کبد چرب

کبد  بزرگترین عضو بدن است. که به بدن در هضم غذا، ذخیره انرژی و حذف سموم کمک می کند. کبد چرب به عنوان استئاتوز کبدی نیز شناخته می شود. زمانی اتفاق می افتد که چربی در کبد جمع شود. داشتن مقادیر کم چربی در کبد طبیعی است، اما مقدار زیاد آن می تواند به یک مشکل سلامتی تبدیل شود.

چربی بیش از حد در کبد می تواند باعث التهاب کبد شود و به کبد آسیب برساند و زخم ایجاد کند. در موارد شدید، این اسکار می تواند منجر به نارسایی کبد شود.

انواع بیماری کبد چرب:

غیر الکلی و الکلی.

کبد چرب در دوران بارداری نیز ممکن است اتفاق بیفتد، اگرچه این غیر معمول است.

بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD):

بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) زمانی است که چربی در کبد افرادی که الکل زیادی نمی نوشند تجمع می یابد.

اگر چربی اضافی در کبد وجود داشته باشد و فرد سابقه مصرف زیاد الکل نداشته باشد، ممکن است تشخیص NAFLD از طریق
آزمایشات صورت گیرد. اگر التهاب یا سایر عوارض وجود نداشته باشد، این وضعیت به عنوان NAFLD ساده شناخته می شود.

استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH) نوعی NAFLD است. زمانی است که تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب همراه است. پزشک ممکن است NASH را در موارد زیر تشخیص دهد:

• چربی اضافی در کبد وجود داشته باشد.
• کبد ملتهب باشد.
• فرد سابقه مصرف الکل نداشته باشد.

در صورت عدم درمان، NASH می تواند باعث فیبروز کبدی شود. در موارد شدید، این می تواند به سیروز و نارسایی کبد تبدیل شود.

بیماری کبد چرب الکلی (AFLD):

مصرف زیاد الکل به کبد آسیب می رساند. بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) اولین مرحله بیماری کبدی مرتبط با الکل است. اگر التهاب یا عوارض دیگری وجود نداشته باشد، این بیماری به عنوان کبد چرب الکلی ساده شناخته می شود.

استئاتوهپاتیت الکلی (ASH) نوعی AFLD است. زمانی است که تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب همراه می شود که به هپاتیت الکلی نیز معروف است. پزشک ممکن است ASH را تشخیص دهد اگر:

• شما کبد چربی دارید.
• کبد شما ملتهب است.
• شما مقدار زیادی الکل مصرف می کنید.

اگر به درستی درمان نشود، ASH می تواند باعث فیبروز کبدی شود. اسکار شدید کبد (سیروز) می تواند منجر به نارسایی کبد شود.

کبد چرب در دوران بارداری (AFLP):

کبد چرب بارداری (AFLP) زمانی است که در دوران بارداری چربی اضافی در کبد ایجاد می شود. این یک عارضه نادر اما جدی بارداری است. علت دقیق ناشناخته است، اگرچه ژنتیک ممکن است یک دلیل آن باشد.

هنگامی که AFLP ایجاد می شود، معمولاً در سه ماهه سوم بارداری ظاهر می شود. اگر درمان نشود، خطرات جدی برای سلامتی مادر و نوزاد به همراه دارد.

اگر پزشک AFLP را تشخیص دهد، بایستی نوزاد را در اسرع وقت به دنیا بیاورد. ممکن است چند روز پس از زایمان نیز مادر نیاز به مراقبت های بعدی داشته باشد.

سلامت کبد احتمالا ظرف چند هفته پس از زایمان به حالت عادی باز می گردد.

علائم کبد چرب:

این بیماری می تواند در چهار مرحله پیشرفت کند، از جمله:

• کبد چرب ساده: تجمع چربی اضافی در کبد وجود دارد. کبد چرب ساده اگر پیشرفت نکند تا حد زیادی بی ضرر است.
• استئاتوهپاتیت: علاوه بر چربی اضافی، التهاب در کبد نیز وجود دارد.
• فیبروز: التهاب مداوم در کبد اکنون باعث ایجاد اسکار شده است. با این حال، کبد هنوز هم می تواند به طور کلی عملکرد طبیعی داشته باشد.
• سیروز: جای زخم در کبد شایع شده است و توانایی کبد را مختل می کند. این شدیدترین مرحله است و برگشت ناپذیر است.

