سندرم تحریک بیش از حد تخمدان

سندرم تحریک بیش از حد تخمدان یک پاسخ اغراق آمیز به هورمون های اضافی است. معمولا در زنانی که از داروهای هورمونی تزریقی برای تحریک رشد تخمک در تخمدان استفاده می کنند، رخ می دهد. سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) باعث تورم و دردناک شدن تخمدان ها می شود.

سندرم تحریک بیش از حد تخمدان ممکن است در زنانی که تحت لقاح آزمایشگاهی (IVF) یا القای تخمک گذاری با داروهای تزریقی هستند، رخ دهد. در موارد کمتر، OHSS در طول درمان های باروری با استفاده از داروهایی که به صورت خوراکی مصرف می کنید مانند کلومیفن اتفاق می افتد.

درمان بستگی به شدت بیماری دارد. OHSS ممکن است در موارد خفیف به خودی خود بهبود یابد، در حالی که موارد شدید ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و درمان اضافی داشته باشد.

علائم و نشانه های سندرم تحریک بیش از حد تخمدان:

نشانه های OHSS اغلب در عرض چند هفته بعد از استفاده از داروها برای تحریک تخمدان شروع می شود، هر چند برخی اوقات ممکن است ظهور علائم بیش از دو هفته به طول انجامد. علائم و نشانه ها می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و ممکن است با گذشت زمان بدتر شود یا بهبود یابد.

سندرم تحریک بیش از حد تخمدان خفیف تا متوسط:

با سندرم تحریک بیش از حد تخمدان خفیف تا متوسط، علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:

• درد شکمی خفیف تا متوسط
• نفخ شکم یا افزایش اندازه کمر
• حالت تهوع
• استفراغ
• اسهال
• حساسیت در ناحیه تخمدان

برخی از زنانی که داروهای باروری تزریقی استفاده می کنند به شکل خفیف سندرم تحریک بیش از حد تخمدان مبتلا می شوند. این معمولا پس از حدود یک هفته از بین می رود. اما، اگر حاملگی اتفاق بیفتد، علائم سندرم تحریک بیش از حد ممکن است بدتر شود و چند روز تا چند هفته طول بکشد.

سندرم تحریک بیش از حد تخمدان شدید:

با سندرم تحریک بیش از حد شدید ممکن علائم و نشانه های زیر را تجربه کنید:

• افزایش وزن سریع – بیش از 2/2پوند (یک کیلوگرم) در 24 ساعت
• درد شکمی شدید
• حالت تهوع و استفراغ مداوم و شدید
• لخته شدن خون
• کاهش ادرار
• تنگی نفس
• شکم سفت یا بزرگ شده

در صورت ابتلا به سندرم تحریک بیش از حد تخمدان چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر در حال دریافت درمان های ناباروری هستید و علائم و نشانه های سندرم تحریک بیش از حد تخمدان را تجربه می کنید، به پزشک مراجعه کنید. حتی اگر OHSS خفیف دارید پزشک به خاطر افزایش وزن ناگهانی یا بدتر شدن علائم معاینه شما را معاینه خواهد کرد.

علل سندرم تحریک بیش از حد تخمدان ها:

علت سندرم تحریک بیش از حد تخمدان ها به طور کامل شناخته نشده است. سطح بالایی از گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG) (هورمونی که معمولا در دوران بارداری تولید می شود) وارد سیستم گردش خون می شود. رگ های خونی تخمدان به طور غیرطبیعی به HCG واکنش نشان می دهند و شروع به نشت مایع می کنند. این مایع تخمدان ها را متورم می کند و گاهی مقادیر زیادی به داخل شکم منتقل می شود.

در طول درمان های باروری، HCG ممکن است به عنوان یک محرک داده شود تا یک فولیکول بالغ تخم خود را آزاد کند. OHSS معمولا در عرض یک هفته پس از تزریق HCG اتفاق می افتد. اگر در طول یک چرخه درمانی باردار شوید، OHSS ممکن است بدتر شود زیرا بدن شروع به تولید HCG خود در پاسخ به بارداری می کند.

داروهای باروری تزریقی بیشتر از درمان با کلومیفن (دارویی که به صورت قرص خوراکی تجویز می شود) باعث OHSS می شوند. گاهی اوقات OHSS به طور خود به خود رخ می دهد و به درمان های باروری مربوط نمی شود.

فاکتورهای خطر:

برخی اوقات OHSS در زنان بدون هیچ فاکتور خطری رخ می دهد. اما فاکتورهای که برای افزایش خطر ابتلا به OHSS شناخته شدند عبارتند از:

• سندرم تخمدان پلی کیستیک : یک اختلال شایع تولید مثلی که باعث قاعدگی نامنظم، رشد موهای زائد و ظاهر غیرمعمول تخمدان ها در معاینه سونوگرافی می شود.
• تعداد زیادی فولیکول
• سن زیر 35 سال
• وزن کم بدن
• افزایش یا افزایش شدید سطح استرادیول (استروژن) قبل از تزریق HCG
• موارد OHSS در گذشته

عوارض سندرم تحریک بیش از حد تخمدان:

خوب است بدانید این بیماری شدید شایع نیست، اما می تواند تهدیدکننده زندگی باشد. عوارض ممکن است شامل:

• تجمع مایع در شکم و برخی اوقات قفسه سینه
• لخته شدن خون در عروق بزرگ معمولا در ساق پاها
• اختلالات الکترولیت (سدیم، پتاسیم، غیره)
• نارسایی کلیه
• پیچ خوردگی تخمدان
• پارگی کیست در تخمدان که می تواند منجر به خونریزی جدی شود
• مشکلات تنفسی
• از دست دادن بارداری در اثر سقط جنین یا خاتمه بارداری به دلیل عوارض مختلف
• به ندرت مرگ

پیشگیری از سندرم تحریک بیش از حد تخمدان:

برای کاهش شانس ایجاد OHSS شما نیاز به یک برنامه اختصاصی برای داروهای باروری دارید. از پزشک خود درخواست کنید که هر چرخه درمانی را به دقت کنترل کند، از جمله سونوگرافی های مکرر برای بررسی رشد فولیکول ها و آزمایش های خون برای بررسی سطح هورمون های شما.

