ازوفاژیت یا التهاب مری

ازوفاژیت تورم و سوزش، یا به اصطلاح التهاب، بافت‌هایی است که مری را می‌پوشانند. مری لوله‌ای عضلانی است که غذا و نوشیدنی را از دهان به معده منتقل می‌کند.

ازوفاژیت می‌تواند باعث بلع دردناک و دشوار شود. همچنین می‌تواند منجر به درد قفسه سینه شود. عوامل مختلفی می‌توانند باعث ازوفاژیت شوند. برخی از علل شایع شامل برگشت اسید معده به مری، عفونت، داروهای خوراکی و آلرژی‌ها است.

درمان ازوفاژیت به علت دقیق آن و میزان آسیب بافتی که مری را می‌پوشاند بستگی دارد. بدون درمان، ازوفاژیت می‌تواند به این پوشش آسیب برساند. مری ممکن است در انتقال غذا و مایعات از دهان به معده دچار مشکل شود. ازوفاژیت همچنین می‌تواند منجر به سایر مشکلات جدی سلامتی شود. این موارد شامل زخم یا تنگ شدن مری، کاهش وزن ناسالم و کم آبی بدن است.

علائم ازوفاژیت یا التهاب مری:

علائم شایع التهاب مری عبارتند از:

• مشکل در بلع.
• بلع دردناک.
• گیر کردن غذای بلعیده شده در مری، که به عنوان گیر کردن غذا نیز شناخته می‌شود.
• سوزش. درد در قفسه سینه که سوزش سر دل نامیده می‌شود. احساس این درد در پشت استخوان سینه هنگام غذا خوردن رایج است.
• برگشت اسید معده به مری، که به آن رفلاکس اسید نیز می‌گویند.

نوزادان و برخی از کودکان مبتلا به التهاب مری برای توضیح ناراحتی یا درد خود بسیار کوچک هستند. علائم آنها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• مشکلات تغذیه‌ای، مانند زود رنج شدن، قوس دادن کمر و عدم تمایل به غذا خوردن.
• عدم رشد.
• درد قفسه سینه یا شکم در کودکان بزرگتر.

زمان مراجعه به پزشک:

بیشتر علائم ازوفاژیت یا التهاب مری می‌تواند ناشی از چند بیماری مختلف باشد که بر سیستم گوارش تأثیر می‌گذارند. در صورت مشاهده علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:

• دردی که بیش از چند روز طول بکشد.
• بعد از استفاده از داروهایی به نام آنتی‌اسیدها که بدون نسخه در دسترس هستند، بهبود نیابد.
• به اندازه‌ای شدید باشد که غذا خوردن را برای شما دشوار کند یا باعث کاهش وزن شود.
• همراه با علائم آنفولانزا مانند سردرد، تب و درد عضلانی رخ دهد.

در صورت وجود موارد زیر، توصیه می شود به اورژانس مراجعه کنید:

• درد قفسه سینه که بیش از چند دقیقه طول می‌کشد.
• فکر می‌کنید غذا در مری شما گیر کرده است.
• سابقه بیماری قلبی دارید و احساس درد در قفسه سینه می‌کنید.
• هنگام غذا خوردن در دهان یا گلوی خود احساس درد می‌کنید.
• تنگی نفس یا درد قفسه سینه دارید که کمی پس از غذا خوردن اتفاق می‌افتد.
• مقدار زیادی استفراغ می‌کنید، اغلب استفراغ شدید دارید یا پس از استفراغ در تنفس مشکل دارید.
• توجه کنید که استفراغ شما زرد یا سبز است، شبیه دانه‌های قهوه به نظر می‌رسد یا خون در آن وجود دارد.

