رژیم کتوژنیک و دیابت

رژیم غذایی کتوژنیک یا به اصطلاح؛ رژیم کتو، به دلایل مختلفی دربین افرادی که در جست و جوی سلامت و تندرستی می باشند، دارای محبوبیت بالایی است. این رژیم دردهه ی 1920 درپی بیماری صرع شدید در کودکان ایجاد شد. اما؛ امروزه به نقش کمک کننده ی آن برای کاهش وزن در کوتاه مدت و سلامتی نیز پی برده شده‌است.

برخی از فراد مبتلا به دیابت نیز برای کاهش وزن، بهبود قند خون و مقاومت به انسولین و همچنین ارتقای سلامت خود از بعضی نسخه ی های مناسب و تطبیق شده این رژیم استفاده می کنند.

رژیم کتو چیست؟

رژیم کتو بر مصرف غذاهایی با چربی بالا، پروتئین متوسط و کربوهیدرات بسیار پایین متمرکز است. درحالی که منابع مختلف حاکی از اطلاعات متفاوتی در مورد تنوع درصد ریزمغذی ها در این رژیم هستند اما؛ در رژیم کتو استاندارد، حدود 55 الی 70 درصد از کالری روزانه از طریق چربی، 25 الی 35 درصد از پروتئین و حدود 5 الی 10 درصد (یا 25 الی 50 گرم درروز) از کربوهیدرات ها (شامل: سبزیجات و میوه) تامین می شود. به طور کلی، پیروی از این رژیم مستلزم ایجاد تغییر اساسی در عادات غذایی فرد است.

رژیم استاندارد کتو برروی ایجاد حالت کتوزیس در فرد، که یک حالت متابولیک است، تمرکز دارد، دراین حالت، بدن برای تامین انرژی به جای کربوهیدرات، چربی را می سوزاند.

انواع رژیم کتوژنیک:

• رژیم کتوژنیک چرخه ای: در این رژیم فرد مجاز است تا در یک الی دو روز از هفته، 100 الی 150 گرم کربوهیدرات پاک مانند: غذاهای طبیعی و تصفیه نشده شامل میوه ها، سبزیجات و غلات کامل مصرف نماید.
• رژیم کتوژنیک هدفمند: این رژیم دارای قوانین یکسان و مشابهی است با این تفاوت که زمان مصرف کربوهیدرات در آن مهم است، به طورمثال: قبل و یا بعد تمرین ورزشی.
• رژیم غذایی بسیار کم کربوهیدرات (VLCD): که در آن افراد مجاز هستند تا چربی بالا، پروتئین متوسط و کربوهیدرات بسیار کم مصرف کنند.

درصورت پیروی از رژیم غذایی با کالری بسیار کم، محدودیت کالری ها، کاهش وزن و سطوح پایدار قند خون به بهبود مقاومت انسولین در فرد کمک می کند و دیگر بدن به ایجاد حالت کتوزیس نیاز ندارد.

چربی بالا در رژیم کتوژنیک:

بسیار از مبتلایان به بیماری دیابت نوع 2 دچار اضافه وزن می باشند، بنابراین رژیم غذایی سرشار از چربی برای این افراد مفید به نظر نمی رسد. پیروی از رژیم کتوژنیک به معنای مصرف چربی های اشباع نیست. مصرف چربی های سالم کلید حفظ سلامت کلی قلب است. برخی از این غذاهای سالم که معمولادر طول رژیم کتوژنیک مصرف می شوند عبارتند از:

• تخم مرغ
• ماهی هایی مشابه سالمون
• آووکادو
• پنیر کوتیج (نوعی پنیر دلمه شده)
• زیتون و روغن آن
• آجیل و کره ی آجیل
• دانه ها

تاثیر رژیم کتوژنیک بر قند خون:

پیروی از رژیم کتوژنیک موجب کاهش سطح گلوکز خون می شود از آنجایی که کربوهیدرات ها به قند تبدیل و درنهایت باعث افزایش قند خون می شوند، مدیریت مصرف کربوهیدرات ها به افراد مبتلا به دیابت نوع 2 توصیه شده است.

با این حال، میزان کربوهیدرات ها می بایست به شکل فردی و شخصی و با کمک پزشک معین گردد.

درصورت وجود سابقه ی قند خون بالا مصرف بالای کربوهیدرات ممکن است خطرساز باشد. برخی افراد با تغییر رژیم غذایی و تمرکز برروی چربی، کاهش قند خون را تجربه می کنند.

