عفونت ادراری (UTI)
عفونت های ادراری (UTIs) به علت غلبه میکروب ها بر سیستم دفاعی بدن در دستگاه ادراری رخ می دهد. میکروب های که می توانند بر کلیه ها، مثانه و لوله های که بین آنها قرار دارند تاثیر بگذارند باعث ایجاد UTIs می شوند.
عفونت های ادراری یکی از شایع ترین انواع عفونت های سرپایی در ایالات متحده امریکا هستند. که سالانه منجر به مراجعه بیش از 1/8 میلیون نفر به پزشک می شود.
دستگاه ادراری از دستگاه ادراری فوقانی و تحتانی تشکیل شده است. کلیه ها و حالب ها دستگاه ادراری فوقانی را تشکیل می دهند و مجرای ادرار و مثانه دستگاه دراری تحتانی را تشکیل می دهند.
UTIs بسته به اینکه در کدام قسمت از دستگاه ادراری رخ دهد، نام های مختلفی دارد، برای مثال:
- عفونت مثانه سیستیت نامیده می شود.
- عفونت مجرای ادرار به عنوان اورتریت شناخته می شود.
- عفونت کلیه پیلونفریت نامیده می شود.
UTI به دو دسته«ساده» و «پیچیده» تقسیم بندی می شود. UTIs ساده معمولا تنها بر روی مثانه اثر می گذارند. UTIs پیچیده عفونت های مقاومی هستند که درمان آنها نیاز به داروهای قوی تر دارد یا عفونت هایی هستند که کلیه ها را تحت تاثیر قرار می دهند.
بر طبق تحقیقات سال 2022، گروه هایی که در معرض خطر ابتلا به UTIs پیچیده هستند عبارتند از:
- مردان
- افراد باردار
- افراد دچار نقص سیستم ایمنی
- افراد مسن
- افرادی که از کاتتر استفاده می کنند
- افرادی که تحت پرتودرمانی هستند
علاوه بر این، انسداد و مشکلات عملکرد کلیه می تواند خطر ابتلا به عفونت ادراری پیچیده را در فرد افزایش دهد.
موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی (NIDDK) امریکا اعلام کرده است که عفونت های مثانه- UTIs ساده- شایع ترین نوع عفونت ها هستند.
به طور کلی، احتمال ابتلای زنان به عفونت ادراری بیشتر از مردان است. بطوری که 40-60% از زنان حداقل یک بار در زندگی خود و 10% حداقل یک بار در سال به عفونت ادراری مبتلا می شوند. زنان بیشتر از مردان مستعد ابتلا به عفونت ادراری هستند. چون مجرای ادراری آنها کوتاه تر است. که باعث می شود باکتری ها راحت تر بتوانند وارد مثانه شوند.
علائم عفونت ادراری (UTI):
در بزرگسالان:
UTIs تحتانی بر مثانه یا مجرای ادرار تحت تاثیر قرار می دهد و می تواند باعث ایجاد موارد زیر شود:
- نیاز مکرر به ادرار کردن
- درد، ناراحتی یا احساس سوزش در هنگام ادرار کردن
- احساس ادرار ناگهانی
- ادرار کدر، با بوی نامطبوع شدید که ممکن است حاوی خون باشد
- احساس خالی نشدن کامل مثانه
- احساس ناخوشی، خستگی و درد
UTIs فوقانی کلیه ها و حالب ها را تحت تاثیر قرار می دهد. علاوه بر علائم و نشانه های ذکر شده در بالا ممکن است باعث ایجاد موارد زیر شوند:
- تب 4 °F (38°C) یا بالاتر
- گیجی
- بی قراری
- درد در پشت و پهلو
- لرز
- تهوع و استفراغ
در مردان:
عفونت های ادراری در مردان و زنان علائم یکسانی بروز می دهند. با این حال، تحقیقات در سال 2021 بیان می کند که مردان شانس بیشتری برای تجربه علائمی دارند که بر دستگاه ادراری تحتانی تاثیر می گذارد. با توجه به اینکه این تحقیق تنها بر روی یک جمعیت ژاپنی انجام شده است. این نکته شایان ذکر است که ممکن است نتایج این تحقیق برای همه جوامع صادق نباشد.