علل:

اغلب پزشکان ازوفاژیت را بر اساس بیماری که باعث آن می‌شود، نامگذاری می‌کنند. گاهی اوقات، ازوفاژیت ممکن است بیش از یک علت داشته باشد. برخی از رایج‌ترین انواع آن شامل موارد زیر است:

ازوفاژیت ناشی از رفلاکس:

دریچه‌ای به نام اسفنکتر تحتانی مری معمولاً اسید معده را از مری دور نگه می‌دارد. اما گاهی اوقات این دریچه به درستی بسته نمی‌شود. یا زمانی که نباید باز می‌شود. در برخی افراد، قسمت بالایی معده از طریق عضله بزرگی که معده و قفسه سینه را از هم جدا می‌کند، بیرون می‌زند. این به عنوان فتق هیاتال شناخته می‌شود. همچنین می‌تواند باعث برگشت اسید معده به مری شود.

بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) وضعیتی است که در آن این برگشت اسید یک مشکل مکرر یا مداوم است. GERD  می‌تواند منجر به تورم مداوم و آسیب بافتی در مری شود.

ازوفاژیت ائوزینوفیلیک:

ائوزینوفیل‌ها گلبول‌های سفید خون هستند که نقش کلیدی در واکنش‌های آلرژیک دارند. ازوفاژیت ائوزینوفیلیک می‌تواند در صورت تجمع تعداد زیادی از این گلبول‌های سفید در مری رخ دهد. این امر به احتمال زیاد در پاسخ به ماده‌ای که باعث آلرژی، رفلاکس اسید یا هر دو می‌شود، اتفاق می‌افتد.

برخی غذاها ممکن است این نوع ازوفاژیت را تحریک کنند، از جمله:

• شیر.
• تخم‌مرغ.
• گندم.
• سویا.
• بادام‌زمینی.
• غذاهای دریایی.

آزمایش آلرژی معمولی اغلب قادر به تشخیص این غذاها به عنوان محرک نیست.

افراد مبتلا به ازوفاژیت ائوزینوفیلیک ممکن است آلرژی‌های دیگری داشته باشند که ناشی از غذا نیستند. به عنوان مثال، گاهی اوقات آلرژن‌های موجود در هوا، مانند گرده، ممکن است علت آن باشند. یکی از علائم رایج ازوفاژیت ائوزینوفیلیک، گیر کردن غذا در مری پس از بلع است. به این حالت گیر کردن غذا گفته می‌شود. یکی دیگر از علائم رایج، مشکل در بلع است که به آن دیسفاژی نیز می‌گویند.

ازوفاژیت لنفوسیتی:

ازوفاژیت لنفوسیتی (LE) یک بیماری شایع مری نیست. در LE، تعداد بیشتری از گلبول‌های سفید خون به نام لنفوسیت‌ها در پوشش مری تجمع می‌یابند. LE  ممکن است با ازوفاژیت ائوزینوفیلیک یا GERD مرتبط باشد.

ازوفاژیت ناشی از دارو:

این نوع ازوفاژیت که ازوفاژیت ناشی از دارو نیز نامیده می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که برخی از داروهای خوراکی باعث آسیب بافتی در مری می‌شوند. این آسیب زمانی رخ می‌دهد که داروها برای مدت طولانی با پوشش مری در تماس باشند. به عنوان مثال، ممکن است قرصی را با آب کم یا بدون آب ببلعید. اگر این کار را انجام دهید، خود قرص یا بقایای قرص ممکن است در مری باقی بماند. داروهایی که با ازوفاژیت مرتبط بوده‌اند عبارتند از:

• داروهای مسکن مانند آسپرین، ایبوپروفن (ادویل، موترین IB و غیره) و ناپروکسن سدیم (آلیو).
• آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند تتراسایکلین و داکسی سایکلین.
• دارویی به نام کلرید پتاسیم که برای درمان سطح پایین پتاسیم معدنی استفاده می‌شود.
• داروهایی به نام بیس‌فسفونات که بیماری‌های استخوانی مانند پوکی استخوان را درمان می‌کنند.
• دارویی برای درمان بیماری‌های قلبی به نام کینیدین.