هر دو AFLD و NAFLD به طور مشابه ظاهر می شوند. با این حال، در بسیاری از موارد، کبد چرب هیچ علامت قابل توجهی ایجاد نمی کند. اما ممکن است احساس خستگی کنید یا احساس ناراحتی یا درد در سمت راست بالای شکم خود داشته باشید.

برخی از افراد مبتلا به این بیماری دچار عوارضی از جمله زخم شدن کبد می شوند. اسکار کبد به عنوان فیبروز کبد شناخته می شود. اگر دچار فیبروز شدید کبدی شوید، به آن سیروز می گویند، یک وضعیت بالقوه تهدید کننده زندگی که می تواند باعث نارسایی کبد شود.

آسیب کبدی ناشی از سیروز دائمی است. به همین دلیل بسیار مهم است که در وهله اول از پیشرفت آن جلوگیری شود.

سیروز ممکن است علائمی مانند:

• درد شکم
• بی اشتهایی
• کاهش وزن
• ضعف یا خستگی
• حالت تهوع
• خارش پوست
• زردی پوست و چشم
• کبودی یا خونریزی آسان
• ادرار تیره رنگ
• مدفوع رنگ پریده
• تجمع مایع در شکم (آسیت)
• تورم (ادم) پاها
• خوشه های شبکه مانند: رگ های خونی زیر پوست
• بزرگ شدن سینه در مردان
• گیجی

برای کمک به جلوگیری از پیشرفت کبد چرب و ایجاد عوارض، پیروی از برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک بسیار مهم است.

علل بیماری کبد چرب:

در این بیماری، چربی اضافی در سلول های کبدی ذخیره می شود و در آنجا تجمع می یابد. عوامل مختلفی می توانند باعث این تجمع چربی شوند.

مصرف بیش از حد الکل می تواند باعث AFLD شود. مصرف زیاد الکل می تواند فرآیندهای متابولیک خاصی را در کبد تغییر دهد. برخی از این محصولات متابولیک می توانند با اسیدهای چرب ترکیب شوند و منجر به تشکیل انواع چربی شوند که می توانند در کبد انباشته شوند.

در افرادی که زیاد الکل نمی نوشند، علت بیماری کبد چرب کمتر مشخص است. برای این افراد، این امکان وجود دارد که بدن آنها بیش از حد چربی تولید کند یا به اندازه کافی چربی را متابولیزه نکند.

یک یا چند عامل زیر ممکن است در افرادی که الکل زیادی مصرف نمی‌کنند و به این بیماری مبتلا می‌شوند، نقش داشته باشد:

• چاقی
• دیابت نوع 2
• مقاومت به انسولین
• سطوح بالای چربی به خصوص تری گلیسیرید در خون
• سندرم متابولیک

سایر علل بالقوه عبارتند از:

• بارداری
• عوارض جانبی برخی از انواع داروها
• برخی از انواع عفونت ها مانند: هپاتیت C
• برخی از شرایط ژنتیکی نادر

عوامل خطر:

عامل خطر اصلی برای AFLD مصرف مقادیر زیاد الکل است.

علاوه بر مصرف زیاد الکل، سایر عوامل خطر برای AFLD عبارتنداز:

• سن بالا
• ژنتیک
• چاقی
• استعمال سیگار
• سابقه برخی عفونت ها مانند: هپاتیت C

عوامل خطر اصلی برای NAFLD عبارتند از:

• اضافه وزن یا چاقی
• مقاومت به انسولین
• دیابت نوع 2
• کلسترول بالا
• تری گلیسیرید بالا
• سندرم متابولیک
• افزایش سن
• سابقه خانوادگی بیماری کبدی
• مصرف برخی داروها
• بارداری
• سابقه برخی عفونت ها مانند: هپاتیت C
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
• آپنه انسدادی خواب
• قرار گرفتن در معرض سموم خاص
• کاهش وزن سریع
• شرایط ژنتیکی نادر، مانند: بیماری ویلسون یا هیپوبتالیپوپروتئینمی

به یاد داشته باشید که داشتن عوامل خطر به این معنی است که در مقایسه با افرادی که فاکتورهای خطر ندارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستید.

اگر یک یا چند عامل خطر برای این بیماری  دارید، با پزشک در مورد راهکارهای پیشگیری صحبت کنید.

تشخیص کبد چرب:

برای تشخیص این بیماری، پزشک سابقه پزشکی فرد را را بررسی می کند، یک معاینه فیزیکی انجام می دهد و یک یا چند آزمایش را تجویز می کند.

