ژنیکوماستی
به عبارت ساده، ژنیکوماستی معمولاً به عنوان “سینه مرد” شناخته می شود. این یک مشکل سلامتی است که با افزایش بافت سینه در پسران نوجوان و همچنین مردان بالغ مشخص می شود.
اگرچه این نوع بیماری معمولاً خطرات جدی برای سلامتی ندارد، اما می تواند عواقب روانی عمیقی داشته باشد. مردان به سادگی دوست ندارند سینه هایی شبیه سینه های زنان داشته باشند. شیوع ژنیکوماستی در سالمندان بالای 50 سال تقریباً 70 درصد است. در موارد نادر، ژنیکوماستی درمان‌نشده می‌تواند منجر به انواع مختلف بیماری‌ها از جمله سرطان سینه شود، به همین دلیل تشخیص دقیق و درمان آنها ضروری است.
ژنیکوماستی را می توان به عنوان بزرگ شدن سینه مردانه نیز نام برد و به سه دسته اصلی: فیزیولوژیکی، پاتولوژیک و دارویی تقسیم می شود.
طبق گفته موسسه ملی بهداشت، ژنیکوماستی می تواند بیش از 50 درصد از پسران نوجوان را در دوران بلوغ تحت تاثیر قرار دهد.
در عین حال، ژنیکوماستی بسته به سبک زندگی، عادات، مصرف دارو و عوامل دیگر، می‌تواند تا 65 درصد از مردان بین 27 تا 92 سال را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
انواع ژنیکوماستی:
فیزیولوژیکی:
این نوع ژنیکوماستی معمولاً به دلیل عدم تعادل در نسبت تستوسترون و استروژن در بدن ایجاد می شود. این دو هورمون جنسی ضروری هستند و باید در مقادیر مشخصی در جریان خون در مردان و زنان وجود داشته باشند.
به عنوان مثال، مردان 40 برابر بیشتر از زنان تستوسترون دارند، اما مقدار کمی استروژن نیز دارند. این استروژن به میل جنسی، تراکم استخوان و سایر عملکردهای حیاتی بدن کمک می کند. زنان مقادیر بیشتری استروژن دارند، اما مقادیر کمی تستوسترون برای میل جنسی، توده عضلانی، خلق و خو و غیره دارند.
مردانی که استروژن نسبتاً بیش از حد لازم برای تعادل تستوسترون دارند، به ژنیکوماستی مبتلا می شوند. این می تواند توسط عوامل مختلفی ایجاد شود.
نوزادان:
معمولا در بدو تولد زمانی اتفاق می افتد که نسبت استروژن به تستوسترون نامتعادل باشد. این نوع باید بعد از چند هفته خود به خود برطرف شود. اگر ژنیکوماستی بعد از یک سال ادامه پیدا کرد، والدین باید از پزشک کمک بگیرند.
بلوغ:
این نوع ژنیکوماستی معمولا در بین نوجوانانی که به سن بلوغ می رسند اتفاق می افتد. تعادل استروژن و تستوسترون از بین می رود و سینه های پسران نوجوان بیش از حد معمول رشد می کنند. این نوع باید در کمتر از دو سال به طور خودکار حل شود. در صورت عدم نیاز به بررسی های بیشتر برای تعیین علت این نوع ژنیکوماستی نیاز به مراجعه به پزشک وجود دارد.
پیری:
مردان بزرگسالی که پیر می شوند نیز ژنیکوماستی خفیف را تجربه می کنند که به دلیل سن بالا ایجاد می شود. این فرآیند در نتیجه افزایش فعالیت آروماتاز اتفاق می افتد. به عبارت دیگر، مغز، بافت چربی، کبد و بیضه ها بخش بیشتری از تستوسترون را به استروژن تبدیل می کنند. در نتیجه نسبت استروژن به تستوسترون بالاتر باعث ژنیکوماستی پیری می شود.
