آزوتمی

آزوتمی وضعیتی است که در آن نیتروژن، کراتینین و سایر مواد زائد بیش از حد در خون وجود دارد. این مواد زائد زمانی ایجاد می شوند که بدن پروتئین موجود در غذاها و نوشیدنی هایی را که مصرف می کند تجزیه کند. همچنین آنها در کبد تشکیل شده و در خون به کلیه ها می روند. کلیه های سالم مواد زائد را از خون فیلتر می کنند و از طریق ادرار از بدن خارج می کنند.

زمانی که کلیه‌ های فرد در اثر آسیب، بیماری یا داروها آسیب دیده باشند و نتوانند از شر ضایعات نیتروژن کافی در بدن خلاص شوند این وضعیت بروز میابد. به طور کلی نارسایی کلیه علت اصلی آزوتمی است.

آزوتمی یک بیماری شایع در بین افراد مسن و افرادی است که در بیمارستان بستری هستند. حدود 8 تا 16 درصد از بستری شدن در بیمارستان به دلیل آزوتمی است.

کلیه ها و سلامتی فرد:

هنگامی که عناصری مانند: کربن، هیدروژن و اکسیژن با نیتروژن تولید شده توسط کبد ترکیب می شوند، بدن اوره (یک ماده زائد که جزء اصلی ادرار است) تشکیل می دهد. سپس اوره از طریق خون از کبد به کلیه ها می رود.

کلیه‌ ها خون را فیلتر می‌کنند و مایعات و مواد زائد اضافی را از بدن با ادرار خارج می‌کنند. آنها همچنین اسید تولید شده توسط سلول ها را حذف می کنند و به حفظ تعادل مواد معدنی، املاح و آب بدن کمک می کنند.

کلیه ها حدود یک چهارم خونی را که قلب در یک دقیقه پمپاژ می کند، دریافت می کند (به این برون ده قلبی گفته می شود). این بدان معناست که آنها می توانند به هر گونه کاهش فشار خون حساس باشند.

اگر فشار خونی که در کلیه ها جریان دارد کاهش یابد، آنها خون کمتری فیلتر میکنند و یا اصلاً فیلتر نمی کنند. وقتی این اتفاق می افتد، مواد زائد در بدن باقی می مانند. این تجمع نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین در خون آزوتمی نامیده می شود.

انواع آزوتمی:

• آزوتمی پیش کلیه: آزوتمی پیش کلیه شایع ترین نوع آزوتمی است. زمانی اتفاق می‌افتد که خون کافی در کلیه‌ ها جریان نداشته باشد. از دست دادن خون، کم آبی، عفونت، نارسایی قلبی، نارسایی کبد، سوختگی شدید، برخی داروها (از جمله ایبوپروفن و آسپرین) و سایر شرایط ممکن است جریان خون را به کلیه ها کاهش دهند.
• آزوتمی درونی: آزوتمی ذاتی معمولاً در نتیجه آسیب به ساختار کلیه ها رخ می دهد. علل شایع عبارتند از: عفونت، سپسیس، لخته شدن خون، برخی داروها (از جمله داروهای شیمی درمانی و آنتی بیوتیک ها) و سمومی مانند: داروها و الکل.
• آزوتمی پس کلیوی: آزوتمی پس کلیوی در نتیجه انسداد در دستگاه ادراری رخ می دهد. انسداد اغلب در حالب های فرد اتفاق می افتد که لوله های ماهیچه ای بین کلیه ها و مثانه هستند. علل شایع عبارتند از: عفونت های دستگاه ادراری (UTIs)، سنگ های حالب و برخی از انواع سرطان ها (مانند: سرطان مثانه، سرطان دهانه رحم و سرطان پروستات).

شیوع:

آزوتمی حدود 16 درصد از پذیرش در بیمارستان ها را تشکیل می دهد.

علائم آزوتمی:

این بیماری معمولاً هیچ علائمی ندارد که بتوان متوجه آن شد یا آن را احساس کرد تا زمانی که به مرحله بعدی برسد. برخی از افرادی که مبتلا به آزوتمی هستند ممکن است در هیچ مرحله ای علائمی نداشته باشند. پزشک ممکن است در طی آزمایشات برای سایر شرایط متوجه شود که فرد به آن مبتلا است.

