دیابت و بیماری کلیوی

افراد مبتلا به دیابت در معرض خطر بالای بیماری کلیوی هستند، اما اقداماتی وجود دارد که می توانند برای محافظت از کلیه های خود انجام دهند.

بیماری کلیوی یا آسیب کلیوی اغلب با گذشت زمان در افراد مبتلا به دیابت رخ می دهد. این نوع بیماری کلیوی،  نفروپاتی دیابتی نامیده می شود.

نفروپاتی دیابتی یکی از عوارض جدی دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 است. به آن بیماری کلیه دیابتی نیز می گویند.

نفروپاتی دیابتی بر کار معمول کلیه ها برای حذف مواد زائد و مایعات اضافی از بدن تأثیر می گذارد. بهترین راه برای پیشگیری یا به تاخیر انداختن نفروپاتی دیابتی، حفظ یک سبک زندگی سالم و کنترل دیابت و فشار خون بالا است.

نفروپاتی دیابتی با گذشت سالها به آرامی به سیستم فیلتر کلیه ها آسیب می رساند. درمان زودهنگام ممکن است از این وضعیت جلوگیری کند یا آن را کند کند و احتمال عوارض را کاهش دهد.

بیماری کلیوی دیابتی می تواند منجر به نارسایی کلیه شود.

چه ارتباطی بین دیابت و بیماری کلیوی وجود دارد؟

دیابت شایع ترین علت بیماری مزمن کلیوی است. بیماری کلیوی در افراد مبتلا به دیابت توسط عوامل متعددی از جمله: تغییرات دیابتی در کلیه ها و همچنین تغییرات عروقی ناشی از فشار خون بالا ایجاد می شود. افراد مبتلا به دیابت دارای گلیسمی یا گلوکز خون بالا هستند که می تواند به کلیه ها آسیب برساند و منجر به بیماری کلیوی شود.

هنگامی که افراد مبتلا به دیابت تشخیص داده می شوند، ممکن است قبلاً فشار خون بالا داشته باشند. فشار خون بالا یک عامل خطر اضافی برای بیماری کلیوی دیابتی است، زیرا فشار خون بالا به کلیه ها آسیب می رساند و ممکن است از عملکرد مناسب آن جلوگیری کند.

دیابت:

دیابت در سراسر جهان در حال افزایش است و یک بیماری جدی و مادام العمر است که می تواند منجر به بیماری قلبی، سکته مغزی و مشکلات عصبی، چشم و پا شود. عضوی در بدن به نام پانکراس انسولین تولید می کند، هورمونی که سطح قند خون را کنترل می کند.

هنگامی که انسولین بسیار کمی در بدن دارید، یا زمانی که انسولین به درستی در بدن کار نمی کند، می توان گفت فرد مبتلا به دیابت می باشد، وضعیتی که در آن سطح گلوکز یا قند خون به طور غیر طبیعی بالا است. به طور معمول هنگام مصرف غذا، گلوکز وارد جریان خون می شود.

گلوکز منبع سوخت بدن است. لوزالمعده انسولین را تولید می کند تا گلوکز را از جریان خون به سلول های ماهیچه، چربی و کبد منتقل کند، جایی که بدن آن را به انرژی تبدیل می کند. افراد مبتلا به دیابت قند خون زیادی دارند، زیرا بدن آنها نمی تواند گلوکز را به سلول های چربی، کبد و ماهیچه منتقل کند تا تبدیل به آن شود و برای انرژی ذخیره شود. سه نوع عمده دیابت وجود دارد.

انواع دیابت:

دیابت نوع 1 زمانی اتفاق می افتد که بدن انسولین کمی تولید کند یا اصلا انسولین تولید نکند. معمولاً در کودکان، نوجوانان یا بزرگسالان جوان تشخیص داده می شود. اما حدود 80 درصد از افراد مبتلا به دیابت به دیابت نوع 2 مبتلا هستند. این بیماری اغلب در سنین میانی بزرگسالی رخ می دهد، اما بزرگسالان جوان، نوجوانان و در حال حاضر حتی کودکان که با میزان بالای چاقی در ارتباط هستند.

در دیابت نوع 2، سلول های چربی، کبد و ماهیچه ها به طور مناسب به انسولین پاسخ نمی دهند.

دیابت بارداری:

نوع دیگری از دیابت، دیابت بارداری نام دارد. زمانی است که قند خون بالا در دوران بارداری در زنی که قبلاً دیابت نداشته است ایجاد می شود. دیابت بارداری معمولاً پس از تولد نوزاد از بین می رود. اما، همچنان توجه کنید. این زنان در 5 سال آینده بدون تغییر در شیوه زندگی در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 قرار دارند.

آزمایش هموگلوبین A1c:

 اگر پزشک مشکوک به دیابت باشد، احتمالاً آزمایش هموگلوبین A1c را تجویز می کند. این میانگین سطح قند خون فرد در طول 3 ماه است. اگر A1c بین 5.7% تا 6.4% باشد فرد پیش دیابت دارد. مقدار  A1c 6.5٪ یا بالاتر نشان دهنده دیابت است. دیابت نوع 2 زنگ خطری برای تمرکز بر رژیم غذایی و ورزش برای کنترل قند خون و جلوگیری از مشکلات است.

اگر قند خون خود را کنترل نکنید، ممکن است دچار مشکلات چشمی، مشکلات زخم و عفونت در پاها، مشکلات فشار خون و کلسترول بالا و مشکلات کلیه، قلب و سایر ارگان های ضروری شوید.

