سرطان روده بزرگ
شروع غربالگری قبل از سن 50 سالگی، خطر و بروز سرطان کلورکتال در زنان را به طور قابل توجهی کاهش می دهد.
سرطان کلورکتال بیماری ست که در آن سلول ها در ناحیه ی کولون یا رکتوم رشد خارج از کنترل دارند. (بسته به اینکه از کجا شروع می شود سرطان کولون یا رکتوم نیز نامیده می شود) کولون در قسمت روده ی برزگ است و رکتوم روده ی بزرگ را به مقعد متصل می کند.
برای آگاهی یافتن نسبت به این بیماری، اطلاع از ساختار طبیعی کولون و رکتوم کمک کننده است.
اعضای تشکیل دهنده روده بزرگ:
کولون و رکتوم روده ی بزرگ را تشکیل می دهند. قسمت اعظم روده ی بزرگ از کولون (یک لوله ی عضلانی به طول حدود 1.5 متر) تشکیل شده است.
- بخش اول ” کولون بالارونده یا صعودی” است. این بخش با کیسه ای به نام”سکوم” (جایی که غذای هضم نشده از روده ی کوچک وارد می شود) آغاز می گردد و از سمت راست شکم به سمت بالا امتداد می یابد.
- قسمت دوم “کولون عرضی یا افقی” است که در سرتاسر بدن از سمت راست به سمت چپ می رود.
- بخش سوم “کولون پایین رونده یا نزولی” است که از سمت چپ به پایین حرکت می کند.
- بخش چهارم “کولون سیگموئید” است. (دلیل این نامگذاری این قسمت به شکل S میباشد). کولون سیگموئید به رکتوم (راست روده) و سپس مقعد متصل می شود.
به مجموع کولون صعودی و عرضی، کولون پروگزیمال و به مجموع کولون نزون نزولی و سیگموئید، کولون دیستال می گویند.
عملکرد کولون و رکتوم چگونه است؟
کولون، آب و نمک را از غذای باقی مانده پس از رفتن به روده ی کوچک جذب می کند. مواد زائد پس از اینکه از کولون گذشتند وارد رکتوم شده (15 سانتی متر انتهایی سیستم گوارشی) و تا زمانی که از مقعد عبور کند در آنجا باقی می ماند. ماهیچه های حلقه ای شکل (اسفنکتر) در اطراف مقعد تا زمان اجابت مزاج مانع از خارج شدن مدفوع می شوند.
سرطان کولون چگونه آغاز می شود؟
گاهی اوقات رشد بافتی به صورت غیرطبیعی (پولیپ) در کولون یا رکتوم ایجاد می شود. با گذشت زمان برخی از این پولیپ ها ممکن است به سرطان تبدیل شوند. آزمایش غربالگری می تواند به تشخیص این پولیپ ها کمک کرده تا قبل از سرطانی شدن از بدن برداشته شوند.
این غربالگری به تشخیص سرطان کولون در مرحله ی اولیه که درمان راحت است نیز کمک می کند.
سرطان کولون اغلب افراد مسن را تحت تاثیر قرار می دهد ولی در هر سنی ایجاد می شود.
علائم و نشانه های سرطان کلورکتال:
- تغییر مداوم در عادات روده، شامل اسهال یا یبوست و شل نبودن مدفوع
- خونریزی رکتوم و یا خون در مدفوع
- ناراحتی پیوسته در ناحیه ی شکم مثل گرفتگی، نفخ و درد
- احساس تخلیه نشدن کامل روده
- ضعف یا خستگی
- کاهش وزن غیر منتظره
بسیاری از افراد مبتلا به این نوع از سرطان هیچگونه علامت یا نشانه ای در مرحله ی اولیه ی بیماری ندارند. علائم در زمان ظهور بسیار متنوع و به سایز توده ی سرطانی و محل آن بستگی دارند.
پزشکان در رابطه با دلیل غالب این بیماری مطمئن نیستند. عموما سرطان کولون زمانی ایجاد می شود که DNA سلول های سالم این ناحیه دچار جهش می شوند. سلول های سالم به طور منظم رشد و تقسیم می شوند تا عملکرد طبیعی بدن را حفظ کنند. اما DNA آسیب دیده و سرطانی بی وقفه رشد می کند. این سلول ها جمع شده و تشکیل تومور می دهند. این سلول ها به سلول های سالم مجاور خود حمله کرده و آن ها را از بین می برد. همچنین می توانند به قسمت های دیگر بدن رفته و آنجا رسوب کنند و منتشر شوند در این حالت متاستاز رخ داده است.
عوامل خطرزا:
- سن بالا
- نژاد آفریقایی – آمریکایی
- سابقه ی پولیپ یا سرطان کولون
- بیماری های التهابی روده (مثل بیماری کرون و بیماری کولیت زخمی)
- برخی سندرم های ارثی مثل پولیپ آدنوماتوز خانوادگی و سندرم لینچ
- سابقه ی خانوادگی سرطان کولون
- رژیم غذایی با فیبرکم و چربی بالا
- کم تحرکی
- دیابت
- چاقی
- استعمال دخانیات
- مصرف زیاد الکل
- رادیوتراپی برای سرطان
پیشگیری از سرطان روده بزرگ
پزشکان پیشنهاد می کنند که افرادی که در معرض خطر میانی و متوسط ابتلا به سرطان کولون هستند، در حدود سن 45 سالگی غربالگری انجام دهند. ولی افراد در معرض خطر بالاتر، مثل کسانی که سابقه ی خانوادگی دارند، باید زودتر اقدام به این کار کنند.
