سرطان دهان

سرطان دهان به سرطانی اطلاق می شود که در هر یک از قسمت های تشکیل دهنده دهان (حفره دهان) ایجاد می شود.

این سرطان می تواند در موارد زیر رخ دهد:

• لب
• لثه
• زبان
• پوشش داخلی گونه ها
• سقف دهان
• کف دهان (زیر زبان)

سرطانی که در داخل دهان ایجاد می شود گاهی سرطان دهان یا سرطان حفره دهان نامیده می شود.

سرطان دهان یکی از چندین نوع سرطان است که در دسته ای به نام سرطان های سر و گردن دسته بندی می شوند. سرطان دهان و سایر سرطان های سر و گردن اغلب به طور مشابه درمان می شوند.

علائم:

علائم و نشانه های سرطان دهان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• زخم لب یا دهان که خوب نمی شود.
• یک لکه سفید یا قرمز در داخل دهان
• لق شدن دندان ها
• رشد توده در داخل دهان
• درد دهان
• گوش درد
• بلع دشوار یا دردناک

زمان مراجعه به پزشک:

اگر علائم و نشانه های مداومی دارید که شما را آزار می دهد و بیش از دو هفته طول می کشد، با پزشک یا دندانپزشک خود قرار ملاقات بگذارید. پزشک شما احتمالاً ابتدا سایر علل شایع تر علائم و نشانه های شما را، مانند عفونت بررسی می کند.

علل سرطان دهان:

سرطان های دهان زمانی شکل می گیرند که سلول های روی لب یا دهان تغییراتی (جهش) در DNA خود ایجاد کنند. DNA  سلول حاوی دستورالعمل هایی است که به سلول می گوید چه کاری انجام دهد. تغییرات جهش‌ها به سلول‌ها می‌گوید زمانی که سلول‌های سالم می‌میرند به رشد و تقسیم خود ادامه دهند. تجمع سلول های سرطانی غیرطبیعی دهان می تواند تومور ایجاد کند. با گذشت زمان ممکن است در داخل دهان و در سایر نواحی سر و گردن یا سایر قسمت‌های بدن پخش شوند.

سرطان های دهان معمولاً در سلول های صاف و نازک (سلول های سنگفرشی) که لب ها و داخل دهان شما را پوشانده اند شروع می شود. اکثر سرطان های دهان، کارسینوم سلول سنگفرشی هستند.

مشخص نیست که چه چیزی باعث جهش در سلول های سنگفرشی می شود که منجر به سرطان دهان می شود. اما پزشکان عواملی را شناسایی کرده اند که ممکن است خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش دهد.

عوامل خطر:

عواملی که می توانند خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش دهند عبارتند از:

• استفاده از تنباکو از هر نوع، از جمله سیگار، سیگار برگ، پیپ، تنباکوی جویدنی و ….
• مصرف زیاد الکل
• قرار گرفتن بیش از حد لب ها در معرض نور خورشید
• یک ویروس مقاربتی به نام ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
• یک سیستم ایمنی ضعیف

پیشگیری:

هیچ راه اثبات شده‌ای برای پیشگیری از سرطان دهان وجود ندارد. با این حال، می توانید خطر ابتلا به سرطان دهان را کاهش دهید اگر:

• مصرف تنباکو را متوقف کنید یا شروع نکنید. اگر از تنباکو استفاده می کنید، آن را متوقف کنید. اگر از تنباکو استفاده نمی کنید، شروع نکنید. استفاده از تنباکو، چه دودی یا جویده شده، سلول های دهان شما را در معرض مواد شیمیایی خطرناک سرطان زا قرار می دهد.
• از مصرف الکل خودداری کنید. مصرف بیش از حد الکل می تواند سلول های دهان شما را تحریک کرده و آنها را در برابر سرطان دهان آسیب پذیر کند.
• از قرار گرفتن بیش از حد لب های خود در معرض نور خورشید خودداری کنید. با ماندن در سایه در صورت امکان از پوست لب های خود در برابر نور خورشید محافظت کنید. یک کلاه لبه پهن بپوشید که به طور موثری کل صورت شما از جمله دهان شما را سایه می اندازد. از یک محصول ضد آفتاب لب به عنوان بخشی از رژیم روتین محافظت در برابر آفتاب استفاده کنید.
• به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید. به عنوان بخشی از یک معاینه معمول دندانپزشکی، از دندانپزشک خود بخواهید که کل دهان شما را از نظر نواحی غیر طبیعی که ممکن است نشان دهنده سرطان دهان یا تغییرات پیش سرطانی باشد، بررسی کند.