چه عدم تعادل هورمونی می تواند باعث ژنیکوماستی شود؟
این نوع ژنیکوماستی معمولاً به دلیل افزایش هورمون های استروژن، کاهش هورمون های آندروژن یا ترکیبی از هر دو ایجاد می شود. در اینجا چند عدم تعادل هورمونی وجود دارد که می تواند باعث ژنیکوماستی شود:
-
کمبود آندروژن:
ژنیکوماستی می تواند ناشی از کمبود تستوسترون در مردان در تمام سنین باشد. هنگامی که سطح تستوسترون کاهش می یابد، استروژن ها شایع تر می شوند و ممکن است باعث بزرگ شدن سینه در مردان شوند.
در چنین مواردی، ژنیکوماستی به عنوان یک علامت کمبود تستوسترون عمل می کند و به افراد کمک می کند تا از این موضوع سلامتی آگاه شوند. کمبود تستوسترون معمولاً با میزان آروماتیزاسیون بالاتر (که تستوسترون بیشتری را به استروژن تبدیل می کند) و کاهش تولید هورمون لوتئینیزه کننده (LH) همراه است.
سندرم کلاین فلتر معمولا با هیپوگنادیسم در این بیماران همراه است. متأسفانه، این مشکل سلامتی می تواند احتمال ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد. به همین دلیل است که در صورت مشاهده ژنیکوماستی در بیماران، آزمایش سطح تستوسترون در اسرع وقت بسیار مهم است.
بزرگ شدن پستان ناشی از کمبود آندروژن را می توان با درمان جایگزینی تستوسترون (TRT) درمان کرد. در این موارد تستوسترون به صورت برون زا با استفاده از تزریق، کرم، قرص، ژل و غیره تجویز می شود.
-
هیپرپرولاکتینمی:
هیپرپرولاکتینمی وضعیتی است که در آن یک مرد دارای سطوح بالاتری از هورمون پرولاکتین در جریان خون خود است. پرولاکتین هورمونی است که در همه پستانداران وجود دارد و به آنها امکان تولید شیر را می دهد.
هیپرپرولاکتینمی ممکن است ناشی از نوعی رشد در غده هیپوفیز باشد، وضعیتی که به عنوان پرولاکتینوما شناخته می شود. این رشد باعث افزایش تولید پرولاکتین می شود که باعث هیپرپرولاکتینمی می شود. همچنین برخی از داروها می توانند باعث افزایش پرولاکتین شوند. یکی از عوارض این بیماری ژنیکوماستی است.
-
استروژن اضافی:
انواع مختلف استروژن باعث افزایش رشد سینه در مردان و زنان می شود. با این حال، مردان تمایل دارند مقدار بسیار کمتری استروژن در بدن خود داشته باشند، بنابراین بزرگ شدن سینه ها پس از مدتی متوقف می شود. در برخی موارد، مقدار بیش از حد استروژن می تواند تولید شود که منجر به ژنیکوماستی می شود.
تومورها باعث تولید بیش از حد استروژن می شوند که به نوبه خود منجر به ژنیکوماستی می شود. تجویز استروژن های اگزوژن نیز می تواند باعث ایجاد ژنیکوماستی در مردان در تمام سنین شود. بیمارانی که دچار تومور می شوند علائم دیگری مانند سندرم کوشینگ، کاهش وزن و تجمع چربی در ناحیه شکم را نیز تجربه می کنند.
در برخی موارد، ژنیکوماستی می تواند نشانه بیماری شدیدتری مانند سرطان بیضه نیز باشد. افرادی که ژنیکوماستی دارند نیز باید بررسی کامل بیضه ها را انجام دهند تا ببینند آیا مشکلات سلامت جدی تری وجود دارد یا خیر.
-
مشکلات تیروئید:
غده تیروئید نقش مهمی در رشد سالم مردان دارد. شرایطی مانند کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید می تواند منجر به ترشح غیرطبیعی تستوسترون و کاهش سطح این هورمون در جریان خون شود. در نتیجه، استروژن ها شایع تر می شوند و باعث ژنیکوماستی در اکثر بیماران می شوند.
