آزمایش خون

آزمایش خون بسیار رایج هستند. آنها به پزشکان کمک می­کنند تا بیماری­ ها و شرایط بالینی مختلف را مورد بررسی قرار دهند. آنها همچنین به بررسی عملکرد اندام ها کمک می­کنند و نشان می­دهند که درمان­ ها چقدر موثر بودند.

آزمایشات شیمی خون/ پانل متابولیک پایه:

پانل متابولیک پایه (BMP) گروهی از آزمایش ­هاست که مواد شیمیایی مختلف طبیعی خون را اندازه­ گیری می­کند. این آزمایشات معمولا روی قسمت مایع (پلاسما) خون انجام می­شود. این آزمایشات می­توانند اطلاعاتی در مورد اندام­ های مختلف شما مانند قلب، کلیه ­ها و کبد ارائه دهند.

پانل متابولیک پایه معمولا سطوح ترکیبات زیر را مورد بررسی قرار می­دهد:

• کلسیم: اگر مشکلی در استخوان، کلیه یا غده پاراتیروئید باشد به تشخیص این مشکل کمک خواهد کرد
• گلوکز: سطح قند خون شما را بررسی می­کند – سطوح بالا و یا پایین غیرطبیعی نشان­ دهنده طیفی از بیماری ­هاست.
• سدیم: یکی از نمک ­های بدن است که تعادل آب بدن را منعکس می­کند
• پتاسیم: یکی دیگر از نمک ­های بدن
• بی­کربنات: عملکرد کلیه و ریه را منعکس می­کند.
• نیتروژن اوره خون (BUN): مقدار نیتروژن خون را اندازه­ گیری می­کند تا عملکرد کلیه شما را مشخص کند.
• کراتینین: نشان­ دهنده عملکرد کلیه شما ست.
• آلبومین: پروتئینی است که می­تواند همراه با بیماری کبد و کلیه تغییر کند.

BMP شامل آزمایش ­های قند خون، کلیسم و الکترولیت و همچنین آزمایش ­های خونی است که عملکرد کلیه را اندازه ­گیری می­کنند. برای برخی از این آزمایش­ ها شما باید ناشتا باشید (چیزی نخورده باشید) اما برخی دیگر نیازی به این شرایط ندارند. متخصص به شما خواهد گفت که قبل از آزمایش چه شرایطی داشته باشید و چطور خود را برای آزمایش آماده کنید.

سطوح سدیم، کلیسم و کلرید در بخشی از پانل الکترولیت شما مورد آزمایش قرار می­گیرند. تعادل الکترولیت برای عملکرد سیستم­ های عضله، قلب و عروق و اعصاب ضروری است.

چرا پانل متابولیک پایه انجام می­شود؟

پانل متابولیک پایه به پزشک شما ایده خوبی در مورد اینکه آیا مشکل جدی با موارد زیر دارید یا خیر، می­دهد:

• تصفیه خون
• تعادل اسید/ باز خون
• سطح قند خون
• سطوح الکترولیک­ ها

این می­تواند برخی از بیماری­ ها از جمله:

• مشکلات کلیوی
• مشکلات ریوی
• مشکلات مربوط به پانکراس و متابولیسم انسولین

را آشکار کند.

در صورت غیرعادی بودن هر یک از این شاخص­ های اساسی، آزمایش ­های دقیق ­تری درخواست می­شود.

نتایج طبیعی پانل متابولیک پایه:

محدوده­ی طبیعی برای بزرگسالان بیش از 60 سال اندکی متفاوت خواهد بود:

نتایج غیر طبیعی برای پانل متابولیک پایه:

نتایج غیرطبیعی ممکن است نشان­ دهنده مشکلی جدی مانند بیماری کلیه، دیابت یا بیماری ریه باشد.

آزمایشات کلیه:

سطح BUN بالا ممکن است نشان­ دهنده بیماری کلیه مانند گلومرونفریت یا نارسایی کلیه باشد. علل احتمالی دیگر شامل نارسایی احتقانی قلبی یا شوک هیپوولمیک است. استروئیدها می­توانند BUN شما را افزایش دهند، همانطور که می­توانند باعث افزایش خونریزی شوند. سطح پایین BUN ممکن است به مشکلات کبدی یا پروتئین ناکافی در رژیم غذایی شما اشاره کند.

همچنین سطح بالای کراتینین ممکن است نشان­ دهنده مشکلات کلیوی، بیماری عضلانی یا پره اکلامپسی باشد. سطح پایین کراتینین ممکن است به دلیل دیستروفی عضلانی یا میاستنی گراویس که یک اختلال نادر است، باشد.