افراد مبتلا به دیابت نوع 1 باید هر روز انسولین مصرف کنند که معمولاً با استفاده از سوزن زیر پوست تزریق می شود. برخی از افراد ممکن است بتوانند از پمپی استفاده کنند که انسولین را همیشه به بدنشان می رساند. افراد مبتلا به دیابت نوع 2 ممکن است بتوانند قند خون خود را از طریق رژیم غذایی و ورزش کنترل کنند. اما در غیر این صورت، باید یک یا چند دارو برای کاهش سطح قند خون خود مصرف کنند. خبر خوب این است که افراد مبتلا به هر نوع دیابت که کنترل خوبی بر قند خون، کلسترول و فشار خون خود دارند، در معرض خطر کمتری برای بیماری کلیوی، بیماری چشمی، مشکلات سیستم عصبی، حمله قلبی و سکته قرار دارند و می‌توانند زندگی طولانی و سالمی داشته باشند.

علل:

هر کلیه از صدها هزار واحد کوچک به نام نفرون ساخته شده است. این ساختارها خون را فیلتر می کنند، به حذف مواد زائد از بدن و کنترل تعادل مایعات کمک می کنند.

در افراد مبتلا به دیابت، نفرون ها به تدریج ضخیم می شوند و به مرور زمان زخمی می شوند. نفرون ها شروع به نشت می کنند و پروتئین (آلبومین) وارد ادرار می شود. این آسیب می تواند سال ها قبل از شروع هر گونه علائم بیماری کلیوی رخ دهد. برخی از افرادی که دیابت نوع 2 دارند که به آهستگی ایجاد می شود، در اولین تشخیص آسیب کلیوی دارند.

آسیب کلیه احتمال بیشتری دارد اگر افراد:

• قند خون (گلوکز) کنترل نشده دارند.
• چاق هستند.
• فشار خون بالا دارند.
• دیابت نوع 1 داشته باشند که قبل از 20 سالگی شروع شده باشد.
• اعضای خانواده مبتلا به دیابت و مشکلات کلیوی دارند.
• سیگار می کشند.

علائم:

اغلب، چون آسیب کلیه شروع می شود و به آرامی بدتر می شود، هیچ علامتی وجود ندارد. آسیب کلیه می تواند 5 تا 10 سال قبل از شروع علائم شروع شود.

افرادی که بیماری کلیوی شدیدتر و طولانی مدت (مزمن) دارند ممکن است، علائمی مانند:

• خستگی در بیشتر مواقع
• احساس بیماری عمومی
• سردرد
• ضربان قلب نامنظم
• حالت تهوع و استفراغ
• اشتهای ضعیف
• تورم پاها
• تنگی نفس
• خارش پوست
• ابتلا راحت به عفونت

آزمایشات:

پزشک آزمایش هایی را برای تشخیص علائم مشکلات کلیوی تجویز می کند.

• آزمایش ادرار به دنبال پروتئینی به نام آلبومین است که به داخل ادرار نشت می کند.
• آلبومین بیش از حد در ادرار اغلب نشانه آسیب کلیه است.

این آزمایش را تست میکروآلبومینوری نیز می نامند، زیرا مقادیر کمی آلبومین را اندازه گیری می کند.

• پزشک فشار خون را نیز بررسی خواهد کرد. فشار خون بالا به کلیه ها آسیب می زند و کنترل فشار خون زمانی که فرد آسیب کلیوی دارد دشوارتر است.
• بیوپسی کلیه ممکن است برای تایید تشخیص یا جستجوی سایر علل آسیب کلیه تجویز شود.

اگر دیابت دارید، پزشک کلیه‌ها را نیز هر ساله با استفاده از آزمایش‌های خون زیر بررسی می‌کند:

• نیتروژن اوره خون (BUN)
• کراتینین سرم
• نرخ فیلتراسیون گلومرولی تخمینی (eGFR)

درمان:

هنگامی که آسیب کلیه در مراحل اولیه تشخیص داده می شود، می توان با درمان آن را کاهش داد. هنگامی که مقادیر بیشتری پروتئین در ادرار ظاهر می شود، آسیب کلیه به آرامی بدتر می شود.

توصیه های پزشک خود را دنبال کنید تا از بدتر شدن وضعیت خود جلوگیری کنید.

• فشار خون خود را کنترل کنید.

کنترل فشار خون (زیر 80/130 میلی لیتر جیوه (میلی متر جیوه)) یکی از بهترین راه ها برای کاهش آسیب کلیه است.

اگر تست میکروآلبومین حداقل در دو اندازه گیری بیش از حد بالا باشد، پزشک داروهای فشار خون معروف به مهارکننده های ACE یا مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین II را برای محافظت از کلیه ها در برابر آسیب بیشتر تجویز می کند.

اگر فشار خون در محدوده طبیعی است و فرد میکروآلبومینوری دارد، ممکن است همچنان از این داروها بهره مند شوید.

• سطح قند خون خود را کنترل کنید.

همچنین می توان با کنترل سطح قند خون خود از طریق:

• مصرف غذاهای سالم
• ورزش منظم
• مصرف داروهای خوراکی یا تزریقی طبق دستور پزشک

از ابتلا به دیابت پیشگیری کرد.

به طورکلی

بیماری کلیوی دیابتی عامل اصلی بیماری و مرگ در افراد مبتلا به دیابت است. می تواند منجر به نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه شود.

مطالب مشابه:

دیابت شکننده

پیش دیابت

فشارخون ثانویه

10 عارضه دیابت: علائم، درمان

آژنزیس کلیوی

منابع: mountsinai, mayoclinic