زخم معده چیست؟
زخم معده، زخم های دردناکی در پوشش معده هستند. این بیماری نوعی بیماری گوارشی است که هم معده و هم روده کوچک را درگیر می کند.
زخم معده زمانی رخ می دهد که لایه ضخیم مخاطی که از معده در برابر شیره های گوارشی محافظت می کند، کاهش یابد. این به اسیدهای گوارشی اجازه میدهد تا بافت‌هایی را که روی معده قرار دارند بخورند و باعث ایجاد زخم شوند. این بیماری ممکن است به راحتی درمان شود، اما بدون درمان مناسب می تواند شدید شود.
چه چیزی باعث ایجاد زخم معده می شود؟
زخم معده تقریباً همیشه به دلیل یکی از موارد زیر ایجاد می شود:
- عفونت توسط باکتری هلیکوباکتری پیلوری
- استفاده طولانی مدت از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن
به ندرت، وضعیتی به نام سندرم زولینگر-الیسون می‌تواند با افزایش تولید اسید در بدن باعث ایجاد زخم معده و روده شود. این سندرم مشکوک به ایجاد کمتر از 1 درصد از زخم های گوارشی است.
عفونت هلیکوباکتری پیلوری چیست؟
عفونت هلیکوباکتر پیلوری (H.pylori) علت رایج زخم های گوارشی است و زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری H.pylori معده فرد را آلوده می‌کند. این اتفاق معمولا در دوران کودکی رخ داده و ممکن است در بیش از نیمی از مردم جهان وجود داشته باشد.
بیشتر افراد متوجه وجود عفونت H.pylori نمی شوند، زیرا هیچ وقت از آن بیمار نمی شوند. اگر فرد نشانه ها و علائم زخم‌های گوارشی را بروز دهد، احتمالا پزشک درخواست انجام آزمایش برای عفونت H.pylori را می دهد.
اگر فرد عفونت H.pylori داشته باشد، توسط آنتی بیوتیک ها درمان می‌شود.
علائم عفونت هلیکوباکتر پیلوری چیست؟
شایع ترین علامت، احساس سوزش یا درد در وسط شکم بین قفسه سینه و ناف است. به طور معمول، زمانی که معده فرد خالی است، درد شدیدتر خواهد بود و می تواند از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.
سایر علائم و نشانه های رایج زخم معده عبارتند از::
- درد یا سوزش در قسمت شکم
- درد شکمی بیشتر در زمانیکه معده خالی است
- حالت تهوع و استفراغ خونی
- کاهش اشتها
- آروغ زدن و رفلاکس اسیدی
- سوزش در معده و قفسه سینه
- نفخ
- کاهش وزن ناخواسته
- کم‌خونی، که به دنبال آن خستگی، تنگی نفس و رنگ پریدگی است.
- مدفوع تیره
علت ایجاد عفونت هلیکوباکتر پیلوری چیست؟
راه قطعی که H.pylori یک فرد را آلوده می کند هنوز مشخص نیست.باکتری H.pylori ممکن است از فردی به فرد دیگر از طریق بزاق و یا مدفوع منتقل شود. H.pylori همچنین ممکن است از طریق آب یا غذای آلوه نیز منتقل شود.
فاکتور‌های خطر
عفونت H.pylori اغلب در کودکی کسب می‌شود. فاکتور‌های خطر عفونت H.pylori به شرایط زندگی در دوران کودکی مرتبط است، مانند:
- زندگی در شرایط شلوغ : فردی که در خانه‌ای با تعداد افراد زیاد زندگی کند، در معرض خطر بیشتر ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری می‌باشد.
- جایی که آب آلوده مصرف می‌کنند : مصرف آب پاکیزه کمک به کاهش خطر عفونت pylori می‌کند.
- زندگی در کشور‌های در حال پیشرفت : افرادی که در کشور‌های در حال پیشرفت، جایی که شلوغ است و ممکن است شرایط زندگی تمیز نباشد، زندگی می‌کنند، خطر بیشتر عفونت pylori را دارند.
- زندگی با فردی که آلوده به pylori است : اگر کسی با فرد آلوده به عفونت هلیکوباکتری پیلوری زندگی کند، احتمال بیشتری برای ابتلا به این عفونت دارد.
عوارض دیگر هلیکوباکتر پیلوری چیست؟
- التهاب در معده-pylori معده را اذیت می کند و باعث ایجاد التهاب (گاستریت) می شود.
- سرطان معده-عفونت هلیکوباکتر پیلوری فاکتور خطر قوی برای انواع خاصی از سرطان معده است.
پیشگیری
در مناطقی از جهان که عفونت H.pylori و عوارض آن شایع هستند، بعضی وقت‌ها پزشکان افراد سالم را برای H.pylori تست می کنند. اگر شما نگران مبتلا بودن به عفونت H.pylori هستید، بر اساس تصمیم پزشک ممکن است نیاز به انجام تست H.pylori باشد.