در کودکان:
علائم مازادی که ممکن است در کودکان بروز پیدا کند شامل:
- دمای بالا
- احساس ناخوشی- برای مثال نوزادان ممکن است تحریک پذیر به نظر برسند و به خوبی غذا نخورند.
- استفراغ
- خیس کردن رختخواب یا خودشان
علل ایجادکننده عفونت ادراری (UTI):
بنیاد مراقبت اورولوژی امریکا اظهار می کند که باکتری های مختلفی روی پوست یا اطراف راست روده و واژن زندگی می کنند. هنگامی که باکتری ها وارد مجرای ادرار می شوند، می توانند برند.
بر طبق NIDDK، بدن معمولا باکتری ها را قبل از رسیدن به مثانه دفع می کند. با این حال، در برخی موارد بدن قادر به از بین بردن باکتری نیست و باعث ایجاد عفونت ادراری می شود.
شایع ترین باکتری ایجادکننده عفونت ادراری عبارتند از:
- اشرشیا کلی (Escherichia coli)
- پروتئوس میرابیلیس (Proteus mirabilis)
- انترکوکوس فکالیس (Enterococcuc faecalis)
- استافیلوکوکوس ساپروفیتیکوس (Staphylococcus saprophyticus)
- کلبسیلا پنومونیه (Klebsiella pneumonia)
افراد در هر سن و جنس ممکن است به عفونت ادراری مبتلا شوند. با این حال، برخی افراد بیشتر از دیگران در معرض خطر هستند.
فاکتورهای زیر می توانند احتمال ابتلای عفونت ادراری را افزایش دهند:
- از نظر جنسی فعال بودن
- مشکل در تخلیه کامل مثانه
- داشتن شرایطی که باعث انسداد مجرای ادرار می شود، مانند سنگ کلیه
- داشتن دیابت
- استفاده از کاتتر
- سابقه ابتلا به عفونت ادراری
- داشتن ریفلاکس مجرای ادراری، وضعیتی که باعث می شود ادرار از مثانه به سمت عقب و به سمت کلیه ها جریان یابد.
- داشتن بهداشت ضعیف
در زنان:
NIDDK بیان می کند که احتمال ابتلای زنان به عفونت ادراری بیشتر از مردان است. دلیل این امر این است که مجرای ادراری زنان کوتاه تر از مردان است. بنابراین باکتری ها فاصله کمتری تا مثانه دارند و راحت تر می توانند خود را به مثانه برسانند.
علاوه بر این، در زنان مجرای ادراری به معقد نزدیکتر است. جایی که باکتری های عامل عفونت ادراری وجود دارند.
یائسگی و استفاده از روش های پیشگیری از بارداری مانند دیافراگم یا اسپرم کش نیز می تواند شانس ابتلا به UTI را در زنان افزایش دهد.
آیا بارداری یک فاکتور خطر ابتلا به UTI است؟
بر طبق کالج امریکایی متخصص زنان و زایمان افراد باردار نسبت به سایر افراد در معرض خطر بیشتری برای عفونت ادراری قرار دارند.
تغییرات بدن در طی بارداری می تواند باعث ایجاد تغییراتی در دستگاه ادراری شود.
در مردان:
عوامل خطر ابتلا به UTI در مردان مشابه است. با این حال، داشتن پروستات بزرگ یک عامل خطر خاص برای مردان است.
بزرگ شدن پروستات می تواند جریان معمول ادرار را مسدود کند.
عوارض عفونت ادراری (UTI):
در برخی موارد، UTIs تحتانی می تواند باعث پیلونفریت شود. پیلونفریت یک عفونت ناگهانی و حاد کلیه است.