علائم، شامل موارد زیر باشد:

• کاهش ادرار
• احساس خستگی شدید
• احساس گیجی
• تهوع و استفراغ
• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• تورم (ادم)، به خصوص در پاها (مچ پا)
• ضربان قلب غیر طبیعی (آریتمی).
• بی اشتهایی
• علائم آزوتمی شدید ممکن است تشنج یا کما باشد.

علت آزوتمی:

آزوتمی پیش کلیه: معمولاً از آسیب به قسمتی از بدن ایجاد می شود که بر نحوه جریان خون به کلیه ها تأثیر می گذارد. علل آن ممکن است شامل کم آبی، از دست دادن خون از یک رگ خونی آسیب دیده (خونریزی)، سوختگی، نارسایی قلبی و نارسایی کبد باشد.

آزوتمی درونی: آزوتمی ذاتی پس از آسیب به ساختار کلیه‌ ها از جمله: فیلترهای کوچک (گلومرول‌ها) که به حذف مواد زائد کمک می‌کنند، لوله‌ های کوچکی که آب، مواد مغذی و مواد معدنی (توبول‌ های کلیوی) را بازجذب و برمی‌گردانند و شریان‌ ها و سیاهرگ‌ ها در کلیه‌ ها (رگ‌ های کلیوی) ایجاد می‌شود، شرایطی که باعث التهاب می شوند اغلب باعث آزوتمی ذاتی از جمله: واسکولیت و عفونت می شوند. سموم نیز می توانند باعث آن شوند. این بیماری همچنین می تواند ناشی از آسیب ناشی از جریان خون پایین (هیپوپرفیوژن) باشد.

آزوتمی پس کلیوی: انسداد در حالب ها و یا مثانه معمولا باعث این بیماری می شود. عوامل خطر عبارتند از: عفونت ادراری، سنگ های حالب، کلیه های متورم (هیدرونفروز) و افزایش اندازه پروستات (هیپرپلازی خوش خیم پروستات).

آزوتمی و کم آبی:

آزوتمی همان کم آبی نیست. کم آبی یکی از علل شایع آزوتمی پیش کلیه است. کم آبی ممکن است در اثر یکی از موارد زیر رخ دهد:

ننوشیدن آب کافی، تعریق، استفراغ، اسهال و برخی داروها، از جمله دیورتیک ها (قرص های آب) که باعث ادرار زیاد می شوند.

آیا آزوتمی مسری است؟

این بیماری مسری نیست و بیمار نمی تواند آزوتمی را به فرد دیگری منتقل کند.

چه کسانی به آزوتمی مبتلا می شوند؟

هر کسی ممکن است به این بیماری مبتلا شود. با این حال، اگر فرد 65 سال سن یا بیشتر داشته باشد، احتمال ابتلا به آن بیشتر است.

عوارض آزوتمی:

آزوتمی می تواند منجر به تجمع خطرناک مواد زائد در خون (اورمی) شود. اورمی اغلب ناشی از بیماری مزمن کلیه (CKD) است. همچنین اورمی بدون درمان، می تواند کشنده باشد. اورمی تجمع اوره در خون است که می تواند باعث خارش، حالت تهوع، استفراغ، آسیب به مغز و ضعف یا بی حسی در دست ها و پاها شود.

درمان آزوتمی بسیار مهم است تا منجر به نارسایی حاد کلیه یا مرگ بافت (نکروز حاد توبولی) نشود. نارسایی حاد کلیه می تواند منجر به تجمع مایع در ریه ها که منجر به تنگی نفس می شود، درد قفسه سینه، که اگر پوششی که قلب را می پوشاند ملتهب شود اتفاق می افتد، ضعف عضلانی به این دلیل که مایعات و الکترولیت های بدن در تعادل نیستند، آسیب دائمی کلیه، که به پیوند کلیه یا دیالیز دائمی نیاز دارد و مرگ شود.

تفاوت بین آزوتمی و اورمی:

آزوتمی و اورمی هر دو شرایطی هستند که بر کلیه ها تأثیر می گذارند.

آزوتمی زمانی است که نیتروژن و سایر مواد زائد زیادی در خون وجود داشته باشد.