تشخیص و درمان:

آزمایش ها و روش های مورد استفاده برای تشخیص سرطان دهان عبارتند از:

• معاینه بدنی: پزشک یا دندانپزشک شما لب ها و دهان شما را معاینه می کند تا ناهنجاری ها – نواحی تحریک کننده مانند زخم ها و لکه های سفید (لکوپلاکیا) را بررسی کند.
• برداشتن بافت برای آزمایش (بیوپسی): اگر ناحیه مشکوکی پیدا شود، پزشک یا دندانپزشک شما ممکن است نمونه ای از سلول ها را برای آزمایش آزمایشگاهی در روشی به نام بیوپسی خارج کند. پزشک ممکن است از یک ابزار برش برای بریدن نمونه ای از بافت استفاده کند یا از یک سوزن برای برداشتن نمونه استفاده کند. در آزمایشگاه، سلول ها از نظر سرطان یا تغییرات پیش سرطانی که نشان دهنده خطر ابتلا به سرطان در آینده است، تجزیه و تحلیل می شوند.

تعیین وسعت سرطان:

هنگامی که سرطان دهان تشخیص داده شد، پزشک برای تعیین مرحله سرطان شما کار می کند. آزمایش های مرحله بندی سرطان دهان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• از یک دوربین کوچک برای بررسی گلو استفاده شود. در طی روشی به نام آندوسکوپی، پزشک ممکن است یک دوربین کوچک و قابل انعطاف مجهز به نور را در گلوی شما بگذراند تا علائمی مبنی بر گسترش سرطان به خارج از دهان شما پیدا کند.
• تست های تصویربرداری: انواع آزمایشات تصویربرداری ممکن است به تعیین اینکه آیا سرطان به خارج از دهان شما گسترش یافته است یا خیر کمک کند. آزمایشات تصویربرداری ممکن است شامل اسکن اشعه ایکس، CT، MRI و توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) و غیره باشد. همه به هر تستی نیاز ندارند. پزشک شما تعیین می کند که کدام آزمایش بر اساس شرایط شما مناسب است.

مراحل سرطان دهان با استفاده از اعداد رومی I تا IV نشان داده می شود. یک مرحله پایین تر، مانند مرحله I، نشان دهنده یک سرطان کوچکتر محدود به یک ناحیه است. مرحله بالاتر، مانند مرحله IV، نشان دهنده سرطان بزرگتر است، یا اینکه سرطان به نواحی دیگر سر یا گردن یا سایر نواحی بدن گسترش یافته است. مرحله سرطان به پزشک کمک می کند تا گزینه های درمانی شما را تعیین کند.

درمان:

درمان سرطان دهان به محل و مرحله سرطان و همچنین سلامت کلی و ترجیحات شخصی شما بستگی دارد. شما ممکن است فقط یک نوع درمان داشته باشید یا ممکن است ترکیبی از درمان های سرطان را انجام دهید. گزینه های درمانی شامل جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی است. گزینه های خود را با پزشک خود در میان بگذارید.

عمل جراحی:

جراحی برای سرطان دهان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• جراحی برای برداشتن تومور:

جراح شما ممکن است تومور و حاشیه ای از بافت سالمی را که اطراف آن را احاطه کرده است برش دهد تا اطمینان حاصل شود که تمام سلول های سرطانی برداشته شده‌اند. سرطان های کوچکتر ممکن است از طریق جراحی جزئی برداشته شوند. تومورهای بزرگتر ممکن است به روش های گسترده تری نیاز داشته باشند. به عنوان مثال، برداشتن یک تومور بزرگتر ممکن است شامل برداشتن بخشی از استخوان فک یا بخشی از زبان شما باشد.

• جراحی برای حذف سرطانی که به گردن گسترش یافته است:

 اگر سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی گردن گسترش یافته باشند یا اگر بر اساس اندازه یا عمق سرطان شما خطر زیادی وجود دارد که این اتفاق افتاده باشد، جراح ممکن است روشی را برای برداشتن غدد لنفاوی و بافت‌های مرتبط در گردن توصیه کند. تشریح گردن، هر گونه سلول سرطانی را که ممکن است به غدد لنفاوی شما گسترش یافته باشد، حذف می کند. همچنین برای تعیین اینکه آیا پس از جراحی به درمان اضافی نیاز دارید یا خیر مفید است.

• جراحی برای بازسازی دهان:

 پس از جراحی برای برداشتن سرطان، جراح شما ممکن است جراحی ترمیمی را برای بازسازی دهان شما توصیه کند تا به شما کمک کند توانایی صحبت کردن و غذاخوردن را دوباره به دست آورید. جراح شما ممکن است پیوند پوست، ماهیچه یا استخوان را از سایر قسمت های بدن شما پیوند بزند تا دهان شما را بازسازی کند. همچنین ممکن است از ایمپلنت های دندانی برای جایگزینی دندان های طبیعی شما استفاده شود.