ازوفاژیت عفونی:

عفونت در بافت‌های مری ممکن است باعث ازوفاژیت شود. این عفونت می‌تواند ناشی از باکتری، ویروس یا قارچ باشد. ازوفاژیت عفونی نسبتاً نادر است. این بیماری اغلب در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند افراد مبتلا به HIV/AIDS یا سرطان، رخ می‌دهد.

قارچی که معمولاً در دهان وجود دارد به نام کاندیدا آلبیکنس، علت شایع ازوفاژیت عفونی است. این نوع عفونت قارچی اغلب با سیستم ایمنی ضعیف، دیابت، سرطان یا استفاده از داروهای استروئیدی یا آنتی‌بیوتیکی مرتبط است.

عوامل خطر ازوفاژیت یا التهاب مری:

عوامل خطر ابتلا به ازوفاژیت با توجه به علت بیماری متفاوت است.

ازوفاژیت ناشی از رفلاکس:

عواملی که خطر ابتلا به بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) را افزایش می‌دهند، در ازوفاژیت ناشی از رفلاکس نیز نقش دارند. این عوامل خطر شامل موارد زیر است:

• غذا خوردن درست قبل از خواب.
• خوردن وعده‌های غذایی خیلی بزرگ و چرب.
• استعمال سیگار.
• افزایش وزن اضافی، از جمله به دلیل بارداری.

غذاهایی که می‌توانند علائم رفلاکس معده یا ازوفاژیت ناشی از رفلاکس را بدتر کنند، عبارتند از:

• کافئین.
• الکل.
• غذاهای چرب.
• شکلات.
• نعناع.

ازوفاژیت ائوزینوفیلیک:

عوامل خطر برای این ازوفاژیت مرتبط با آلرژی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سابقه واکنش‌های آلرژیک خاص. این موارد شامل آسم، درماتیت آتوپیک و رینیت آلرژیک، که به عنوان تب یونجه نیز شناخته می‌شود، می‌شود.
• سابقه خانوادگی ازوفاژیت ائوزینوفیلیک.

ازوفاژیت ناشی از دارو:

عوامل خطر این نوع ازوفاژیت اغلب با مشکلاتی مرتبط هستند که مانع از عبور سریع و کامل قرص به معده می‌شوند. این عوامل عبارتند از:

• بلعیدن قرص با آب کم یا بدون آب.
• مصرف دارو در حالت دراز کشیده.
• مصرف دارو درست قبل از خواب. این عامل خطر احتمالاً تا حدی به دلیل تولید کمتر بزاق و بلع کمتر در طول خواب است.
• سن بالاتر. این ممکن است به دلیل تغییرات مرتبط با سن در عضلات مری یا غددی باشد که بزاق کمتری تولید می‌کنند.
• مصرف قرص‌های بزرگ یا با شکل عجیب و غریب.

ازوفاژیت عفونی:

عوامل خطر برای ازوفاژیت عفونی اغلب به داروهایی مانند استروئیدها یا آنتی‌بیوتیک‌ها مربوط می‌شوند. افراد مبتلا به دیابت نیز در معرض خطر بیشتری برای ازوفاژیت ناشی از عفونت قارچی کاندیدا به ویژه هستند.

سایر علل ازوفاژیت عفونی ممکن است به عملکرد ضعیف سیستم ایمنی مربوط باشد. این ممکن است به دلیل یک بیماری سیستم ایمنی مانند HIV/AIDS یا برخی سرطان‌ها باشد. همچنین، برخی از درمان‌های سرطان ممکن است خطر ازوفاژیت عفونی را افزایش دهند. داروهایی به نام سرکوب‌کننده‌های سیستم ایمنی که واکنش‌های سیستم ایمنی به اندام‌های پیوندی را مسدود می‌کنند، نیز ممکن است چنین باشند.