خطرات احتمالی:

تغییر منبع تامین انرژی اولیه ی بدن از کربوهیدرات به چربی، باعث افزایش میزان کتون در خون می شود. لازم به ذکر است که حالت کتوز رژیمی با کتواسیدوز که یک وضعیت بسیار خطرناک می باشد متفاوت است. درصورت وجود میزان زیاد کتون، احتمال قرارگیری فرد در معرض خطر ابتلا به کتواسیدوز دیابتی (DKA) وجود دارد. DKA در بیماری دیابت نوع 1، زمانی که گلوکز خون بیش از حد بالا می باشد و می تواند ناشی از کمبود هورمون انسولین باشد، دارای بیشترین میزان شیوع است.

در موارد نادر، درصورت بالا بودن میزان کتون در دیابت نوع 2، ایجاد حالت DKA محتمل است. البته؛ درصورت اطمینان از ابتلای فرد به بیماری نیز با رعایت رژیم غذایی کم کربوهیدرات ممکن است احتمال ایجاد این حالت افزایش پیدا کند.

درصورت پیروی از رژیم غذایی کتوژنیک می بایست آزمایش خون و برای اطمینان، آزمایش سطح کتون انجام گیرد. DKA یک حالت اورژانسی است و درصورت مشاهده ی علائم آن فرد باید فورا به پزشک مراجعه کند. عوارض این حالت ممکن است به کمای دیابتی منجر شود.

علائم:

• بالا بودن پیوسته ی قند خون
• خشکی دهان
• حالت تهوع
• تکرر ادرار
• بوی میوه
• مشکلات تنفسی

نظارت و کنترل بر دیابت:

پیروی از رژیم غذایی کتوژنیک به نظر ساده است. برخلاف رژیم غذایی کم کالری معمول، رژیم غذایی پرچرب نیازمند نظارت دقیق می باشد.

در ابتدا، برای اطمینان از عدم آسیب رسانی این رژیم می بایست سطح گلوکز و کتون خون فرد توسط پزشک کنترل شود. درصورت سازگاری بدن فرد با رژیم غذایی، ممکن است که برای انجام آزمایش و تنظیم دارو به یک یا دوبار مراجعه درماه به پزشک نیاز باشد. کنترل منظم قند خون حتی درصورت بهبود علائم نیز حائز اهمیت است. لازم به ذکر است که تعداد دفعات انجام آزمایش برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 متفاوت است و برای تعیین وضعیت و آگاهی از بهترین برنامه ی آزمایشی بهتر است با پزشک مشورت شود.

پیروی از این رژیم، کاهش علائم بیماری دیابت نوع 2 احساس بهتر فرد و احتمالا وابستگی کمتر به داروها را در پی دارد. رژیم کتو می تواند درمورد مبتلایان به این بیماری که درکنترل علائم خود دچار مشکل هستند گزینه‌ی مناسبی باشد. با این حال، همه افراد درانجام این رژیم موفق نیستند. برخی ممکن است رعایت محدودیت های این رژیم را در طولانی مدت دشوار بدانند.

رژیم یویویی یا همان چرخه ی وزن و برگشت آن ممکن است برای دیابت خطرزا باشد. بنابراین؛ تنها در صورت اطمینان از متعهد بودن خود نسبت به رژیم کتو بایست آن را آغاز نمود. استفاده از یک رژیم غذایی گیاهی درکوتاه مدت و طولانی مدت ممکن است برای فرد مفیدتر واقع شود. البته؛ مشورت با متخصص تغذیه نیز می تواند در دستیابی به بهترین رژیم غذایی برای مدیریت بیماری کمک کند. از آنجایی که استفاده از رژیم غذایی، علی الخصوص درصورت مصرف داروهای دیابت، می تواند کاهش سطح قند خون و مشکلات بیشتری را برای فرد درپی داشته باشد، درصورت تصمیم به درمان بوسیله ی رژیم غذایی باید حتما با پزشک مشورت شود.

مطالب مشابه:

دیابت و رژیم غذایی کم کربوهیدرات

عوامل ژنتیکی قندخون

راهنمای رژیم غذایی وگان برای دیابت

رژیم کم کالری

اهمیت چکاپ در بیماران دیابتی

منابع: healthcentral, healthline