ترومبوز ورید عمقی (DVT) در بارداری 

ترومبوز ورید عمقی (DVT) در بارداری یک وضعیت جدی است که در آن لخته خون در یکی از وریدهای عمقی، معمولاً در پاها، تشکیل می‌شود. زنان در دوران بارداری و پس از زایمان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به DVT هستند.

 DVT (ترومبوز ورید عمقی)  یک لخته خون در رگ‌های عمیق است. این اتفاق معمولاً در ساق پا رخ می‌دهد، اما می‌تواند در جاهای دیگر نیز رخ دهد و به سایر قسمت‌های بدن منتقل شود. اگر یک لخته خون درمان نشده در داخل ورید جدا شود و به ریه‌ها منتقل شود، می‌تواند باعث آمبولی ریوی (PE) شود که می‌تواند کشنده باشد. داروهای ضد انعقاد تزریقی می‌توانند از بزرگتر شدن لخته‌های خون و انتقال آنها به ریه‌ها جلوگیری کنند – و می‌توانند به جلوگیری از تشکیل لخته‌های خون جدید در دوران بارداری کمک کنند.

ترومبوز ورید عمقی (DVT) چیست؟

ترومبوز ورید عمقی (DVT) یک لخته خون (ترومبوز) است که در رگ‌های عمیق (معمولاً) ساق پا، ران، لگن یا بازو اتفاق می‌افتد. لخته خون می‌تواند مانع از بازگشت خون به قلب شود، همچنین می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن منتقل شود و باعث انسداد در آنجا شود.

لخته خون درمان نشده می‌تواند در داخل ورید جدا شده و به شریان‌های ریه‌ها منتقل شود، جایی که می‌تواند باعث آمبولی ریوی (PE) شود. آمبولی ریوی می‌تواند کشنده باشد، زیرا می‌تواند مانع از اکسیژن‌رسانی خون در ریه‌ها شود. این اتفاق در هر 1600 بارداری در 1 مورد رخ می‌دهد و 9 درصد از مرگ و میر مادران را تشکیل می‌دهد.

لخته‌های خون همچنین می‌توانند در نزدیکی سطح پوست تشکیل شوند. به این حالت ترومبوفلتیس سطحی گفته می‌شود و از لخته‌های خون ورید عمقی کمتر جدی است. اگر ترومبوفلتیس سطحی دارید، ممکن است قرمزی، درد و حتی عفونت پوستی در ناحیه اطراف آن را تجربه کنید.

زنان باردار همچنین می‌توانند در رگ‌های تخمدان، بند ناف و جفت دچار لخته‌های خون شوند. وقتی لخته‌ها جفت یا نوزاد را درگیر می‌کنند، می‌توانند جریان خون را قطع کرده و باعث سقط جنین، محدودیت رشد یا مرده‌زایی شوند.

شیوع ترومبوز ورید عمقی در دوران بارداری:

زنان باردار پنج برابر بیشتر از زنان غیرباردار در معرض لخته شدن خون هستند. آنها همچنین در طول زایمان و تا ۳ ماه پس از زایمان در معرض خطر بیشتری هستند. ترومبوز ورید عمقی (DVT) در ۱ مورد از هر ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ بارداری رخ می‌دهد. خطر لخته شدن خون در هفته اول پس از زایمان بیشترین میزان را دارد، زمانی که ۱۰۰ برابر افزایش می‌یابد.

چرا DVT در دوران بارداری شایع‌تر است:

به دلیل افزایش طبیعی سطح استروژن، خون در دوران بارداری راحت‌تر لخته می‌شود. این موضوع در طول زایمان و وضع حمل مفید است، زیرا به کاهش خونریزی کمک می‌کند.

فشار در رگ‌های پاها و لگن در دوران بارداری افزایش می‌یابد.

بازگشت وریدی در این دوران (بازگشت جریان خون به قلب) دشوارتر می‌شود، زیرا کودک در حال رشد به رگ‌های بزرگ شکمی و لگنی فشار می‌آورد. اگر تحرک به طور قابل توجهی کاهش یافته باشد و بیش از حد معمول بنشینید یا دراز بکشید، جریان خون نیز محدود خواهد شد.

ترومبوآمبولی وریدی (VTE) – که شامل DVT و PE می‌شود – پس از زایمان دو تا پنج برابر بیشتر از دوران بارداری شایع است. این خطر در شش هفته اول پس از زایمان بیشترین میزان را دارد، سپس حدود ۱۳ تا ۱۸ هفته به میزان مشابه جمعیت عمومی کاهش می‌یابد.