علائم عبارتند از:
- تب
- درد پهلو
- استفراغ
- حالت تهوع
- سوزش ادرار
- افزایش دفعات و فوریت برای ادرار کردن
- خستگی
- تکان دادن
- لرز
- تغییرات ذهنی
اگر فرد مشکوک به عفونت کلیه است، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
عفونت مکرر یا طولانی مدت کلیه می تواند باعث آسیب جدی و دائمی در کلیه شود. برخی از عفونت های کلیه ناگهانی می توانند تهدیدکننده زندگی فرد باشند. به ویژه اگر باکتری ها وارد جریان خون شوند (به شرایطی که عفونت وارد خون می شود سپتی سمی گفته می شود).
عفونت های مکرر یا طولانی مدت کلیه همچنین می توانند باعث افزایش خطر زایمان زودرس یا تولد نوزاد با وزن کم شوند.
پیشگیری از عفونت ادراری (UTI):
اقدامات متعددی وجود دارد که با انجام آنها فرد می تواند خطر ابتلا به UTI را کاهش دهد، از جمله:
- مصرف 8-6 لیوان آب در روز (8 اُنس آب در روز)
- تخلیه کامل مثانه در هنگام ادرار
- ادرار کردن بعد از رابطه جنسی
- استفاده از لباس های گشاد و لباس زیر نخی
- تمیز نگه داشتن ناحیه تناسلی
- اجتناب از استفاده از محصولات معطر در ناحیه تناسلی
زنان همچنین باید ناحیه تناسلی را از جلو به عقب پاک کنند تا از انتشار میکروب ها از معقد به واژن پیشگیری شود. علاوه بر این، در صورتی که فرد تجربه عفونت ادراری مکرر دارد و از روش های پیشگیری از بارداری استفاده می کند باید در مورد تغییر روش پیشگیری با پزشک خود مشورت کند.
کالج امریکایی متخصصان زنان و زایمان اشاره می کند که قرص های «کرن بری» یا آب کرن بری شیرین نشده ممکن است به کاهش احتمال ابتلا به عفونت های ادراری کمک کند. با این حال، تحقیقات بر روی این موضوع در حال انجام است.
در صورت بروز علائم UTI، به ویژه اگر علائم عفونت بالقوه کلیه وجود داشته باشد، باید به پزشک مراجعه شود.
تشخیص عفونت ادراری (UTI):
پزشک معمولا پس از سوال در مورد علائم فرد و آزمایش نمونه ادرار برای ارزیابی وجود گلبول های سفید، گلبول های قرمز، و باکتری در ادرار، عفونت ادراری را تشخیص می دهد.
در برخی موارد، پزشک ممکن است برای تشخیص نوع باکتری ایجادکننده عفونت درخواست کشت ادرار بدهد.
اگر فردی عفونت ادراری مکرر داشته باشد، پزشک ممکن است آزمایشات تشخیصی بیشتری درخواست دهد تا مشخص شد که آیا علت این عفونت های مکرر مشکلات آناتومیکی یا عملکردی است. برخی از این آزمایشات تکمیلی شامل موارد زیر است:
- تصویر برداری تشخیصی: شامل ارزیابی دستگاه ادراری با استفاده از سونوگرافی، اسکن CT و NMR، ردیابی پرتو، یا اشعه ایکس است.
- اورودینامیک: این روش مشخص می کند که دستگاه ادراری چگونه ادرار را ذخیره یا آزاد می کند.
- سیستوسکوپی: این روش به پزشک اجازه می دهد تا داخل مثانه و مجرای ادرار را با یک لنز دوربین ببیند. این لنز از طریق یک لوله نازک طولانی وارد مجرای ادرار می شود.
درمان عفونت ادراری:
پزشک متخصص می تواند بدون در نظر داشتن جنسیت بیمار، برای درمان UTIs آنتی بیوتیک تجویز کند.
نوع دارو و مدت زمان مصرف دارو بستگی به علائم و نشانه ها و سابقه پزشکی فرد دارد.