اگر بیماران توسط پزشک بررسی شوند و ژنیکوماستی آنها ناشی از مشکلات تیروئید باشد، دریافت درمان تیروئید مناسب ترین راه حل است. پس ازبررسی تعادل هورمونی تیروئید، ژنیکوماستی معمولاً خود به خود از بین می رود.
-
چاقی:
افرادی که چاق هستند معمولا ژنیکوماستی نیز دارند. این به این دلیل است که معطر شدن تستوسترون به استروژن در بافت چربی اتفاق می افتد. در نتیجه، داشتن چربی بیشتر در اطراف بدن باعث می شود که تستوسترون بیشتری به استروژن تبدیل شود که منجر به بزرگ شدن سینه می شود.
-
هورمون رشد بیش از حد:
یکی دیگر از علل ممکن است با مقدار بیش از حد هورمون رشد و IGF-1 در جریان خون باشد. این هورمون ها مسئول رشد توده عضلانی و استخوان ها هستند. مطالعات ارتباط بین ژنیکوماستی در پسران بلوغ و مقدار بالای هورمون رشد و IGF-1 در خون را نشان می دهد. مردانی که از هورمون رشد یا هورمون های آزاد کننده هورمون رشد استفاده می کنند باید از این موضوع آگاه باشند.
علت دیگر:
ژنیکوماستی همچنین ممکن است ناشی از سایر شرایط سلامتی باشد. به عنوان مثال، بیماری مزمن کبدی می تواند تولید تستوسترون را به میزان قابل توجهی کاهش دهد که منجر به بزرگ شدن سینه و ژنیکوماستی می شود.
از سرگیری یک رژیم غذایی سالم پس از یک دوره طولانی گرسنگی نیز می تواند باعث ژنیکوماستی شود. به این دلیل که در دوره‌های کمبود غذا، تولید تستوسترون کاهش می‌یابد. آسیب بیضه همچنین ممکن است باعث بزرگ شدن سینه در مردان شود.
ژنیکوماستی فارماکولوژیک ناشی از داروها:
در نتیجه مطالعات متعدد مشخص شده است که ژنیکوماستی می تواند توسط داروهای مختلف نیز ایجاد شود. به عنوان مثال، برخی از داروها می توانند تولید تستوسترون را کاهش دهند. برخی دیگر ممکن است باعث افزایش هورمون های استروژن یا اختلال در حساسیت گیرنده های آندروژن شوند. مواد افیونی نیز می توانند باعث ژنیکوماستی شوند.
-
داروهای تقویت کننده عملکرد (PEDs) در ورزشکاران:
این یک واقعیت شناخته شده است که داروهای مختلف افزایش دهنده عملکرد توسط ورزشکاران و افراد غیر ورزشکار برای افزایش عملکرد ورزشی خود مصرف می شود. استروئیدهای آنابولیک آندروژنیک (AAS) معمولاً برای افزایش توده عضلانی، کاهش زمان ریکاوری و بهبود عملکرد ورزشی استفاده می شود. یکی از عوارض جانبی سوء مصرف چنین داروهایی، ایجاد ژنیکوماستی است، زیرا اکثر استروئیدهای آنابولیک تولید تستوسترون بدن را متوقف می کنند، که باعث افزایش نسبت استروژن به تستوسترون می شود.
سوء استفاده از PED باعث بزرگ شدن سینه در مردان می شود زیرا روند معطر شدن را افزایش می دهد. این باعث تبدیل تستوسترون بیشتر به استروژن می شود و در نتیجه ژنیکوماستی ظاهر می شود. پس از یک دوره طولانی سوء استفاده، سایر عوارض سلامتی مانند: اختلال نعوظ و ناباروری ممکن است ایجاد شود.
-
دریافت استروژن اگزوژن:
هورمون استروژن می تواند به روش های مختلف و معمولاً به طور تصادفی جذب جریان خون شود. به عنوان مثال، حیواناتی که با غذا یا داروهای غنی از استروژن درمان می‌شوند، توسط مردانی خورده می‌شوند که برخی از این هورمون‌ها را جذب می‌کنند. به طور مشابه، برخی از کرم هایی که برای درمان طاسی استفاده می شوند، می توانند باعث افزایش تولید استروژن شوند که منجر به ژنیکوماستی می شود.
-
استفاده تفریحی از مواد مخدر:
انواع مختلف داروها مانند ماری جوانا نیز در صورت سوءمصرف می توانند باعث ژنیکوماستی شوند. متخصصان هنوز از چرایی این فرآیند آگاه نیستند، اما یک وضعیت سلامتی به نام ژنیکوماستی ناشی از ماری جوانا وجود دارد. اعتقاد بر این است که این دارو می تواند تولید تستوسترون بیضه را کاهش دهد که منجر به هیپوگنادیسم و ژنیکوماستی می شود.
به طور مشابه، محصولات مبتنی بر سویا حاوی استروژن (معروف به فیتواستروژن) هستند که می توانند وارد جریان خون شوند. اسطوخودوس و روغن درخت چای نیز حاوی فیتواستروژن هستند و معمولا در مواد غذایی و لوازم آرایشی یافت می شوند.
نحوه درمان:
هیچ درمان یکسانی برای ژنیکوماستی در مردان وجود ندارد. این وضعیت می تواند به خودی خود یک مشکل نباشد یا می تواند نشانه ای از یک مشکل جدی تر باشد که نیاز به بررسی فوری دارد.
به عنوان یک قانون کلی، ژنیکوماستی می تواند ناشی از افزایش میزان تستوسترون به استروژن، افزایش IGF-1، کاهش عملکرد تیروئید با یا بدون کاهش تولید تستوسترون باشد. این دو حالت می توانند در اثر سوء مصرف مواد مخدر، آسیب اندام، ژنتیک یا عوامل دیگر ایجاد شوند.
پس از مشاهده اولین علائم فیزیکی، بیمار باید فوراً برای انجام بررسی های بیشتر به پزشک مراجعه کند. ژنیکوماستی با افزایش سفتی در لمس بافت پستان، به ویژه در زیر نوک پستان مشخص می شود. بنابراین، نباید آن را با توده چربی اشتباه گرفت.
پزشک می‌تواند بررسی‌های مختلفی مانند: انجام آزمایش خون برای تستوسترون و یا سطح استروژن را انجام دهد. بسته به این نتایج، پزشک ممکن است آزمایش های دیگری را برای کشف علت نامتعادل بودن نسبت تستوسترون به استروژن توصیه کند. اگر سطح تستوسترون خون پایین باشد، پزشکان درمان جایگزین تستوسترون را تجویز می کنند. اگر استروژن بالا باشد در حالی که تستوسترون طبیعی است، پزشکان معمولا تاموکسیفن را تجویز می کنند. با این حال، برخی از موارد پیشرفته تر ژنیکوماستی نیاز به جراحی برای استخراج بافت غده پستان دارند.
در برخی موارد، ژنیکوماستی به دلیل سایر مشکلات زمینه ای ایجاد می شود. به عنوان مثال، اگر ناشی از مشکلات تیروئید باشد، غده تیروئید باید با داروهای مناسب درمان شود. اگر ژنیکوماستی ناشی از آسیب کبدی باشد، پرداختن به کبد ممکن است به رفع ژنیکوماستی برای همیشه کمک کند.
کسانی که چاق هستند باید برای کاهش علائم ژنیکوماستی خود، کاهش وزن را در نظر بگیرند.
مطالب مشابه:
کمبود تستوسترون در مردان مسن
5 مشکل اصلی گوارشی در مردان
قرص ضدبارداری برای مردان
سرطان سینه مردانه
هیپوگنادیسم مردانه
منبع: discountedlabs
