بیماری تنگی مجرای ادراری

تنگی مجرای ادرار بیماری شایعی است و باعث علائم انسدادی ادرار می شود که می تواند شدید باشد و کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. اغلب علت این بیماری ناشناخته است. اما می تواند با علل بسیاری ایجاد شود و از نظر شدت متفاوت باشد. تنگی مجرای ادرار معمولاً در نتیجه آسیب به مخاط مجرای ادرار و بافت های اطراف آن ایجاد می شوند.

برای جلوگیری از اثرات قابل توجه این بیماری بر فعالیت های زندگی، تنگی مجرای ادرار باید سریعا شناسایی و بررسی شود تا بهترین گزینه درمانی ارائه شود.

تنگی مجرای ادراری در زنان و مردان:

تنگی مجرای ادرار می تواند در هر دو جنس رخ دهد. اما در زنان نادر است، که منجر به فقدان دستورالعمل در مورد نحوه تشخیص و درمان تنگی مجرای ادراری زنان میشود. با این حال، تنگی مجرای ادرار در مردان شایع است و گزینه ‌های درمانی زیادی در دسترس است.

بسیاری از مردان مبتلا به تنگی مجرای ادرار با ادرار کردن و کاهش جریان ادرار دچار ناراحتی فزاینده ای خواهند شد. این اتفاق می تواند به تدریج ایجاد شود و منجر به فشار یا زور زدن برای خروج ادرار شود. در برخی موارد دیگر، مشکل به طور ناگهانی و بدون مشکل قبلی ظاهر می شود. برخی از بیماران با تنگی شدید مجرای ادرار به طور کامل قادر به ادرار کردن نیستند. به این حالت احتباس ادراری میگویند و جزو موارد اورژانسی پزشکی است. هیدرونفروز (Hydronephrosis) و نارسایی کلیه نیز ممکن است در نتیجه تخلیه ضعیف مثانه رخ دهد.

از طرفی تنگی مجرای ادرار می تواند باعث التهاب پروستات نیز شود. مجرای ادرار فرد توسط پروستات، درست زیر مثانه احاطه شده است. این التهاب پروستات به نام پروستاتیت شناخته می شود.

به طور کلی این بیماری جریان ادرار از مثانه را محدود می‌کند و می‌تواند باعث ایجاد انواع مشکلات پزشکی در دستگاه ادراری از جمله التهاب یا عفونت گردد. همچنین در برخی موارد، تنگی مجرای ادرار ممکن است نیاز به مراقبت فوری پزشکی داشته باشد.

علائم و نشانه های تنگی مجرای ادرار:

• کاهش جریان ادرار
• تخلیه ناقص مثانه
• حالت اسپری شدن جریان ادرار
• دشواری عمل ادرار و تجربه زور زدن یا درد هنگام ادرار کردن
• تکرر ادرار
• عفونت مجاری ادراری
• پروستاتیت

علل تنگی مجرای ادراری:

بافت اسکار باعث باریک شدن مجرای ادرار می شود و جریان ادرار را دشوارتر می کند. گاهی اوقات، التهاب یا آسیب مجرای ادرار مدت ها قبل از اینکه تنگی قابل توجه باشد اتفاق می افتد. در موارد دیگر، تنگی بلافاصله پس از آسیب مجرای ادرار اتفاق می افتد.

دلایل ایجاد بافت اسکار که می تواند مجرای ادرار را باریک کند شامل موارد زیر است:

• به کار بردن روش پزشکی که شامل قرار دادن ابزاری مانند آندوسکوپ در مجرای ادرار است.
• استفاده متناوب یا طولانی مدت از لوله ای که از طریق مجرای ادرار برای تخلیه مثانه (کاتتر) وارد می شود.
• ضربه یا آسیب به مجرای ادرار یا لگن
• بزرگ شدن پروستات یا جراحی قبلی برای برداشتن یا کوچک کردن غده پروستات
• سرطان مجرای ادرار یا پروستات
• عفونت های مقاربتی
• پرتو درمانی

تشخیص تنگی مجرای ادراری

آزمایشات غیر تهاجمی ممکن است مشکلات تخلیه مثانه را مشخص کند، اما نمی تواند به طور قطعی ابتلا به بیماری تنگی مجرای ادراری را تشخیص دهد.

