آزمایش هموگرام

یکی از رایج ترین و ابتدایی ترین آزمایشات خونی که ممکن است پزشک تجویز کند، آزمایش هموگرام است.

تست هموگرام که با نام HMG یا تست هموگرام کامل نیز شناخته می شود، مجموعه ای از آزمایشات شامل شمارش کامل خون (CBC) و میزان رسوب گلبول های قرمز (ESR) است که به ارزیابی سلامت کلی بدن و تشخیص انواع بیماری ها کمک می کند.

هموگرام به عنوان پانل غربالگری گسترده ای عمل می کند که وجود هر گونه بیماری و عفونت را در بدن بررسی می کند. هموگرام عمدتاً سه جزء خون یعنی گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها را آزمایش می کند.

تست های انجام شده در این سه دسته شامل طیف گسترده ای از آزمون ها مانند: تعداد کل WBC (TLC)، شمارش کل قرمز خون (RBC)، هموگلوبین (HGB)، هماتوکریت (HCT)، میانگین حجم سلولی (MCV)، میانگین هموگلوبین سلولی (MCH)، میانگین غلظت هموگلوبین سلولی (MCHC)، تعداد پلاکت ها، RDW-SD (عرض توزیع RBC-انحراف استاندارد)، نوتروفیل ها، لنفوسیت ها، مونوسیت ها، ائوزینوفیل ها بازوفیل ها، PCV (حجم سلول بسته)، P/S (اسمیر محیطی)، RDW-CV (عرض توزیع RBC-ضریب تغییرات)، PDW (عرض توزیع پلاکت)، MPV (حجم متوسط پلاکت)، P-LCR (نسبت سلول های بزرگ پلاکتی)، PCT (Crit پلاکت)، تعداد مطلق نوتروفیل ها، تعداد مطلق لنفوسیت ها، تعداد مطلق مونوسیت ها، تعداد مطلق ائوزینوفیل ها، تعداد مطلق بازوفیل ها و ESR (نرخ رسوب گلبول های قرمز) می باشد.

وظایف اجزای خون:

• گلبول های قرمز خون (RBC): وظیفه حمل اکسیژن از ریه ها به بقیه بدن را بر عهده دارند. محدوده طبیعی RBC برای مردان و زنان متفاوت است و ممکن است بر اساس چندین عامل دیگر نیز متفاوت باشد.
• گلبول های سفید (WBC): در انواع مختلفی موجود است و به بدن در مبارزه با عفونت کمک می کند. محدوده طبیعی برای WBCها ممکن است بین آزمایشگاه های مختلف متفاوت باشد.
• پلاکت ها: به تشکیل لخته خون در بدن کمک می کنند. تعداد پلاکت ها به طور معمول باید بین 150000 تا 450000 پلاکت در میلی لیتر خون باشد.
• هموگلوبین: پروتئینی است که در گلبول های قرمز یافت می شود و حاوی آهن است. این یک پیوند برگشت پذیر با اکسیژن تشکیل می دهد و به گلبول های قرمز کمک می کند تا آن را به قسمت های مختلف بدن حمل کنند. همچنین به تولید بیلی روبین و گلبول های قرمز جدید در مغز استخوان (Hb) کمک می کند.
• ESR: سرعتی است که گلبول های قرمز در نمونه خون ضد انعقاد در طی یک ساعت در پایین، از طریق پلاسما، ته نشین می شوند.

مزیت اصلی آزمایش هموگرام:

مزیت اصلی این آزمایش این است که کوچکترین ناهنجاری موجود در جریان خون را تشخیص می دهد و اطلاعات مهمی در مورد علت پزشکی ارائه می دهد.

آماده سازی کامل آزمایش هموگرام:

آزمایش هموگرام نیاز به آمادگی خاصی ندارد و بر روی نمونه خون انجام می شود. عوامل کمی وجود دارد که می تواند نتایج آزمایش را تغییر دهد و بنابراین باید به پزشک اطلاع داده شود. این عوامل به شرح زیر است؛

• برخی داروها مانند: دیورتیک ها، آنتی بیوتیک ها، استروئیدها و غیره
• بارداری
• نوع خاصی از آلرژی
• سطح تری گلیسیرید بالا
• سیگار کشیدن، استرس، ورزش شدید

روش آزمایش هموگرام:

آزمایش کامل هموگرام با استفاده از دستگاه های تست اتوماتیک انجام می شود و نیاز به نمونه خون دارد.