جراحی خطر خونریزی و عفونت را به همراه دارد. جراحی سرطان دهان اغلب بر ظاهر شما و همچنین توانایی شما در صحبت کردن، خوردن و بلعیدن تأثیر می گذارد.

ممکن است به یک لوله برای کمک به خوردن، نوشیدن و مصرف دارو نیاز داشته باشید. برای استفاده کوتاه مدت، لوله ممکن است از طریق بینی و داخل معده شما وارد شود. در دراز مدت، ممکن است یک لوله از طریق پوست شما وارد معده شود.

پزشک ممکن است شما را به متخصصانی ارجاع دهد که می توانند به شما در مقابله با این تغییرات کمک کنند.

پرتو درمانی:

پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس و پروتون ها برای نابودی سلول های سرطانی استفاده می کند.

پرتودرمانی اغلب بعد از جراحی استفاده می شود. اما گاهی اوقات اگر سرطان دهان در مراحل اولیه دارید، ممکن است به تنهایی استفاده شود. در شرایط دیگر، پرتودرمانی ممکن است با شیمی درمانی ترکیب شود. این ترکیب اثربخشی پرتودرمانی را افزایش می دهد، اما عوارض جانبی را نیز افزایش می دهد. در موارد سرطان پیشرفته دهان، پرتودرمانی ممکن است به تسکین علائم و نشانه های ناشی از سرطان، مانند درد کمک کند.

عوارض جانبی پرتودرمانی برای دهان شما ممکن است شامل خشکی دهان، پوسیدگی دندان و آسیب به استخوان فک شما باشد.

پزشک توصیه می کند که قبل از شروع پرتودرمانی به دندانپزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید که دندان های شما تا حد امکان سالم هستند. هر دندان ناسالمی ممکن است نیاز به درمان یا برداشتن داشته باشد. دندانپزشک همچنین می تواند به شما کمک کند تا بفهمید که چگونه به بهترین نحو از دندان های خود در طول و بعد از پرتودرمانی مراقبت کنید تا خطر عوارض را کاهش دهید.

شیمی درمانی:

درمانی است که از مواد شیمیایی برای حذف سلول های سرطانی استفاده می کند. داروهای شیمی درمانی را می توان به تنهایی یا در ترکیب با سایر درمان های سرطان تجویز کرد. شیمی درمانی ممکن است اثربخشی پرتودرمانی را افزایش دهد، بنابراین این دو اغلب با هم ترکیب می شوند.

عوارض جانبی شیمی درمانی به داروهایی که دریافت می کنید بستگی دارد. عوارض جانبی شایع عبارتند از:  تهوع، استفراغ و ریزش مو. از پزشک خود بپرسید که چه عوارض جانبی احتمالی برای داروهای شیمی درمانی دریافت خواهید کرد.

درمان دارویی هدفمند:

داروهای هدفمند سرطان دهان را با تغییر جنبه های خاصی از سلول های سرطانی که باعث رشد آنها می شود، درمان می کنند. داروهای هدفمند را می توان به تنهایی یا همراه با شیمی درمانی یا پرتودرمانی استفاده کرد.

Cetuximab (Erbitux)  یک درمان هدفمند است که برای درمان سرطان دهان در شرایط خاص استفاده می شود.  Cetuximab عملکرد پروتئینی را که در بسیاری از انواع سلول های سالم یافت می شود، متوقف می کند، اما در انواع خاصی از سلول های سرطانی شیوع بیشتری دارد. عوارض جانبی شامل بثورات پوستی، خارش، سردرد، اسهال و عفونت است.

اگر درمان‌های استاندارد مؤثر نباشند، سایر داروهای هدفمند ممکن است گزینه‌ای باشند.

ایمونوتراپی:

ایمونوتراپی از سیستم ایمنی بدن شما برای مبارزه با سرطان استفاده می کند. سیستم ایمنی بدن شما که با بیماری مبارزه می کند ممکن است به سرطان شما حمله نکند زیرا سلول های سرطانی پروتئین هایی تولید می کنند که سلول های سیستم ایمنی را کور می کند. ایمونوتراپی با تداخل در این فرآیند عمل می کند.

درمان‌های ایمونوتراپی معمولاً برای افراد مبتلا به سرطان دهان پیشرفته که به درمان‌های استاندارد پاسخ نمی‌دهند، اختصاص دارد.

مطالب مشابه:

سرطان حلق

طعم فلزی در دهان

8 علائم هشداردهنده سرطان معده

سرطان لوزه

سرطان سر و گردن

منبع: mayoclinic