فیستول چیست؟

فیستول اتصال میان دوقسمت از بدن است که به شکل معمول پیوندی ندارند. این حالت اغلب به شکل یک تونل یا گذرگاه است و ممکن است باعث عبور یک ماده، مثل چرک، مدفوع یا خون، به قسمت ممنوعه ای از بدن شود. این حالت می تواند بین دوعضو از بدن یا دو رگ خونی ایجاد گردد. آن ها می توانند به طور کامل در داخل بدن شکل بگیرند و یا ازجایی در داخل بدن به سطح خارجی پوست پیشروی نمایند.  فیستول ها همچنین ممکن است در بخش های مختلفی از بدن ایجاد گردند. برخی از آن ها با درمان برطرف شده و بعضی، عود کرده و به درمان بیشتر و پیچیده تر نیاز دارد.

اغلب فیستول ها غیرطبیعی و ناخواسته هستند ودر رابطه با آن ها به بررسی و درمان نیاز است اما برخی از آن ها مثل فیستول میان شریان و ورید یا همان فیستول دیالیز، بوسیله ی جراحی برای کمک به فرد ایجاد می شوند.

انواع مختلفی از فیستول با احتمال شکل گیری درنواحی مختلفی از بدن، ازجمله: اندام گوارشی یا ناحیه ی تناسلی، وجود دارد. فیستول می تواند باعث ایجاد درد و سایر علائمی شود که در زندگی عادی فرد اختلال ایجاد می کنند.

انواع فیستول:

اغلب موارد فیستول غیرطبیعی و موجب اختلال در فرآیند عادی بدن هستند.

فیستول مقعدی:

این نوع از فیستول یک دالان غیرطبیعی از داخل مقعد به سمت خارچی پوست و معمولا ناشی از عفونت یا التهاب (و آبسه ی پری آنال مربوطه) در غدد اطراف مقعد است. همزمانی این حالت با برخی از بیماری ها مثل کرون، موجب افزایش خطر ابتلا به عفونت و فیستول می شود.

فیستول شریانی وریدی(AV):

فیستولAV یک ارتباط مستقیم میان شریان و ورید، دو نوع مختلف رگ خونی که به طور معمول مسیرهای جداگانه ای را طی می کنند، می باشد. در این مورد، آسیب ها و صدمات از علل شایع آن هستند. اما همه ی فیستول های AV مضر نیستند.

فیستول آئورتوانتریک:

این اتصال یک پیوند تهدیدکننده است که میان آئورت و روده ی کوچک قرار دارد. که درصورت عدم درمان به موقع (جراحی اورژانسی) ممکن است منجر به خونریزی گوارشی خطرناک و در نهایت مرگ شود. فیستول های آئورتوانتریک به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می شوند. نوع اولیه آن معمولا به دلیل آنوریسم آئورت، تومور یا وجود عفونتی مانند: سیفلیس و فیستول ثانویه؛ یک عارضه ی نادر در برخی از جراحی های آئورت است.

فیستول پری لنفاتیک:

این نوع از فیستول یک پارگی یا سوراخ در غشای جداکننده ی گوش میانی و داخلی است که اجازه می دهد مایع ازگوش داخلی به گوش میانی جریان پیدا کند و باعث تغییرات فشار و تاثیر بر شنوایی و تعادل فرد می شود. درحالی که اکثر افراد در این شرایط به جراحی نیاز دارند، اما درمورد برخی افراد ممکن است که بهبودی به سادگی و با استراحت در بستر حاصل شود.

فیستول تراکئوازوفاژیال (TEF):

دراین نوع از فیستول که معمولا یک بیماری مادرزادی است، پیوندی میان نای و مری برقرار می شود. معمولا این بیماری در نوزادان تشخیص داده و درمان می شود، اما بعضی از بزرگسالان هم به دلیل ابتلا به سرطان یا سایر بیماری ها دچار TEF می شوند.

فیستول واژن:

فیستول واژن سوراخی است که در دیواره ی واژن ایجاد می شود و این بخش را به یک عضو مجاور مثل رحم، رکتوم، روده ی بزرگ یا کوچک متصل می نماید. پزشک ممکن است از اصطلاح فیستول وزیکوواژینال (اتصال میان واژن و مثانه) یا فیستول رکتوواژینال (اتصال میان واژن و رکتوم) برای توصیف این نوع فیستول استفاده نماید. از اصطلاح فیستول مامایی هم برای اشاره به فیستول واژینال ناشی از زایمان گفته می شود.

متخصصان گاهی اوقات درجهت مدیریت یک بیماری خاص از ایجاد فیستول کمک می گیرند که ممکن است موقت یا طولانی مدت باشد. برای مثال؛ فیستول مخاطی روده کوچک یا بزرگ را به یک استوما (سوراخ ایجاد شده روی شکم) متصل می نماید. فیستول مخاطی برای افرادی که کولوستومی (باز شدن روده ی بزرگ از طریق دیواره ی شکم) یا ایلئوستومی (بازشدن روده ی کوچک از طریق شکم) دارند، کمک کننده است.