هزینه آزمایش هموگرام:

هزینه آزمایش هموگرام به عوامل مختلفی مانند شهر، کیفیت و در دسترس بودن بستگی دارد. با این وجود، هزینه آزمایش هموگرام بسیار کم است و برای بخش بزرگی از جامعه به راحتی قابل پرداخت است.

به طور کلی آزمایش هموگرام در تشخیص کم خونی، سرطان های هماتولوژیک، عفونت ها، حالت های خونریزی حاد، آلرژی ها و نقص ایمنی ضروری است. همچنین برای نظارت بر عوارض جانبی برخی داروها استفاده می شود. پزشک اطفال اغلب برای ارزیابی شمارش کامل خون به عنوان بخشی از ارزیابی بیمار این آزمایش را تجویز می کند.

تفاوت بین CBC و هموگرام:

تفاوت اصلی بین شمارش کامل خون و آزمایش هموگرام این است که CBC شامل آزمایش ESR نمی شود. از طرف دیگر، آزمایش هموگرام شامل هر دو آزمایش CBC و ESR و همچنین اسمیر محیطی است.

جدای از این، CBC و هموگرام بسیار شبیه هستند. به طور خلاصه، آزمایش‌ های CBC و هموگرام انواع آزمایش‌ های خونی هستند که به ارزیابی سلول‌ های خونی و در نتیجه سلامت کلی فرد کمک می‌کنند.

به طور کلی اسمیر محیطی شامل بررسی میکروسکوپی نمونه خون برای بررسی وضعیت عملکردی مغز استخوان است. در حالی که ESR به تشخیص التهاب در بدن کمک می کند.

آزمایش هموگرام نیز می تواند به تشخیص:  

• روماتیسم مفصلی
• آرتریت تمپورال
• واسکولیت سیستمیک یا التهاب رگ
• پلیمیالژیا روماتیکا (این عارضه معمولا منجر به درد و سفتی در شانه و قسمت بالایی کمر یا ناحیه باسن می‌شود.)

نتایج هموگرام نشان دهنده:

ممکن است دلایل مختلفی وجود داشته باشد که نتایج هموگرام در محدوده طبیعی قرار نگیرد.

• سطوح پایین گلبول های قرمز، هماتوکریت یا هموگلوبین ممکن است نشان دهنده بیماری هایی مانند کم خونی، مشکلات قلبی عروقی یا کمبود آهن در بدن باشد. در حالی که تعداد بالای گلبول های قرمز ممکن است نشان دهنده کم آبی بدن یا بیماری هایی مانند: پلی سیتمی ورا باشد.
• سطوح پایین WBC ممکن است نشان دهنده یک اختلال خودایمنی یا مغز استخوان باشد. در حالی که سطوح بالا ممکن است نشانه ای از واکنش بدن به دارو یا عفونت باشد.
• ESR پایین ممکن است ناشی از لکوسیتوز یا کم خونی داسی شکل باشد. در حالی که ESR بالا ممکن است نتیجه عفونت، آرتریت روماتوئید، بیماری های کلیوی یا برخی سرطان ها باشد.

با این حال، نتایج غیرعادی ممکن است همیشه نشان دهنده وجود یک وضعیت پزشکی جدی نباشد. زیرا رژیم غذایی، فعالیت بدنی، داروها، قاعدگی و عوامل دیگر نیز ممکن است بر سطح این اجزا تأثیر بگذارد. به همین دلیل است که همیشه توصیه می شود برای تشخیص صحیح، با نتایج آزمایش خود به پزشک مراجعه شود.

مطالب مشابه:

۵ آزمایش خون برتر برای زنان

تالاسمی

فشار خون بالا (Hypertension)

کم خونی فقر آهن

آزمایش خون و آنزیم های مارکر

منبع: gracelaboratory ، portea