سرعت جریان ادرار فرد را می توان با ادرار کردن در دستگاه جمع آوری اندازه گیری کرد و جریان آهسته در این آزمایش می تواند به دلیل انسداد مجرای ادرار یا مثانه ضعیف باشد.

حجم باقیمانده پس از پایان یافتن ادرار (مقدار ادرار باقیمانده در مثانه پس از اتمام ادرار) را می توان با انجام سونوگرافی مثانه اندازه گیری کرد. به طور معمول، مثانه پس از ادرار خالی است. اما با تنگی، ممکن است مقداری ادرار در مثانه باقی بماند.

با استفاده از آزمایشات غیر تهاجمی نمی توان تعیین کرد که آیا این مسائل می تواند به دلیل تنگی، بزرگ شدن پروستات، ضعیف شدن مثانه یا در نتیجه سایر مشکلات باشد.

در صورت مشکوک شدن به تنگی مجرای ادرار، برای شناسایی و اندازه گیری آن به یک روش تصویربرداری نیاز است. یکی از روش های تصویربرداری رنگی روش اورتروگرام رتروگراد (Retrograde urethrogram) است.

سیستوسکوپی (Cystoscopy) نوعی آندوسکوپی مثانه است، روشی که در آن یک دوربین کوچک و انعطاف پذیر به نام سیستوسکوپ در آلت تناسلی قرار می گیرد و به پزشک اجازه می دهد تا داخل مجرای ادرار را ببیند این روش در مطب پزشک انجام میشود و معمولاً 5 تا 10 دقیقه طول می کشد.

تنگی مجرای ادرار چگونه درمان می شود؟

درمان تنگی مجرای ادرار با اطلاعات تصویربرداری تعیین می شود. گزینه های درمانی عبارتند از:

• اتساع (dilation) مجرای ادرار
• اورتروتومی (urethrotomy) داخلی
• بازسازی مجرای ادرار

در موارد با تنگی کم، ممکن است ابتدا اتساع مجرای ادرار یا اورتروتومی داخلی انجام شود. تحت بیهوشی عمومی، مجرای ادرار با استفاده از یک سری ابزار گشادکننده و سیتوسکوپ به تدریج بزرگتر و گشاد می شود. اورتروتومی زمانی است که از سیستوسکوپ با ابزار خاصی برای برش حلقه بافت اسکار و باز کردن ناحیه انسداد استفاده می شود.

پس از عمل، کاتتر مجرای ادرار معمولاً به مدت سه تا پنج روز در مجرای ادرار باقی می‌ماند. شایع ترین مشکل اتساع یا اورتروتومی بازگشت تنگی است. اما در برخی موارد این روش ممکن است موجب درمان بیماری شود.

پس از این روش یا هر روش دیگری برای درمان تنگی مجاری ادراری، وجود خون در ادرار تا مدتی عادی خواهد بود.

اگر اتساع یا اورتروتومی ناموفق باشد و تنگی عود کند، ممکن است فرد به بازسازی مجرای ادرار برای به دست آوردن یک نتیجه بادوام از نظر باز کردن مجرای ادرار نیاز داشته باشد.

در برخی موارد، مجرای ادرار با برداشتن بافت اسکار و سپس بخیه زدن انتهای مجرای ادرار به یکدیگر بازسازی می شود که به آن اورتروپلاستی (urethroplasty) می گویند. زمانی که این مورد امکان پذیر نباشد، مجرای ادرار ممکن است با استفاده از پوشش داخلی گونه یا فلپ های پوستی آلت تناسلی یا کیسه بیضه بازسازی شود. این روش نوع دیگری از اورتروپلاستی است. با استفاده از این روش ها می توان مجرای ادرار را در بیشتر موارد با میزان بالای موفقیت در دراز مدت بازسازی کرد.

چگونه می توان از تنگی مجرای ادرار جلوگیری کرد؟

با اجتناب از آسیب به ناحیه لگنی بدن، ممکن است بتوان از برخی اشکال تنگی مجرای ادرار جلوگیری کرد. مراقبت برای جلوگیری از عفونت نیز ممکن است به جلوگیری از ابتلا به این وضعیت کمک کند.

مطالب مشابه:

مایع اطراف ریه (پلورال افیوژن)

عفونت قارچی در مردان

بیماری ادرار شربت افرا

سوزش ادرار در آقایان

آزمایش آنالیز ادرار

منابع: my.clevelandclinic ، mayoclinic