افراد باید همیشه دوره درمان خود را کامل کنند و مطمئن شوند که عفونت به طور کامل بهبود پیدا کرده است و خطر مقاومت آنتی بیوتیکی کاهش یابد. علائم و نشانه های UTI ممکن است قبل از تکمیل شدن دوره درمان از بین برود. ولی باید تا کامل شدن دوره درمان از قطع کردن مصرف آنتی بیوتیک جدا پرهیز شود.
برای درمان عفونت ادراری که به دلیل مشکلاتی در سیستم ادراری رخ میدهد، یک متخصص مراقبت های بهداشتی یا پزشک متخصص باید مشکل زمینه ای را تشخیص دهد.
اگر فرد به شدت بیمار باشد، ممکن است لازم باشد در بیمارستان بستری شود تا اطمینان حاصل شود که مایعات کافی مصرف کرده است و داروی صحیح را دریافت می کند.
افراد همچنین ممکن است نیاز به مراجعه به بیمارستان داشته باشند اگر:
- باردار
- مسن
- مبتلا به دیابت، سرطان، مولتیپل اسکلروزیس، آسیب نخاعی یا سایر مشکلات پزشکی
- دارای سنگ کلیه یا تغییرات دیگری در دستگاه ادراری
- در دوران نقاهت پس از جراحی اخیر دستگاه ادراری هستند.
برای کمک به درمان و پیشگیری از ابتلای مجدد به عفونت ادراری، پزشک ممکن است:
- تغییر روش های پیشگیری از بارداری را پیشنهاد کند
- یک دوز روزانه آنتی بیوتیک برای 6 تا 12 ماه تجویز کند
- برای هر بار رابطه جنسی، یک دوز آنتی بیوتیک تجویز کند.
درمان های خانگی عفونت ادراری:
برای درمان عفونت های ادراری در خانه روش های مختلفی پیشنهاد شده است از جمله:
- نوشیدن آب: NIDDK بیان می کند که نوشیدن زیاد مایعات می تواند به دفع باکتری ها از بدن کمک کند. در این مورد آب بهترین گزینه است.
- ادرار مکرر: اگر فرد به محض اینکه احساس کند ادرار دارد، این کار انجام دهد و ادرار خود را نگه ندارد برای پیشگیری و درمان UTI بسیار مفید است.
- پروبیوتیک ها: محققین به طور قطعی به این نتیجه نرسیده اند که آیا پروبیوتیک ها درمان موثری برای UTI هستند یا خیر. با این حال، پروبیوتیک های لاکتوباسیلوس ممکن است با تولید پراکسید هیدروژن ضد باکتریایی pH ادرار را کاهش دهند. این امر باعث می شود که باکتری ها به راحتی نتوانند رشد کنند و از اتصال باکتری ها به سلول های دستگاه ادراری جلوگیری می کند.
- گرما درمانی: فرد می تواند برای کنترل و کاهش درد مثانه یا عفونت کلیه از کیسه آب گرم در ناحیه شکم یا در پشت خود استفاده کند.
مطالعه ای در سال 2021 دریافت که سایر روش های درمان خانگی برای کمک به از بین بردن عفونت های ادراری مکرر عبارتند از:
- شستشوی دست ها قبل و بعد از لمس به اندام تناسلی
- اجتناب از اسپرم کش ها
- پاک کردن از جلو به عقب ناحیه تناسلی برای کاهش انتشار باکتری از معقد به واژن
- استفاده از استروژن واژینال (در صورت لزوم)
چه زمانی باید به پزشک مراجعه شود؟
اگر علائم و نشانه های عفونت ادراری ظهور پیدا کند شخص باید به پزشک خود مراجعه کند. عدم درمان UTI می تواند باعث ایجاد عفونت ناگهانی و شدید کلیه شود که می تواند تهدیدکننده زندگی فرد باشد.
NIDDK توصیه می کند به محض مشاهده این علائم به پزشک مراجعه کنید:
- درد شدید در پشت در نزدیکی دنده ها یا پایین شکم
- استفراغ
- حالت تهوع
- تب
مطالب مشابه:
