس بویایی (آنوسمی):

آنوسمی چیزی بیش از عدم توانایی در لذت‌بردن از عطرهای شیرین یا خوش طعم است. عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مسمومیت غذایی: فقدان بو و طعم شما را در معرض خطر مسمومیت غذایی قرار می‌دهد زیرا نمی‌توانید تشخیص دهید که غذاها چه زمانی فاسد شده‌اند.
• افزایش خطر آسیب دیدن در اثر دود یا آتش: آنوسمی می‌تواند مانع از این شود که متوجه وجود دود در خانه یا محل کار خود شوید.
• افزایش خطر استنشاق گاز طبیعی یا مواد شیمیایی مضر: از آنجا که نمی‌توانید بو کنید، ممکن است متوجه نشوید که در معرض گاز یا مواد شیمیایی قرار گرفته‌اید.

تشخیص:

اگر دچار ازدست‌دادن حس بویایی شدید که نمی‌توانید آن را به سرماخوردگی یا آلرژی نسبت دهید یا پس از یک یا دو هفته بهبود نیافت، بایستی به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند با یک ابزار خاص داخل بینی را بررسی کند تا ببیند آیا پولیپ یا توده‌ای توانایی بویایی را مختل می‌کند یا عفونتی وجود دارد.

ممکن است برای تعیین علت آنوسمی، آزمایش‌های بیشتری توسط پزشک متخصص در مشکلات بینی و سینوس – پزشک گوش، حلق و بینی (ENT یا متخصص گوش و حلق و بینی) – لازم باشد. ممکن است سی تی اسکن یا ام آر آی لازم باشد تا پزشک بتواند نگاه بهتری به ناحیه داشته باشد.

آیا می‌توان آنوسمی را درمان کرد؟

اغلب، آنوسمی یک عارضه جانبی بسیاری از مشکلات پزشکی رایج است. پس از برطرف شدن مشکل زمینه‌ای، دوباره می‌توانید بو را حس کنید. به ندرت، افراد آنوسمی مادرزادی دارند که هیچ درمان شناخته شده‌ای برای آن وجود ندارد.

آیا می‌توان از آنوسمی پیشگیری کرد؟

شما همیشه نمی‌توانید از آنوسمی پیشگیری کنید، زیرا عوامل زیادی می‌توانند باعث آن شوند. به طور کلی، محافظت از خود در برابر سرماخوردگی و سایر بیماری‌های تنفسی ممکن است خطر ازدست دادن حس بویایی را کاهش دهد.

درمان‌های آنوسمی:

اگر گرفتگی بینی ناشی از سرماخوردگی یا آلرژی علت آنوسمی باشد، معمولاً نیازی به درمان نیست و مشکل خود به خود بهبود می‌یابد. استفاده کوتاه مدت از داروهای ضد احتقان بدون نسخه ممکن است مجاری بینی شما را باز کند تا بتوانید راحت‌تر نفس بکشید. با این حال، اگر گرفتگی بدتر شود یا پس از چند روز برطرف نشود، به پزشک مراجعه کنید. ممکن است عفونت داشته باشید و به آنتی‌بیوتیک نیاز داشته باشید، یا ممکن است بیماری دیگری عامل آن باشد.

اگر پولیپ یا توده‌ای وجود داشته باشد، ممکن است برای برداشتن انسداد و بازیابی حس بویایی، جراحی لازم باشد.

اگر مشکوک هستید که دارویی بر حس بویایی شما تأثیر می‌گذارد، با پزشک خود صحبت کنید و ببینید آیا گزینه‌های درمانی دیگری وجود دارد که بر توانایی بویایی شما تأثیر نگذارد. با این حال، هرگز بدون مشورت با پزشک، مصرف دارو را قطع نکنید.

گاهی اوقات فرد حس بویایی خود را به طور خود به خود بازیابی می‌کند. متأسفانه، آنوسمی همیشه قابل درمان نیست، به خصوص اگر سن علت آن باشد. اما گام‌هایی وجود دارد که می‌توانید بردارید تا زندگی با ناتوانی در بویایی را دلپذیرتر و ایمن‌تر کنید. برای مثال، در خانه و محل کار خود آشکارسازهای آتش و هشداردهنده‌های دود نصب کنید و مراقب غذاهای مانده باشید. اگر در مورد ایمنی غذایی شک دارید، آن را نخورید.

اگر سیگار می‌کشید، آن را ترک کنید. استعمال سیگار می‌تواند حواس شما، از جمله حس بویایی، را ضعیف کند.

ارتباط بین حس بویایی و حس چشایی من چیست؟

چشایی و بویایی حواس شیمیایی هستند که با هم کار می‌کنند. وقتی نمی‌توانید بو غذاها و نوشیدنی‌ها را حس کنید، بر طعم آنها تأثیر می‌گذارد.

تفاوت بین آنوسمی و پاروسمی چیست؟

اگر پاروسمی دارید، حس بویایی شما مختل می‌شود. به عنوان مثال، ممکن است بوی پای گیلاس را حس کنید، اما مغزتان به شما می‌گوید که بوی شیر فاسد شده‌است.

به طور کلی

آنوسمی به این معنی است که حس بویایی خود را از دست داده‌اید. اغلب، این یک عارضه جانبی از مشکلات پزشکی رایج مانند سرماخوردگی، آلرژی‌های فصلی یا پولیپ در بینی شماست. حس بویایی شما معمولاً پس از برطرف شدن مشکل زمینه‌ای یا دریافت درمان، برمی‌گردد. گاهی اوقات آنوسمی از بین نمی‌رود. در این زمان است که باید با پزشک صحبت کنید، زیرا ممکن است نشانه ای از شرایط پزشکی جدی مانند دیابت یا آسیب مغزی باشد.

مطالب مشابه:

طعم فلزی در دهان

عفونت دستگاه تنفسی فوقانی (URI)

عفونت سینوس در دوران بارداری

پولیپ ها

سیستم عصبی سوماتیک

منابع: webmd, mayoclinic, my.clevelandclinic