 معاینه فیزیکی:

برای بررسی التهاب کبد، پزشک ممکن است شکم را لمس یا فشار دهد. اگر کبد بزرگ شده باشد، ممکن است آن را احساس کنند.

اگرچه، ممکن است کبد بدون بزرگ شدن ملتهب شود. ممکن است پزشک نتواند تشخیص دهد که کبد با لمس ملتهب شده است یا خیر.

آزمایشات خون:

در بسیاری از موارد، بیماری کبد چرب پس از نشان دادن افزایش آنزیم های کبدی در آزمایش خون تشخیص داده می شود. برای مثال، پزشک ممکن است آزمایش آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و تست آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) را برای بررسی آنزیم های کبدی تجویز کند.

افزایش آنزیم های کبدی نشانه التهاب کبد است. این بیماری یکی از علل بالقوه التهاب کبد است، اما این تنها علت نیست.

اگر نتایج آزمایش برای افزایش آنزیم های کبدی مثبت باشد، پزشک احتمالاً آزمایش های بیشتری را برای شناسایی علت التهاب تجویز می کند.

همچنین پزشک ممکن است از یک یا چند مورد از آزمایش های تصویربرداری زیر برای بررسی چربی اضافی یا سایر مشکلات کبد استفاده کند:

• معاینه سونوگرافی
• سی تی اسکن
• ام‌آرآی

آنها همچنین ممکن است آزمایشی به نام الاستوگرافی گذرا با کنترل ارتعاش (VCTE، FibroScan) را سفارش دهند. این آزمایش از امواج صوتی با فرکانس پایین برای اندازه گیری سفتی کبد استفاده می کند. می تواند به بررسی جای زخم کمک کند.

بیوپسی کبد:

بیوپسی کبد بهترین راه برای تعیین شدت بیماری کبد در نظر گرفته می شود.

در طول بیوپسی کبد، پزشک یک سوزن را وارد کبد می کند و یک تکه از بافت را برای معاینه بر می دارد. برای کاهش درد به بیمار یک بی حس کننده موضعی می دهند.

این آزمایش می تواند به تشخیص اینکه آیا این بیماری و اسکار کبدی دارید یا خیر کمک می کند.

کبد چرب چگونه درمان می شود و آیا برگشت پذیر است؟

در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان این بیماری تایید نشده است. تحقیقات بیشتری برای توسعه و آزمایش داروهایی برای درمان این بیماری مورد نیاز است.

در بسیاری از موارد، تغییر سبک زندگی می تواند به معکوس کردن بیشتر مراحل این بیماری کمک کند. به عنوان مثال، یک پزشک ممکن است به شما توصیه کند:

• از مصرف الکل اجتناب کنید.
• برای کاهش وزن اقدام کنید.
• تغییراتی در رژیم غذایی خود ایجاد کنید.
• از مصرف داروها و مکمل هایی که برای کبد شما مضر هستند خودداری کنید.

اگر مبتلا به AFLD هستید، ممکن است به شما دستور داده شود که به طور کامل از مصرف الکل خودداری کنید. در صورت ابتلا به اختلال مصرف الکل، پزشک ممکن است برنامه سم زدایی و مشاوره را توصیه کند.

چندین عفونت ویروسی نیز می تواند به کبد آسیب برساند. برای محافظت از سلامت کبد، پزشک ممکن است توصیه کند به تزریق واکسن های هپاتیت A و هپاتیت B. باتوجه به وضعیت هر فرد، ممکن است پزشک غربالگری های منظم برای هپاتیت C را نیز توصیه کنند.

سیروز همچنین می تواند عوارض مختلفی ایجاد کند، از جمله:

• فشار خون پورتال، زمانی که فشار خون در ورید پورتال کبد بیش از حد بالا باشد.
• افزایش خطر عفونت
• سرطان کبد

اگر دچار عوارض سیروز شده اید، پزشک ممکن است درمان های اضافی مانند: مصرف داروها یا جراحی را توصیه کند.

سیروز همچنین می تواند منجر به نارسایی کبد شود. اگر دچار نارسایی کبدی شوید، ممکن است به پیوند کبد نیاز داشته باشید.

مطالب مشابه:

همه‌چیز درباره تست‌های عملکرد کبد

نارسایی حاد کبد چیست؟

سرطان کبد

بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)

سیروز کبدی

منبع: healthline