متابولیسم قند:

سطوح گلوکز خون ناشتا ممکن است به تشخیص دیابت کمک کند. اگر گلوکز خون ناشتای شما بیش از 126mg/dL باشد، ممکن است شما به دیابت مبتلا باشید. مشکلات دیگری مانند هیپرتیروئیدیسم و برخی از انواع سرطان پانکراس نیز در افزایش قند خون دخیل هستند. گلوکز خون پایین ممکن است نشان­ دهنده­ ی کم­کاری هیپوفیز یا تیروئید یا غده فوق کلیوی باشد. گلوکز پایین همچنین می­تواند زمانی رخ دهد که شخص مبتلا به دیابت مقدار بسیار زیادی انسولین یا سایر داروهای دیابت مصرف کند یا در حین مصرف دارو غذای بسیار اندکی می­خورد.

پروتئین خون:

سطوح بالای آلبومین بسیار نادر است. سطوح پایین آلبومین ممکن است به دلیل بیماری کلیه یا کبد، جراحی کاهش وزنی که اخیرا انجام شده باشد، رژیم غذایی با پروتئین کم، باشد.

پانل الکترولیت:

سطوح بالای بی­کربنات یا کربن دی ­اکسید ممکن است ناشی از مشکلات تنفسی، مشکلات متابولیکی، سندرم کوشینگ، یا مشکلات هورمونی باشد. سطوح کمتر از حد طبیعی می­تواند به علت اسیدوز، بیماری کلیه، یا برخی از انواع مسمومیت با مواد سمی باشد.

کلیسم سرم بالا می­تواند ناشی از مشکلات غده پاراتیروئید یا انواع خاصی از سرطان باشد.

سطوح پایین کلسیم سرم می­تواند ناشی از بسیاری از از شرایط باشد، از جمله:

• غده تیروئید غیرفعال
• نارسایی کلیه یا کبد
• کمبود ویتامین D
• مشکلات پانکراس

سدیم سرم بالا ممکن است به علت انواع بیماری­ های هورمونی مانند دیابت بی­مزه یا سندرم کوشینگ باشد. سطح سدیم پایین­ تر از حد طبیعی نیز ممکن است به علت اختلالات هورمونی مانند بیماری ادیسون یا SIADH (سندرم ترشح نامناسب هورمون) باشد. سدیم پایین همچنین به علت کم ­آبی، استفراغ، نارسایی قلب، کبد یا کلیه باشد.

مقادیر بالای پتاسیم اغلب نشان­ دهنده بیماری کلیه است. پتاسیم برای عملکرد عضله بسیار مهم است. سطوح بالای پتاسیم می­تواند باعث ایجاد مشکلاتی در فعالیت الکتریکی قلب شود. مقدار پایین پتاسیم سرم ممکن است به علت استفاده از داروهای دیورتیک یا مشکلات هورمونی خاصی باشد. سطوح پایین می­تواند باعث ضربان قلب نامنظم شود.

همچنین سطوح کلرید بالا ممکن است نشان­ دهنده اسیدوز متابولیک باشد (اسیدوز متابولیک زمانی رخ می­دهد که کلیه­ ها مقادیر کافی اسید از بدن دفع نمی­کنند). سطوح پایین کلرید ممکن است به علت بیماری ادیسون، نارسایی احتقانی قلب، یا کم ­آبی باشد. آلکالوز متابولیک و برخی دیگر از ناهنجاری­ ها نیز بر روی سطوح کلرید اثر می­گذارند.

آزمایش آنزیم خون:

ممکن است از آزمایش آنزیم خون برای بررسی حمله قلبی استفاده شود. آنزیم ­ها مواد شیمیایی هستند که به کنترل واکنش ­های شیمیایی در بدن کمک می­کنند. انواع مختلفی از آزمایشات آنزیم خون وجود دارد. آزمایش ­های مربوط به حمله قلبی شامل آزمایش­ های تروپونین و کراتین کیناز (CK) است.

سطح تروپونین خون زمانی که فرد آسیب عضلانی از جمله آسیب به عضله قلب داشته باشد، افزایش می­ یابد. علاوه بر این، زمانی که عضله قلب آسیب می­بیند آنزیمی به نام CK-MB در خون آزاد می­شود. سطوح بالای CK-MB در خون می­تواند به این معنی باشد که شما دچار حمله قلبی شده ­اید.