عوامل خطر ابتلا به ترومبوز ورید عمقی (DVT) در دوران بارداری یا پس از زایمان عبارتند از:

• افزایش سطح پروتئین‌های لخته کننده خون و کاهش پروتئین‌های ضد انعقاد در دوران بارداری.
• سابقه شخصی یا خانوادگی لخته شدن خون یا اختلال لخته شدن خون
• سزارین
• بی‌حرکتی طولانی مدت (مانند استراحت مطلق یا محدودیت فعالیت یا سفر بیش از ۴ ساعت).
• بارداری چندقلو
• درمان‌های باروری شامل استفاده از هورمون‌ها
• برخی بیماری‌های خاص، مانند بیماری‌های قلبی یا ریوی، دیابت، بیماری التهابی روده، عفونت‌های دستگاه ادراری، فشار خون بالا، اکلامپسی یا پره اکلامپسی، مشکلات کلیوی
• سیگارکشیدن: استعمال سیگار به پوشش رگ‌های خونی آسیب می‌رساند که می‌تواند باعث لخته شدن خون شود.
• اضافه وزن یا چاقی
• عفونت یا آسیب شدید اخیر، مانند شکستگی استخوان
• جراحی
• سن مادر ۳۵ سال یا بیشتر
• زایمان زودرس (زودرس تر از ۳۶ هفته)
• خونریزی زایمان
• مرده زایی
• عفونت پس از زایمان
• در حال حاضر تحت درمان سرطان (شیمی درمانی یا پرتودرمانی) هستید یا سرطان دارید.
• کم آبی بدن. کم آبی بدن باعث تنگ شدن رگ های خونی و غلیظ شدن خون می شود.
• واریس شدید (دردناک، بالای زانو، همراه با قرمزی یا تورم)
• زایمان طولانی
• عفونت کووید ۱۹

هرچه تعداد بیشتری از این عوامل خطر را داشته باشید، احتمال ایجاد لخته خون در دوران بارداری یا پس از زایمان بیشتر است.

چگونه می‌توانم بفهمم که در دوران بارداری لخته خون دارم؟

شناخت علائم و نشانه‌های لخته خون بسیار مهم است، زیرا درمان زودهنگام می‌تواند از انتقال ترومبوز سیاهرگی عمقی (DVT) به ریه‌ها جلوگیری کند. در صورت مشاهده موارد زیر، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:

• تورم یک طرفه دست یا پا، معمولاً در ناحیه ساق پا (معمولا پای چپ)
• درد، تیر کشیدن یا حساسیت به لمس در ناحیه دست و ساق پا. برخلاف گرفتگی عضلات، درد ناشی از ترومبوز سیاهرگی عمقی (DVT) با کشش یا حرکت بهتر نمی‌شود.
• پوستی که در لمس گرم، قرمز یا تغییر رنگ داده است.

در صورت مشاهده هر یک از این علائم آمبولی ریه (PE) با اورژانس تماس بگیرید:

• تنگی نفس
• درد شدید قفسه سینه که هنگام نفس کشیدن بدتر می‌شود.
• سرفه خونی
• ضربان قلب سریع‌تر از حد معمول یا نامنظم

برای تأیید وجود لخته خون، پزشک ممکن است از موارد زیر استفاده کند:

• آزمایش‌های آزمایشگاهی
• سونوگرافی، برای بررسی جریان آزاد خون در رگ‌های مشکوک
• سی‌تی‌اسکن یا توموگرافی کامپیوتری، به ویژه اگر نگرانی در مورد آمبولی ریوی (PE) وجود داشته باشد، برای بررسی دقیق لخته خون در رگ‌های ریه
• اسکن V/Q یا اسکن تهویه/ پرفیوژن برای شناسایی مناطقی از ریه که احتمالاً تحت تأثیر لخته قرار گرفته‌اند.

خطرات لخته شدن خون:

علاوه بر آمبولی ریوی خطرناک، خطرات لخته شدن خون شامل موارد زیر است:

• محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR) می‌تواند اتفاق بیفتد، زیرا لخته خون می‌تواند مانع از دریافت جریان خون و اکسیژن مورد نیاز کودک برای رشد مناسب شود.
• سقط جنین یا مرده‌زایی. اگر لخته‌های خون در جفت تشکیل شوند، می‌توانند تامین مواد مغذی و خون به کودک را کاهش دهند و منجر به سقط جنین یا مرده‌زایی شوند. این احتمال بیشتر در زنانی که در معرض خطر بالای ایجاد لخته خون هستند، رخ می‌دهد.
• نارسایی جفت
• پره اکلامپسی
• زایمان زودرس

