آزمایش لیپاز
آزمایش لیپاز چیست؟
لیپاز نوعی آنزیم گوارشی یا «شیره گوارشی» است که به بدن در هضم چربی ها کمک می کند. بیشتر لیپاز در پانکراس، اندامی که در پشت قسمت پایینی معده قرار دارد، ساخته می شود. لیپاز همچنین در غدد بزاقی و در معده نیز ساخته می شود. پانکراس غده ای طولانی و صاف بین معده و ستون فقرات که توسط لوزالمعده آزاد می شود.
وجود مقدار کمی لیپاز در خون طبیعی است. اما اگر سلول های لوزالمعده آسیب ببینند، مقادیر بیشتری لیپاز آزاد می کنند. بنابراین سطوح بالای لیپاز در خون ممکن است به معنی پانکراتیت (پانکراس ملتهب و متورم) یا نوع دیگری از بیماری پانکراس باشد. آزمایش لیپاز می تواند به تشخیص این شرایط و سایر موارد کمک کند. به طور کلی، آزمایش لیپاز سطح پروتئینی به نام لیپاز را در خون اندازه گیری می کند. آزمایش لیپاز ممکن است به عنوان لیپاز سرم یا LPS نیز نامیده شود.
تجویز آزمایش لیپاز:
اگر پزشک مشکوک به پانکراتیت حاد (التهاب لوزالمعده که باعث درد شکم می شود) باشد، آزمایش لیپاز را تجویز می کند.
علائم زیر می تواند نشانه التهاب پانکراس باشد:
درد شدید شکم یا کمر، تب، بی اشتهایی و حالت تهوع
اگر قبلاً پانکراتیت حاد (ناگهانی، شدید) یا مزمن (مداوم) شناسایی شده باشد، ممکن است از این آزمایش برای نظارت بر پانکراس نیز استفاده شود. با این آزمایش می توان فهمید که آیا سطح لیپاز در حال افزایش یا کاهش است. همچنین می‌توان از آن برای یافتن اینکه آیا یک درمان موثر بوده است یا خیر، استفاده می شود.
گاهی اوقات، آزمایش لیپاز برای نظارت بر شرایط دیگر از جمله:
پریتونیت (التهاب دیواره داخلی شکم)
انسداد روده (روده ای که خون رسانی را محدود کرده است) یا انفارکتوس (سکته قلبی)
کیست پانکراس
فیبروز کیستیک (یک بیماری ارثی که در آن مخاط غلیظ می تواند به اندام ها آسیب برساند)
بیماری کرون (التهاب دستگاه گوارش)
بیماری سلیاک (که توسط پروتئین گلوتن تحریک می شود، سیستم ایمنی بدن به روده کوچک حمله می کند)، تجویز می شود.
نیاز به آزمایش لیپاز:
اگر علائمی وجود دارد که ممکن است ناشی از مشکل لوزالمعده باشد، ممکن است نیاز به آزمایش لیپاز وجود داشته باشد. این علائم شامل: درد در قسمت بالای شکم که ممکن است به پشت بدن سرایت کند. تهوع و استفراغ، اسهال، شکم متورم یا حساس، تب، ضربان قلب سریع.
آمادگی برای آزمایش لیپاز:
اگر آزمایش لیپاز از قبل برنامه ریزی شده باشد، لازم است که فرد ناشتا باشد.
احتمالاً لازم است که 8 تا 12 ساعت قبل از انجام آزمایش از میل کردن چیزی غیر از آب خودداری کنید.
همچنین ممکن است پزشک از فرد بخواهد که مصرف برخی از داروهایی را که می توانند بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارند، متوقف کند. بنابراین لازم است که پزشک از تمام داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و مکمل هایی که فرد مصرف می کند اطلاع داشته باشد.
روش انجام آزمایش لیپاز:
لیپاز با آزمایش خون اندازه گیری می شود. در آزمایش لیپاز، یک متخصص آزمایشگاه نمونه خون کوچکی می گیرد. به این صورت که گارو خونگیری (شریان بند) را بر روی بازو می بندد تا رگ را راحت تر پیدا کند. سپس یک سوزن را به یکی از رگ ها وارد می کند و پس از اینکه خون کافی به سرنگ یا ویال وارد شد، گارو را جدا کرده و سوزن را بیرون می‌آورند.
آیا انجام این آزمایش خطراتی دارد؟
ممکن است در حین خون گیری احساس سوزش یا درد خفیفی وجود داشته باشد. اما این علائم به سرعت از بین می روند.
به طور کلی خطرات خونگیری جزئی است و شامل موارد زیر است:
درد خفیف، کبودی، قرمزی و تورم، عفونت، سرگیجه و احتمال نادر غش کردن.
تفسیر نتایج آزمایش لیپاز:
محدوده معمولی، برای نتایج به عوامل متفاوتی بستگی دارد که شامل: جنسیت، سن، سابقه بیماری و روش تست.