پانل لیپوپروتئین:

پانل لیپوپروتئینی که به آن پانل لیپیدی یا پروفایل لیپیدی نیز گفته می­­شود، سطح کلسترول LDL و HDL و تری­گلیسیرید را در خون شما اندازه ­گیری می­کند. سطوح کلسترول و تری­گلیسیرید که بالاتر یا کمتر از حد طبیعی است ممکن است نشانه­ ای از خطر بالای بیماری عروق کرونر قلب باشد.

یک پانل لیپوپروتئینی اطلاعاتی زیر را ارائه می­دهد:

• کلسترول کل
• کلسترول LDL (کلسترول بد) که منبع اصلی تجمع کلسترول و انسداد در عروق است.
• کلسترول HDL (کلسترول خوب) که به کاهش انسداد کلسترول در شریان­ ها کمک می­کند
• تری­گلیسیرید: که نوعی از چربی در خون شما ست.

قبل از انجام آزمایشات لیپوپروتئینی (پانل لیپوپروتئینی) اکثر افراد باید 9 تا 12 ساعت ناشتا باشند (یعنی حداقل 9 تا 12 ساعت چیزی نخورند).

آزمایشات لخته شدن خون:

آزمایش­ های انعقادی خون گاهی اوقات پانل انعقادی نامیده می­شوند. این آزمایش­ ها پروتئین ­های موجود در خون شما را که بر روند لخته شدن خون تاثیر می­گذارند، بررسی می­کند. سطوح بالاتر یا پایین ­تر از حد طبیعی ممکن است نشان دهد که شما در معرض خطر خونریزی یا ایجاد لخته در رگ­ های خونی خود هستید.

آزمایش­ های لخته شدن خون نیز برای مانیتورینگ افرادی که داروهایی ضد انعقادی مصرف می­کنند، استفاده می­شود. وارفارین و هپارین دو نمونه بارز از این داروها هستند.

آزمایشات مغز استخوان:

آزمایش ­های مغز استخوان بررسی می­کنند که آیا مغز استخوان شما سالم است و مقدار طبیعی سلول خونی تولید می­کند. دو آزمایش مغز استخوان شامل بیوپسی و آسپیراسیون می­باشد.

• آسپیراسیون مقدار کمی از مایع مغز استخوان را از طریق یک سوزن بزرگ جمع­ آوری می­کند.
• آزمایشات بیوپسی اغلب همزمان با آسپیراسیون انجام می­شود. آزمایش بیوپسی مقدار کمی از بافت مغز استخوان از طریق یک سوزن بزرگ جمع­ آوری می­کند.

این آزمایش ­ها می­توانند به یافتن علت مقدار بیشتر یا کمتر سلول ­های خونی کمک کنند. آنها همچنین نقش مهمی در بررسی میزان اثر بخشی درمان­ های مورد استفاده برای برخی از انواع سرطان ­ها مانند لوسمی یا لنفومی بازی می­کنند.

قبل از انجام این روش، حتما به پزشک خود در مورد داروهایی فعلی که مصرف می­کنید، آلرژی­ های شناخته شده به داروها، اگر باردار هستید یا اختلال خونریزی دارید، اطلاع دهید.

آزمایشات مغز استخوان را می­توان در بیمارستان یا مطب پزشک یا کلینیک انجام داد. ممکن است برای آزمایش هوشیار باشید و بدون بی­ حسی یا بیهوشی آزمایش انجام دهید و یا ممکن است متخصص از مواد بی­ حس ­کننده یا بیهوش ­کننده استفاده کند. بسته به اینکه نمونه ­ها از کدام قسمت بدن تهیه شود شما ممکن است به پهلو یا به شکم یا پشت دراز بکشید.

پزشک بخش برآمدگی بالای استخوان لگن یا استخوان دنده را که سوزن در آن وارد می­شود تمیز و بی­ حس می­کند. ممکن است هنگام وارد کردن سوزن و هنگام آسپیراسیون مغز استخوان، درد کوتاه تا شدیدی احساس کنید. نمونه­ های مغز استخوان در آزمایشگاه مورد مطالعه قرار می­گیرند.

پس از آزمایش، یک بانداژ کوچک در محلی که سوزن وارد کردند قرار میدهند. بیشتر افراد در همان روز به خانه می­روند و نیازی به بستری شدن ندارند.

در صورتی که درد شدیدی دارید یا اگر علائمی از جمله موارد زیر دارید با پزشک تماس بگیرید:

• تب
• سرخی
• تورم
• ترشح در محل تزریق سوزن

مطالب مشابه:

آزمایش خون مخفی در مدفوع

سطوح MCH در آزمایش خون

وجود خون در ادرار

آزمایش هموگلوبین خون

کمبود گلوکز ۶ فسفات دهیدروژناز