اورمی زمانی است که اوره و سایر مواد زائد بیش از حد در خون وجود دارد. اوره نوعی ماده زائد نیتروژن است که پس از تجزیه پروتئین ها در کبد تشکیل می شود.

تشخیص:

پزشکی که در تشخیص و درمان بیماری های کلیوی تخصص دارد (نفرولوژیست) سابقه بیماری فرد را بررسی می کند، در مورد علائم او می پرسد و یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. اگر مشکوک به این بیماری باشند، آزمایش نیتروژن، اوره خون (BUN) را درخواست می‌کنند و سطح کراتینین را بررسی می‌کنند. کراتینین محصول زائد متابولیسم بافت عضلانی است.

توصیه می شود قبل از آزمایش BUN، در صورت داشتن اختلال خونریزی یا مصرف هر گونه دارویی به پزشک اطلاع داد.

سطحی از BUN که نشان دهنده آزوتمی است:

محدوده مورد انتظار نیتروژن اوره خون، بسته به سن و جنس فرد متفاوت است. سطوح بالاتر از این محدوده ممکن است نشان دهنده آزوتمی باشد.

پزشک همچنین سطح کراتینین سرم را برای تشخیص آزوتمی بررسی می کند. محدوده کراتینین سرم نیز بسته به سن و جنس متفاوت است. سطوح بالاتر از این محدوده ممکن است نشان دهنده مشکل کلیوی باشد.

سطحی از BUN که نشان دهنده نارسایی کلیه است:

پزشک از BUN برای تعیین نارسایی کلیه استفاده نمی کنند. با این حال، اگر تعداد BUN و کراتینین بالاتر از سطح نرمال باشد، احتمال نارسایی کلیه وجود دارد.

آزمایشات دیگری که برای تشخیص این بیماری انجام خواهد شد عبارتند از:

آزمایش ادرار، برون ده ادرار، که میزان ادرار شما را در 24 ساعت اندازه گیری می کند، تست های تصویربرداری (سی تی اسکن (CT)، سونوگرافی یا سایر آزمایش‌ های تصویربرداری) و بیوپسی کلیه.

نیتروژن اوره خون بالا می تواند به دلایل متعدد دیگری نیز باشد، از جمله: کم آبی بدن، شوکه شدن، یک رژیم غذایی با پروتئین بالا، خونریزی گوارشی (خونریزی GI)، انسداد در دستگاه ادراری، نارسایی احتقانی قلب، سوختگی شدید، اسهال یا استفراغ طولانی مدت و استفاده از برخی داروها مانند: آنتی بیوتیک ها.

درمان آزوتمی:

بسیار مهم است که قبل از آسیب کلیه، این بیماری را درمان کرد. که این درمان معمولا نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد.

درمان این بیماری بستگی به نوع، علت و شدت آن دارد. پزشک آزمایش هایی را برای تعیین علت آن انجام می دهد. گزینه های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مایعات IV (مایعاتی که به صورت داخل وریدی یا از طریق رگ به بیمار تزریق می شود): برای درمان کم آبی بدن.
• داروها، از جمله دیورتیک ها (داروهایی که باعث افزایش ادرار می شوند)، داروهای آدرنرژیک (داروهایی که اثری مشابه اپی نفرین دارند)، کورتیکواستروئیدها و افزایش دهنده حجم پلاسما (داروهایی که به جایگزینی پلاسمای خون در هنگام از دست دادن مقدار زیادی خون کمک می کنند) برای کنترل پتاسیم در خون یا بازگرداندن سطح کلسیم خون
• استنت های حالب برای جریان ادرار از کلیه ها به مثانه.
• دیالیز برای حذف مواد زائد از خون.

به طور کلی این بیماری یک بیماری شایع است که زمانی رخ می دهد که مواد زائد زیادی در خون وجود داشته باشد. این بیماری پس از آسیب به کلیه ها و زمانی که کلیه ها نمی توانند آنطور که باید کار کنند، ایجاد می شود. توصیه می شود به موقع به پزشک مراجعه کرده و درمان را آغاز کنند.

مطالب مشابه:

تومور استخوان (سارکوم)

تفاوت بیماری پارکینسون و پارکینسونیسم

تب حصبه یا تیفوئید

شایع ترین بیماری های گوارشی

بیماری های گوارشی

منابع: webmd ، my.clevelandclinic