عوارض:

در صورت عدم درمان، التهاب مری می‌تواند منجر به تغییراتی در ساختار مری شود. عوارض می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• • زخم یا باریک شدن مری، که به عنوان تنگی مری شناخته می‌شود.
  • پارگی پوشش مری. این می‌تواند به دلیل استفراغ یا عبور ابزار پزشکی از مری ملتهب توسط متخصصان مراقبت‌های بهداشتی در طول آندوسکوپی باشد. آندوسکوپی راهی برای پزشکان است تا سیستم گوارش را بررسی کنند.
  • بیماری به نام مری بارت که در آن سلول‌های پوشش مری در اثر رفلاکس اسید آسیب می‌بینند. این امر خطر ابتلا به سرطانی را که از مری شروع می‌شود و سرطان مری نام دارد را افزایش می‌دهد.

تشخیص ازوفاژیت یا التهاب مری:

پزشک در مورد علائم فرد سوال می‌کند و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. همچنین ممکن است به یک یا چند آزمایش نیاز داشته باشید. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آندوسکوپی:

آندوسکوپی آزمایشی است که برای بررسی سیستم گوارش استفاده می‌شود. پزشک یک لوله بلند و نازک مجهز به یک دوربین کوچک را از گلو به داخل مری هدایت می‌کند. این ابزار آندوسکوپ نام دارد. پزشک می‌تواند از آندوسکوپ برای بررسی اینکه آیا مری با حالت معمول متفاوت است یا خیر، استفاده کند. نمونه‌های بافتی کوچک ممکن است برای آزمایش گرفته‌‎شود. به این کار بیوپسی می‌گویند. مری ممکن است باتوجه به به علت تورم، مانند التهاب مری ناشی از دارو یا رفلاکس، متفاوت به نظر برسد. قبل از این آزمایش، دارویی دریافت می‌کنید که به شما کمک می‌کند آرام شوید.

• کپسول در روش اسفنج مری:

روشی به نام اسفنج مری (string test) در مطب پزشک انجام می شود. این آزمایش شامل بلعیدن کپسولی متصل به یک نخ است. کپسول در معده حل می‌شود و یک اسفنج آزاد می‌کند. پزشک اسفنج را به همراه نخ از دهان بیرون می‌کشد. همزمان با بیرون کشیدن اسفنج، از بافت‌های مری نمونه‌برداری می‌کند. این آزمایش می‌تواند به پزشک کمک کند تا بدون انجام آندوسکوپی، میزان التهاب مری را تشخیص دهد.

• عکس‌برداری با اشعه ایکس باریم:

این آزمایش شامل نوشیدن یک محلول یا مصرف قرصی است که حاوی ترکیبی به نام باریم است. باریم پوشش مری و معده را می‌پوشاند تا در تصاویر گرفته‌شده قابل مشاهده باشند. این تصاویر می‌توانند به پزشکان کمک کنند تا تنگی مری و سایر تغییرات ساختاری را تشخیص دهند. این تصاویر همچنین می‌توانند به تشخیص فتق هیاتال، تومورها یا سایر شرایطی که ممکن است باعث ایجاد علائم شوند، کمک کنند.

• آزمایش‌های آزمایشگاهی:

نمونه‌های کوچک بافتی که در طول معاینه آندوسکوپی برداشته می‌شوند، برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال می‌شوند. با توجه به علت مشکوک بیماری، آزمایش‌ها ممکن است برای موارد زیر استفاده شوند:

• تشخیص عفونت ناشی از باکتری، ویروس یا قارچ.
• بررسی تجمع گلبول‌های سفید خون مرتبط با آلرژی به نام ائوزینوفیل‌ها در مری.
• مشاهده سلول‌هایی که منظم نیستند. چنین سلول‌هایی ممکن است نشانه‌هایی از سرطان مری یا تغییراتی باشند که خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهند.

مطالب مشابه:

آندوسکوپی فوقانی

تنگی مری

دیسفاژی

اختلالات رایج گوارشی

سوزش سر دل

منبع: mayoclinic