چه راه‌هایی برای جلوگیری از لخته شدن خون در دوران بارداری وجود دارد؟

• با پزشک خود در مورد خطر لخته شدن خون (از جمله سابقه مشکلات لخته شدن خون در گذشته) صحبت کنید و برنامه‌ای برای کاهش احتمال ابتلا به آن تهیه کنید.
• علائم و نشانه‌ها را بشناسید تا در صورت لزوم، در اسرع وقت درمان شوید.
• انجام فعالیت بدنی منظم . ورزش منظم به جریان خون در سراسر بدن کمک می‌کند، در حالی که نشستن طولانی مدت، جریان خون را محدود می‌کند و احتمال لخته شدن خون را افزایش می‌دهد. اگر برای مدت طولانی می‌نشینید (مثلاً در محل کار یا هنگام سفر)، حرکات کششی پا انجام دهید و در صورت امکان بلند شوید و راه بروید.
• هنگام سفر طولانی، لباس‌های گشاد و راحت بپوشید.
• اگر در معرض خطر لخته شدن خون هستید، جوراب‌های فشاری تا زانو بپوشید.
• آب کافی بنوشید.
• وزن سالم خود را حفظ کنید.
• هر دارویی که تجویز شده است را مصرف کنید. اگر در معرض خطر بالای DVT هستید، پزشک ممکن است داروهای ضد انعقاد را به عنوان درمان پیشگیرانه تجویز کند.

ترومبوز ورید عمقی چگونه درمان می‌شود؟

اهداف درمان DVT عبارتند از:

• آمبولی ریه (PE)
• جلوگیری از بزرگتر شدن لخته
• جلوگیری از تشکیل لخته‌های خون جدید
• عوارض طولانی مدت

درمان‌های احتمالی عبارتند از:

داروهایی به نام ضد انعقادها می‌توانند از بزرگتر شدن لخته خون و انتقال آن به ریه‌ها جلوگیری کنند. این دارو همچنین از تشکیل لخته‌های جدید جلوگیری می‌کند. اگر قبلاً لخته خون داشته‌اید، به خصوص در چند ماه اول، در معرض خطر بیشتری برای ایجاد لخته دیگر هستید.

این داروها معمولاً به صورت تزریقی در طول دوران بارداری و شش هفته پس از زایمان تجویز می‌شوند. داروی تزریقی اغلب یک هپارین با وزن مولکولی کم است. هپارین‌های تزریقی در دوران بارداری کاملاً بی‌خطر هستند.

 چند نکته برای درمان DVT:

دستورالعمل‌های پزشک را دقیقاً دنبال کنید. او به شما می‌گوید چه زمانی داروهایتان را مصرف کنید و ممکن است توصیه‌های غذایی ارائه دهد (زیرا ممکن است برخی از غذاها با داروهای شما سازگار نباشند).

مراقب علائم خونریزی باشید، زیرا داروهای ضد انعقاد می‌توانند کنترل خونریزی را پس از آسیب‌دیدگی برای بدن دشوارتر کنند.

اگر یک دوز از داروی خود را فراموش کردید، برای مشاوره با پزشک خود تماس بگیرید.

به یاد داشته باشید که به کارکنان اورژانس اطلاع دهید که شما داروی ضد انعقاد مصرف می‌کنید و در معرض خطر خونریزی بیش از حد هستید.

به طور منظم معاینات پزشکی انجام دهید تا پزشک بتواند مطمئن شود که هیچ لخته خون جدیدی ندارید و لخته اولیه از بین رفته است. با توجه به دارویی که مصرف می‌کنید، ممکن است لازم باشد آزمایش خون منظم انجام دهید تا ببینید خون چگونه لخته می‌شود.

پزشک تزریقات را با شروع زایمان متوقف می‌کند. اگر زایمان سزارین یا القای زایمان برنامه‌ریزی شده داشته باشید، تزریقات حداقل ۱۲ تا ۲۴ ساعت قبل (با توجه به دارویی که مصرف می کنید) متوقف می‌شوند.

پس از زایمان، مصرف رقیق‌کننده‌های خون را دوباره شروع خواهید کرد و تا شش هفته پس از زایمان به مصرف آنها ادامه خواهید داد.

به طور کلی

• DVT در بارداری نادر است، اما می‌تواند جدی باشد.
• در صورت مشاهده علائم، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
• با اقدامات پیشگیرانه و درمان به موقع، می‌توان از عوارض جدی DVT در بارداری جلوگیری کرد.

مطالب مشابه:

ماساژ پا در دوران بارداری

مسافرت در دوران بارداری

واریس در دوران بارداری

سندرم پای بی‌قرار در دوران بارداری

آمبولی ریه در بارداری

منبع: babycenter