به دلیل واریانس، مهم است که نتایج را با پزشک در میان گذاشت. همین نتیجه ممکن است نشان دهنده وجود مشکل در یک فرد باشد و در دیگری نه.
سطوح نرمال بین آزمایشگاه ها کمی متفاوت است. بنابراین توصیه می شود فرد و پزشک به محدوده های تجویز شده با نتایج خود نگاه کنند و سطح لیپاز خود را با سطح طبیعی مقایسه کنند. سطح لیپاز معمولاً بر حسب واحد در لیتر (U/L) خون داده می شود.
در برخی از مراکز (آزمایشگاه)، محدوده لیپاز مرجع برای بزرگسالان زیر 60 سال، U/L 140- 10 است. برای بزرگسالان بالای 60 سال، محدوده طبیعی U/L 151-24 است. اگر سطح لیپاز فرد بسیار بالا باشد، اغلب 3 تا 10 برابر مقدار مرجع، می تواند نشان دهنده پانکراتیت حاد باشد. بنابراین سطح بسیار بالای لیپاز معمولاً نشانه پانکراتیت حاد است.
سطوح بالای لیپاز
انجمن شیمی بالینی آمریکا بیان می کند که حمله لوزالمعده باعث افزایش سطح لیپاز در خون در عرض 3 تا 6 ساعت می شود و سطح بالای لیپاز ممکن است تا 2 هفته بالا بماند.
سطوح بالای لیپاز همچنین می تواند نشان دهنده مشکلات دیگری مانند کلیه ها یا روده باشد.
سایر شرایط نیز می توانند باعث افزایش سطح لیپاز شوند، از جمله: انسداد روده، بیماری سلیاک، سرطان پانکراس، عفونت یا تورم پانکراس، فیبروز سیستیک، بیماری التهابی روده، نارسایی کلیه، زخم معده، بیماری کیسه صفرا، دیابت، اختلالات غدد بزاقی مانند: عفونت یا سرطان، اعتیاد به الکل و استفاده از برخی داروها از جمله برخی از داروهای مسکن و قرص های ضد بارداری.
سطوح پایین لیپاز
همچنین سطوح پایین لیپاز ممکن است نشانه ای از آسیب دائمی به سلول های پانکراس که لیپاز را می سازند، باشد. حتی ممکن است در برخی بیماری های مزمن (طولانی) مانند: فیبروز کیستیک و پانکراتیت مزمن رخ دهد.
اگر سطح لیپاز طبیعی نباشد، همیشه به این معنی نیست که فرد به یک بیماری مبتلا است و نیاز به درمان دارد. بسیاری از داروها، از جمله کدئین، دیورتیک ها (“قرص های آب”)، داروهای خاص کلسترول، و قرص های ضد بارداری می توانند بر سطح لیپاز تأثیر بگذارند.
آزمایش لیپاز:
آزمایش لیپاز معمولاً برای تشخیص پانکراتیت استفاده می شود. پانکراتیت می تواند حاد یا مزمن باشد. در پانکراتیت حاد یک بیماری ناگهانی و کوتاه مدت است که معمولاً با درمان به موقع بهبود می یابد. پانکراتیت مزمن یک بیماری طولانی مدت است که با گذشت زمان بدتر می شود. اما می توان آن را با دارو و تغییر در شیوه زندگی مدیریت کرد. مانند: عدم مصرف الکل یا سیگار و داشتن وزن مناسب. در موارد خاص، در صورتی که سایر درمان ها به اندازه کافی کمک نکنند، ممکن است پزشک جراحی را توصیه کند.
تشخیص پانکراتیت:
اگرچه پزشکان آزمایش لیپاز را بهترین آزمایش برای تشخیص پانکراتیت حاد می دانند، اما ممکن است پزشک آزمایش خون برای آمیلاز، آنزیم دیگری که با پانکراتیت افزایش می یابد نیز تجویز کند.
همچنین ممکن است پزشک یک اسکن مانند: سونوگرافی، سی تی اسکن، یا ام آر آی تجویز کند تا بتواند هرگونه ناهنجاری فیزیکی یا تورم پانکراس را بررسی کند.
آزمایش لیپاز نسبتا غیر تهاجمی است و بعید است که عارضه ای ایجاد کند.
نتایج آزمایش می تواند به پزشک کمک کند تا پانکراتیت حاد و سایر مشکلات سلامتی را که بر لوزالمعده تأثیر می گذارد، تشخیص دهد.
تشخیص و درمان پانکراتیت حاد در مراحل اولیه می تواند از شدید شدن این بیماری جلوگیری کند.
مطالب مشابه:
نارسایی کلیه: علائم و درمان
سرطان سر و گردن
5 مشکل اصلی گوارشی در مردان
تاثیر سیگار بر روده
مایکوپلاسما و درمان آن
منابع: webmd ، medlineplus ، medicalnewstoday