توصیه های زیر می تواند به پیشگیری از OHSS کمک کند:

• تنظیم دارو: پزشک از کمترین دوز ممکن گنادوتروپین برای تحریک تخمدان ها و تحریک تخمک گذاری استفاده می کند.
• افزودن دارو: به نظر می رسد در برخی موارد داروها خطر ابتلا به OHSS را کاهش می دهند بدون اینکه بر روی احتمال بارداری تاثیر بگذارند. این داروها شامل آسپرین با دوز کم، آگونیست های دوپامین مانند کابرگولین یا کینوگلوئید، تزریق کلیسم است. تجویز داروی متفورمین برای زنانی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند در طول دوران تحریک تخمدان ممکن است به جلوگیری از تحریک بیش از حد کمک کند.
• Coasting: اگر سطح استروژن شما بالا ست یا تعداد زیادی فولیکول دارید، ممکن است پزشک از شما بخواهد که داروهای تزریقی را متوقف کنید و چند روز قبل از تزریق HCG صبر کنید تا تخمک گذاری انجام شود. به این عمل coasting (کوستینگ) گفته می شود.
• اجتناب از استفاده از HCG تزریقی: از آنجایی که OHSS اغلب پس از تزریق OHSS ایجاد می شود، برای تحریک تخمدان ها به جای HCG از آگونیست های Gn-RH مانند لوپرولید، به عنوان راهی برای جلوگیری یا محدود کردن از OHSS استفاده کنید.
• انجماد جنین ها: اگر تحت IVF هستید، ممکن است تمام فولیکول ها (بالغ و نابالغ) از تخمدان های شما برداشته شوند تا احتمال OHSS کاهش یابد. فولیکول های بالغ بارور و منجمد می شوند و به تخمدان های شما اجازه استراحت داده می شود. شما می توانید در تاریخ بعد، زمانی که بدن شما آماده است، روند IVF را از سر بگیرید.

تشخیص:

سندرم تحریک بیش از حد تخمدان ممکن بر اساس موارد زیر تشخیص داده شود:

• معاینه فیزیکی: پزشک دنبال افزایش وزن، افزایش سایز کمر، و درد شکم خواهد بود.
• سونوگرافی: اگر OHSS دارید، سونوگرافی ممکن است نشان دهد که تخمدان های شما بزرگتر از حد معمول هستند و کیست های پر از مایع بزرگی که در آن فولیکول ها ایجاد شده اند وجود دارد. در طول درمان با داروهای باروری پزشک به طور مرتب تخمدان های شما را با سونوگرافی واژینال ارزیابی می کند.
• آزمایش خون: برخی از آزمایش های خون به پزشک اجازه می دهند تا ناهنجاری های خون شما و اینکه آیا عملکرد کلیه شما به دلیل OHSS مختل شده است را بررسی کند.

درمان سندرم تحریک بیش از حد تخمدان:

OHSS معمولا ظرف یک یا دو هفته و اگر باردار باشید مدت زمان بیشتری به طور خود به خود بهبود می یابد. هدف درمان، کاهش علائم بیماری، کاهش فعالیت تخمدان و جلوگیری از عوارض است.

OHSS خفیف تا شدید:

OHSS خفیف تا متوسط معمولا خود به خود درمان می شود. درمان برای OHSS متوسط ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• افزایش مصرف مایعات
• معاینات فیزیکی مکرر و سونوگرافی
• وزنه زدن روزانه و اندازه گیری دور کمر برای بررسی تغییرات شدید
• اندازه گیری میزان ادراری که در روز تولید می کنید
• آزمایش خون برای نظارت بر کم آبی، عدم تعادل الکترولیت ها و سایر مشکلات
• تخلیه مایع اضافی شکم با استفاده از وارد کردن سوزن به حفره شکم
• داروهای جلوگیری از لخته شدن خون (ضد انعقادها)

OHSS شدید:

با OHSS شدید شما ممکن است لازم باشد برای نظارت و درمان تهاجمی، از جمله مایعات IV، در بیمارستان بستری شوید. پزشک ممکن است دارویی به نام کابرگولین برای کاهش علائم به شما بدهد. گاهی اوقات پزشک داروهای دیگری مانند آنتاگونیست هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (Gn-RH) یا لتروزول را نیز برای کمک به سرکوب فعالیت تخمدان به شما بدهد.

عوارض جدی ممکن است به درمان های اضافی مانند جراحی برای کیست تخمدان پاره شده یا مراقبت های ویژه برای عوارض کبدی یا ریوی نیاز داشته باشد. همچنین ممکن است برای کاهش خطر لخته شدن خون در پاها به داروهای ضدانعقاد نیاز داشته باشید.

مطالب مشابه:

بیماری های مقاربتی

واکسن بیماری های مقاربتی

بیماری التهاب لگن (PID)

آتروفی واژن (Vaginal atrophy)