آزمایش بررسی خون مخفی در مدفوع (Fecal occult blood test) یک تست آزمایشگاهی است که به منظور بررسی نمونه‌ های مدفوع از نظر وجود خون مخفی (پنهان) استفاده میشود. خون مخفی در مدفوع ممکن است نشان دهنده سرطان روده بزرگ و یا وجود پولیپ در روده بزرگ یا راست روده باشد. البته همه سرطان ها یا پولیپ ها خونریزی ندارند.به طور معمول، خون در مقادیر کم وارد مدفوع شده، و فقط از طریق مواد شیمیایی مورد استفاده در آزمایش FOB قابل تشخیص است.

اگر خون پنهان در مدفوع از طریق این آزمایش شناسایی شود، ممکن است آزمایش های تکمیلی برای تعیین منبع خون ریزی مورد نیاز میباشد. FOB فقط میتواند وجود یا عدم وجود خون را تشخیص دهد و نمیتواند تعیین کند که چه چیزی باعث خونریزی میشود.

در صورت داشتن علائم سرطان روده بزرگ، آزمایش خون مخفی مدفوع توصیه نمیشود. اگر فرد متوجه خون درون مدفوع شد، یا اگر دچار درد شکم یا تغییر در عادات روده خود شد، باید حتما به پزشک مراجعه کند. (برای کسب اطلاعات بیشتر، درباره ی سندروم روده تحریک پذیر لطفا کلیک فرمائید.)

آزمایش بررسی خون مخفی در مدفوع به چه منظور انجام می شود؟

آزمایش خون پنهان در مدفوع یکی از راه‌ های انتخابی جهت غربالگری سرطان کلون (روده بزرگ) در افرادی است. به این دلیل که در معرض خطر ابتلای متوسط به این بیماری هستند و یا اینکه هیچ علائمی ندارند. آزمایش FOB در این افراد معمولا به صورت سالانه تکرار میشود.

شرایط نمونه‌ گیری جهت انجام آزمایش بررسی خون مخفی در مدفوع چیست؟

آزمایش FOB بهتر است در 3 نوبت انجام شود. به این دلیل که خونریزی حاصل از سرطان ها و پولیپ ها متناوب است و ممکن است تنها در یکی از نمونه ها خون مشاهده شود.

برای انجام آزمایش FOB باید نکات زیر رعایت شود:

1. 48 تا 72 ساعت پیش از زمان آزمایش در طی دوره جمع آوری نمونه مدفوع از خوردن گوشت قرمز، شلغم و تربچه خودداری نمائید.
2. حداقل 48 ساعت پیش از انجام آزمایش از مصرف دارو‌های سالیسیلات مانند آسپرین، سایر دارو‌های ضد‌التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، ایندومتاسین، دیکلوفناک سدیم، دارو‌های استروئیدی، کلشی سین، ویتامین C، آنتی اسید ها، ترکیبات آهن دار، ترکیبات ید‌دار، دیورتیک‌های تیازیدی و رزرپین اجتناب کنید. در غیر این صورت، به آزمایشگاه اطلاع دهید.
3. در صورت خونریزی از لثه در حین تمیز کردن دهان و دندان در طی 48 ساعت پیش از انجام آزمایش از مسواک زدن و کشیدن نخ دندان خودداری کنید.
4. خانم هایی که عادت ماهیانه هستند، تا 3 روز پس از پایان دوره، از انجام این آزمایش خودداری نمایند.
5. چنانچه به بواسیر یا شقاق مبتلا هستید و خون ریزی واضحی از این ضایعات مشاهده میگردد، پیش از انجام آزمایش به آزمایشگاه اطلاع دهید.

چنانچه امکان جمع آوری مستقیم مدفوع در ظرف نمونه گیری مقدور نباشد، نکات زیر رعایت گردد:

• پیش از اجابت مزاج، کف توالت را کامل بشویید تا عاری از مواد شوینده و پاک کننده باشد. پس از اجابت مزاج با استفاده از آبسلانگ یا اپلیکاتور، مقدار کمی از سطح رویی مدفوع را بدون اینکه با ادرار یا آب مخلوط گردد، در ظرف مخصوص قرار دهید و درب آن را محکم ببندید.

7. نمونه را سریعا به آزمایشگاه تحویل دهید. در غیر این صورت تا حداکثر 2 الی 3 ساعت در دمای معمول یخچال (8-2 درجه سانتی گراد) نگهداری شود. از مجاورت نمونه با گرما و نور خورشید پرهیز شود.
8. تاخیر در انجام آزمایش میتواند تاثیر منفی بر نتایج آزمایش داشته باشد.
9. نمونه نباید به هیچ عنوان با سایر مواد آلوده شود.

به طور کلی دو نوع از آزمایش برای بررسی خون مخفی در مدفوع وجود دارد:

• تست شیمیایی یا آزمایش خون پنهان در مدفوع گایاک (gFOBT): برای آزمایش شیمیایی، از محلولی حاوی ماده شیمیایی گایاک و یک ماده شیمیایی اکسید کننده استفاده میشود. اگر خون در نمونه مدفوع وجود داشته باشد، مخلوط شدن محلول با خون باعث می شود که گایاک به وضوح آبی رنگ شود. رنگ آبی در اثر برهمکنش قسمت هم مولکول هموگلوبین، مولکول حامل اکسیژن در گلبول های قرمز و گایاک ایجاد میشود.
• تست ایمونولوژیکی: برای تست ایمونولوژیک، نمونه‌ ای از مدفوع با محلولی که حاوی آنتی‌ بادی گلوبولین، بخشی از مولکول هموگلوبین، است مخلوط میشود. آنتی بادی با تکه‌ ای فلز ترکیب می‌شود. زمانیکه کمپلکس آنتی بادی/ فلز به گلوبولین متصل میشود، کمپلکس آنتی بادی، فلز، گلوبولین به صورت خطی برای روی نوار تست پدیدار میشود.

مطالب مشابه:

زخم معده

کم خونی

کمبود ویتامین و کم خونی

کم خونی فقر آهن

فشار خون بالا (hypertension)