گزینه های مختلف غربالگری وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند.
آیا سرطان کولون ژنتیکی است یا ارثی؟
همه سرطان ها ژنتیکی هستند زیرا تغییرات در ژن ها باعث رشد خارج از کنترل سلول ها می شود که منجر به بیماری می شود. اما ژنتیک به معنای ارثی نیست. سرطان های ارثی سرطان هایی هستند که از نسلی به نسل دیگر از طریق ژن ها منتقل می شوند. این سرطان ها تنها بخش کوچکی از سرطان های روده بزرگ را شامل می شوند.
سرطان روده بزرگ می‌تواند ارثی باشد، به این معنی که از نسلی به نسل دیگر در خانواده ها منتقل می شود. همچنین این نوع سرطان ژنتیکی است. به این معنی که به دلیل تجمع تغییرات ژنتیکی ایجاد می شود.
سرطان های ارثی، از جمله سرطان روده ارثی، ژنتیکی هستند. با این حال، همه سرطان های ژنتیکی ارثی نیستند. گاهی اوقات فرد در طول زندگی خود به دلیل بودن در معرض عوامل محیطی که باعث جهش ژنتیکی می شود دچار تغییراتی می شود.
به عنوان مثال: تنباکو، الکل، و گوشت قرمز ممکن است خطر جهش های ژنتیکی را افزایش دهند که باعث سرطان روده بزرگ می شود.
سرطان روده بزرگ ژنتیکی است. اما همه موارد سرطان روده بزرگ از طریق خانواده ها سرایت نمی کند. در عوض، تغییرات تصادفی در ژن ها و جهش های ناشی از عوامل محیطی ممکن است خطر ابتلا به این نوع سرطان را افزایش دهد.
غربالگری سرطان کلورکتال در زنان
طبق مطالعه ی جدیدی، غربالگری سرطان کلورکتال (CRC) قبل از 50 سالگی در زنان می تواند خطر این سرطان را در مقایسه با زنانی که غربالگری آندوسکوپی انجام ندادند و یا در سن 50 سالگی شروع به انجام آزمایش کردند به طور قابل توجهی کاهش دهد.
اندرو چان، متخصص گوارش و اپیدمیولوژیست و نویسنده ی ارشد این مقاله، می گوید: در حالی که در دهه های اخیر بروز سرطان کلورکتال در افراد جوان تر افزایش هشدار دهنده ای داشته است ولی غربالگری ها بیشتر بر روی افراد بالای 50 سال انجام می شود.
فعالیت این تیم تحقیقاتی اولین اطلاعات در این زمینه را ارائه می دهد تا نشان دهد که انجام غربالگری در سنین پایین تر می تواند خطر سرطان کلورکتال و بروز کلی سرطان را کاهش دهد. سرطان کلورکتال سومین سرطان شایع در جهان و یکی از پنج سرطان شایع در ایران است. میزان آن در افراد زیر 50 سال (حتی افرادی که شامل موراد غربالگری نمی شدند) از سال 1974 تا 2013، 51 درصد افزایش داشته است.
برای ارزیابی خطر میان CRC و انجام ندادن آندوسکوپی مطالعه ای با شرکت 111801 زن پرستار انجام شد.
محققان دریافتند که خطر CRC در زنانی که قبل 45 سالگی غربالگری را آغاز کردند 50 تا 60 درصد نسبت به زنانی که اصلا غربالگری انجام ندادند کمتر است. به علاوه، متوجه شدند که آغاز غربالگری در سنین 45 تا سال 49 (در مقایسه با آنان که بین 50 تا 54 سالگی انجام دادند) منجر به کاهش چشمگیری در موارد واقعی مبتلا به CRC که تا 60 سالگی تشخیص داده شدند، شده است.
غربالگری سرطان روده بزرگ
ابزار سنتی غربالگری کولونوسکوپی است. که در آن پزشک از یک لوله ی منعطف به همراه دوربین برای دیدن کولون و رکتوم استفاده می کند.
این تکنیک تهاجمی به برداشتن پولیپ هایی که در طول زمان ممکن است بدخیم شوند و همچنین تشخیص سرطان در مرحله ی اولیه و درمان بهتر و موثرتر کمک می کند.
اخیرا، غربالگری از طریق نمونه مدفوع (که تستی غیرتهاجمی و راحت تر است) نیز افزایش پیدا کرده است.
اندرو چان اضافه کرد: این اطلاعات نشان می دهد که ما ابزار مناسبی برای رسیدگی به اپیدمی سرطان کولون در افراد جوان تر داریم و امیدوارم که پزشکان، افراد را برای انجام این غربالگری تشویق کنند.
مطالب مشابه:
