آزمایش خون هماتوکریت

آزمایش هماتوکریت (Hct) یک آزمایش خون ساده است که درصد گلبول های قرمز خون را اندازه گیری می کند. گلبول های قرمز مهم هستند، زیرا اکسیژن را در سراسر بدن حمل می کنند. داشتن گلبول های قرمز بسیار کم یا زیاد می تواند نشانه ای از برخی بیماری ها باشد. آزمایش هماتوکریت که به عنوان آزمایش حجم سلولی بسته (PCV) نیز شناخته می شود، یک آزمایش خون ساده است. نتایج آزمایش که سطوح پایین یا بالا هماتوکریت را نشان می‌دهد ممکن است نشانه‌ای از اختلالات خونی یا سایر شرایط پزشکی باشد.

زمان تجویز آزمایش هماتوکریت:

هماتوکریت بخشی از شمارش کامل خون (CBC) است. اندازه‌گیری نسبت گلبول‌ های قرمز در خون می‌تواند به پزشک کمک کند تا بیماری را تشخیص دهد یا پاسخ به درمان را کنترل کند. اگر فرد علائم یا شرایط مرتبط با سطوح هماتوکریت پایین یا بالا را داشته و یا اگر در طول یک دوره سالانه آزمایش CBC داشته باشد، آزمایش هماتوکریت تجویز می شود.

هماتوکریت کمتر از حد طبیعی می تواند نشان دهنده موارد زیر باشد:

• عرضه ناکافی گلبول های قرمز سالم (کم خونی)
• تعداد زیادی گلبول سفید به دلیل بیماری طولانی مدت، عفونت یا اختلال گلبول سفید مانند: لوسمی یا لنفوم
• کمبود ویتامین یا مواد معدنی
• از دست دادن خون اخیر یا طولانی مدت

هماتوکریت بالاتر از حد طبیعی می تواند نشان دهنده موارد زیر باشد:

• کم آبی بدن
• اختلالی مانند: پلی سیتمی ورا است، که باعث می شود بدن تعداد زیادی گلبول قرمز تولید کند.
• بیماری ریوی یا قلبی

تفاوت بین آزمایش هماتوکریت و هموگلوبین چیست؟

هماتوکریت درصد گلبول های قرمز خون است. هموگلوبین بخشی از گلبول قرمز است. همچنین هموگلوبین به گلبول های قرمز خون کمک می کند تا اکسیژن را در سراسر بدن حمل کند. هموگلوبین به گلبول های قرمز خون نیز رنگ می دهد. آزمایش هموگلوبین میزان هموگلوبین را در گلبول های قرمز اندازه گیری می کند.

نتایج آزمایش هماتوکریت:

نتایج آزمایش هماتوکریت فرد به عنوان درصد حجم خون که از گلبول های قرمز تشکیل شدند گزارش می شود. محدوده طبیعی به طور قابل توجهی با نژاد، سن و جنس متفاوت است. تعریف درصد گلبول قرمز طبیعی نیز از یک عمل پزشکی به دیگری متفاوت است.

به طور کلی، یک محدوده نرمال در نظر گرفته می شود:

• برای مردان 38.3 تا 48.6 درصد
• برای زنان 35.5 تا 44.9 درصد

برای کودکان 17 ساله و کمتر، محدوده طبیعی بسته به سن و جنس متفاوت است.

عواملی که بر نتایج آزمایش تاثیرگذار است:

تعدادی از عوامل می توانند بر نتیجه آزمایش هماتوکریت تأثیر بگذارند و نتایج نادرست یا گمراه کننده ای را نشان دهند، از جمله:

• زندگی در ارتفاعات بالا
• بارداری
• از دست دادن خون زیاد
• انتقال خون اخیر
• کم آبی شدید

اگر هماتوکریت بالا باشد نشان دهنده:

سطح هماتوکریت بالا ممکن است نشانه ای از چندین بیماری از جمله پلی سیتمی ورا باشد. پزشک بهترین منبع برای اطلاعات در مورد نتیجه آزمایش است. برخی از شرایطی که ممکن است باعث افزایش سطح هماتوکریت شوند عبارتند از:

• بیماری قلبی: مطالعات نشان می دهد که سطوح بالای هماتوکریت خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را افزایش می دهد.
• کم آبی: کم آبی تمام محتوای آب بدن از جمله پلاسمای خون را کاهش می دهد. سطوح پایین پلاسما باعث افزایش نسبت گلبول های قرمز به حجم خون می شود و همین سبب افزایش سطح هماتوکریت می شود.
• زخم یا ضخیم شدن ریه‌ ها: جای زخم در ریه‌ ها، کار گلبول‌ های قرمز خون را برای حمل اکسیژن در سراسر بدن دشوار می‌کند.
• آپنه انسدادی خواب: مطالعات ارتباط بین آپنه انسدادی خواب و سطوح بالای هماتوکریت را نشان می دهد.
• سیگار: سیگار از دو طریق بر سطح هماتوکریت تأثیر می گذارد، باعث افزایش تولید اریتروپویتین بیشتری در بدن می شود، که همان هورمون کلیه است و تولید گلبول های قرمز را تحریک می کند. گلبول های قرمز بیشتر به معنای سطح هماتوکریت بالاتر است.
• مسمومیت با مونوکسید کربن: مونوکسید کربن مویرگ ها را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث کاهش میزان پلاسما در خون و افزایش تعداد گلبول های قرمز خون می شود. گلبول های قرمز بیشتر به معنای سطح هماتوکریت بالاتر است.
• استفاده از تستوسترون: مطالعات نشان می دهد که مصرف تستوسترون باعث افزایش تعداد گلبول های قرمز خون می شود که باعث افزایش سطح هماتوکریت می شود.

اگر هماتوکریت پایین باشد نشان دهنده:

کم خونی مشکوک شایع ترین دلیل آزمایش هماتوکریت است. سایر شرایط عبارتند از:

• از دست دادن خون به دلیل آسیب یا بیماری: از دست دادن خون بر تعداد گلبول های قرمز تأثیر می گذارد. گلبول های قرمز کمتر به معنای کاهش سطح هماتوکریت است.
• لوسمی: گلبول های قرمز خون کمتر از حد طبیعی است، زیرا سلول های سرطان خون در مغز استخوان در حال جابجایی گلبول های قرمز سالم هستند.
• کم خونی همولیتیک: گلبول های قرمز خون سریعتر از آن چیزی که بدن بتواند آنها را جایگزین کند در حال شکست یا مرگ است.
• هیپوناترمی: این وضعیت به این معنی است که آب بیش از حد در بدن وجود دارد که به معنای واقعی کلمه باعث می شود خون کم شود.
• بیماری کلیوی: سطوح پایین هماتوکریت نشانه کم خونی است. کم خونی یکی از عوارض شایع بیماری کلیوی است.
• بیماری تیروئید: هورمون های تیروئید از تولید گلبول های قرمز خون حمایت می کنند. گلبول های قرمز کمتر به معنای کاهش سطح هماتوکریت است.

سه عامل ممکن است باعث کاهش سطح هماتوکریت و هموگلوبین شوند:

• از دست دادن خون در اثر جراحت یا بیماری
• مغز استخوان گلبول های قرمز کافی نمی سازد.
• گلبول های قرمز زودتر از حد معمول می میرند.

به طور کلی یک آزمایش خون نشان می دهد که سطح هماتوکریت بالاتر یا کمتر از حد طبیعی است. دلایل زیادی وجود دارد که چرا این اتفاق می افتد. گاهی اوقات، سطوح هماتوکریت بالاتر یا پایین تر، نشانه ای از شرایط پزشکی جدی است. سطح هماتوکریت غیرمعمول ممکن است به این دلیل اتفاق بیفتد که فرد شرایط کمتر جدی مانند آپنه انسدادی خواب را دارد. پزشک نتایج آزمایش فردی را تفسیر می کند و همراه با آنها نتایج را توضیح خواهند داد. اگر یک بیماری زمینه‌ ای وجود داشته باشد، درمان‌ ها را برای وضعیت فرد تعیین می‌کنند.

مطالب مشابه:

همه چیز درباره چرخه قاعدگی

سوزش سر دل

هیپوکالمی

۵ آزمایش خون برتر برای زنان

آزمایش خون

منابع: my.clevelandclinic ، mayoclinic ، mountsinai