تست های تشخیص هلیکوباکتر پیلوری
تست H.pylori برای تشخیص این باکتری در سیستم گوارشی، تشخیص عفونت، و ارزیابی اینکه این عفونت به درمان پاسخ میدهد یا نه، استفاده می شود.
انواع مختلفی از تست های H.pylori می توانند انجام شوند که در زیر آمده است:
بدون اندوسکوپی
- تست آنتی ژن مدفوعی : شناسایی حضور آنتی ژن pylori در نمونه مدفوع (تست آنتی ژن مدفوعی)
- تست اوره تنفسی : در ابتدا، نمونه ای از تنفس درون کیسه ای گرفته می‌شود. سپس، نوشیدنی حاوی اوره به فرد میدهند، و طی 15 دقیقه، H.pylori وارد سیستم گوارشی می‌شود، اوره را می‌شکند و تبدیل به گاز دی اکسیدکربن می کند. دی اکسید کربن درون تنفس پیدا می‌شود. در این زمان، نمونه تنفس دوم را میگیرند. سپس هر دوی نمونه های اول و دوم برای وجود مقدار دی اکسید کربن تست می شوند. اگر نمونه دوم از تنفس دارای مقدار بالاتر از حد طبیعی دی اکسید کربن باشد، به این معنی است که در سیستم گوارشی فرد H.pylori حضور دارد.
همراه با اندوسکوپی: بیوپسی نمونه بافت است، روش خوبی است اما به دلیل تهاجمی بودن کمتر درخواست می‌شود.
- هیستولوژی : بافت نمونه برداری شده زیر میکروسکوپ توسط پاتولوژیست به منظور بررسی pylori و دیگر نشانه های بیماری، بررسی می‌شود.
- تست اوره آز : pylori تولید اوره‌آز می‌کند. اوره‌آز آنزیمی است که که کمک به حفظ شرایط اسیدی معده می‌کند. آزمایشگاه می‌تواند اور‌آز را در نمونه بافت شناسایی کند.
- کشت : این باکتری می‌تواند در محیط نوترینت رشد کند و رشد آن ممکن است هفته‌ها طول بکشد. این نوع تست معمولا زمانی انجام می‌شود که پزشک می‌خواهد درمان با آنتی‌بیوتیک را ارزیابی کند.(برای کسب اطلاعات بیشتر درباره بخش میکروب آزمایشگاه آرمین لطفا کلیک فرمائید)
- PCR–قطعات DNAی هلیکوباکتر پیلوری برای تشخیص باکتری استفاده می‌شود.
- آنتی بادی های تولید شده ضد هلیکوباکتر پیلوری
درمان زخم معده
اگر عامل زخم معده نتیجه عفونت با H.pylori باشد، فرد نیاز به مصرف آنتی بیوتیک و دارو‌هایی به نام
(proton pump inhibitors (PPIs دارند. PPIs سلول‌های معده که تولید اسید می‌کند را مسدود می‌کند.
علاوه بر این درمان‌ها، پزشک ممکن است موارد زیر را نیز تجویز کند:
- مسدود کننده‌های گیرنده H2
- توقف مصرف NSAID
- انجام اندوسکوپی مکرر
- پروبیوتیک‌ها ( باکتری‌های مفیدی که ممکن است نقشی در کشتن باکتری pylori داشته باشد).
درمان توسط جراحی
در موارد بسیار نادر، زخم معده پیشرفته نیاز به جراحی دارد. این ممکن است در مورد زخم هایی باشد که:
- قابل برگشت هستند.
- به طور کامل خوب نمی‌شوند.
- خونریزی دارند.
- شکم را پاره کند.
- از خروج غذا از معده به روده کوچک جلوگیری می‌کند.
در موارد زیر ممکن است جراحی نیاز باشد:
- حذف کامل زخم
- پیوند بخشی دیگری از روده در محل زخم
- انسداد شریانی که دچار خونریزی است
- قطع جریان عصبی معده برای کاهش تولید اسید معده
رژیم غذایی سالم
در گذشته، باور بر این بود که رژیم غذایی می‌تواند سبب ایجاد زخم ها شود، اما در حال حاضر می‌دانیم که این یک باور غلط بوده است.
ما همچنین می‌دانیم که اگرچه غذاهایی که میل میکنید باعث زخم معده یا درمان آن نمی شوند، مصرف یک رژیم غذایی سالم می تواند برای دستگاه روده و سلامت کلی شما مفید باشد.
به طور کلی، مصرف میوه‌ها و سبزیجات و فیبر فراوان رژیم غذایی خوبی برای پیشگیری یا کنترل این بیماری است.
همچنین ممکن است برخی غذا‌ها نقشی در حذف H.pylori نیز دارند. غذاهایی که ممکن است به حذف H.pylori یا به سلامت باکتری‌های بدن کمک می‌کنند شامل موارد زیر است:
- بروکلی، گل کلم، کاهو و تربچه
- برگ‌های سبز، مانند اسفناج و کلم پیچ
- غذا‌های دارای پروبیوتیک، مانند کلم ترش، ماست
- سیب
- بلوبری، تمشک، توت فرنگی، تمشک سیاه
- روغن زیتون