فیستول دیالیز:

از لحاظ فنی فیستول دیالیز یک فیستول شریانی وریدی (AV) است که یک شریان و یک ورید را به هم متصل می نماید. از آنجایی که معمولا سایر فیستول‌های AV به طور تصادفی شکل می گیرند، جراحان فیستول های دیالیز را به دلیل صدمات ایجاد شده برای پشتیبانی از مراقبت های دیالیز ایجاد می نمایند.

جراح برای عبور خون بیش از حد معمول از ورید دربازوی فرد یک شریان را به آن ورید متصل می نماید. درنتیجه؛ خون با سرعت و فشار بیشتری از شریان حرکت می کند. بنابراین؛ ارسال مقداری از این خون به داخل سیاهرگ، ورید را بالاجبار ضخیم تر و گسترده تر می کند. یک ورید قوی و بزرگ می تواند سوزن های دیالیز را کنترل کرده و خون را سریع تر به داخل و خارج از بدن ارسال نماید.

درصورت نیاز بیمار به فیستول دیالیز، پزشک فرد را دررابطه با فواید و خطرات آن و همچنین نحوه ی مراقبت از آن در منزل آگاه می سازد.

علائم فیستول چیست؟

علائم فیستول برحسب نوع آن متفاوت می باشد:

• نشانه های فیستول آئورتوانتریک:

دل پیچه؛ استفراغ خون یا شبیه به تفاله ی قهوه، مدفوع سیاه، وجود خون در مدفوع

• فیستول شریانی وریدی:

تورم در ناحیه ی فیستول، تغییر رنگ پوست، رگ های برآمده یا کشیده، حرارت پوست هنگام لمس

• فیستول پری لنفاتیک:

کم شنوایی، احساس پر بودن گوش، سرگیجه، صدای زنگ در گوش، مشکلات تعادلی

• فیستول تراکئوازوفاژیال:

عفونت مکرر ریه، مشکل در بلعیدن، سرفه

• فیستول واژن:

نشت ادرار از واژن، خروج هوا، مدفوع یا چرک از این ناحیه، مقاربت دردناک

علت فیستول چیست؟

دلیل ایجاد فیستول نیز همانند علائم آن به نوع آن بستگی دارد. دلایل احتمالی ایجاد این حالت به طور عمومی شامل موارد زیر می باشد:

• التهاب یا عفونت
• ایجاد زخم یا جراحت در بخشی از بدن
• عوارض عمل جراحی
• عوارض درمانی؛ مثل: رادیوتراپی
• تغییرات دوران جنینی

آزمایشات و تشخیص فیستول:

• صحبت با پزشک درمورد علائم و نشانه ها
• انجام معاینه‌ی فیزیکی
• انجام تست های تکمیلی

انجام آزمایشات درآگاهی بیمار نسبت به رخدادهای درونی بدن او کمک کننده است. پزشک قادر به مشاهده فیستول در سطح بیرونی پوست است و برای بررسی سطوح داخلی، تشخیص نوع فیستول، محل دقیق و نحوه ی اثرگذاری آن بر بافت های مجاور، تصویربرداری از ارگان های داخلی بدن را درخواست می نماید.

همچنین؛ آزمایشات مورد نیاز هرفرد به نوع فیستول مبتلا شده به آن بستگی دارد و حین مشورت با پزشک مشخص می شود.

این آزمایشات می توانند شامل موارد زیر باشند:

• تست خون یا ادرار برای بررسی نشانه های التهاب یا عفونت
• X-ray ، سی تی اسکن و یا MRI برای مشاهده ی انواع نواحی در بدن
• سونوگرافی اندوسکوپی برای مشاهده ی درون دستگاه گوارش
• سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی انعطاف پذیر برای مشاهده ی داخل روده ی بزرگ
• سیتوسکوپی برای بررسی داخل مثانه و مجرای ادرار
• برونوسکوپی یا آندوسکوپی برای بررسی داخلی راه های هوایی
• آنژیوگرافی برای بررسی رگ های خونی و علائم اختلال در جریان خون

کنترل و درمان:

مصرف دارو، مثل داروهای کاهش التهاب یا تغییر پاسخ سیستم ایمنی و آنتی بیوتیک ها، معمولا برای رفع علت زمینه ای فیستول تجویز می شوند.

همچنین؛ درصورت کافی نبودن دارو، ممکن است به جراحی نیاز باشد.

در جراحی فیستول، اتصال غیرطبیعی میان دو قسمت بدن برای تسکین علائم فرد و جلوگیری از مشکلات بعدی ترمیم می گردد. جزئیات این عمل جراحی برحسب نوع فیستول، اندازه و محل دقیق آن متفاوت است. برخی از آن ها به شکل ساده و برخی؛ پیچیده‌‌‌‌تر هستند. درصورت عمل جراحی پیچیده، شاید به انجام چندین عمل جراحی نیاز باشد.

مطالب مشابه:

آبسه ریه

فیستول رکتوواژینال

آبسه پری آنال

شقاق مقعدی

انواع بیماری های مقعدی

منبع: my.clevelandclinic