ترومبوسیتوپنی
ترومبوسیتوپنی (Thrombocytopenia) وضعیتی است که در آن تعداد پلاکت خون کاهش می یابد. پلاکت ها (ترومبوسیت ها) سلول های خونی بی رنگی هستند که به لخته شدن خون کمک می کنند. پلاکت ها با جمع شدن و تشکیل پلاک در نواحی از رگ ها که دچار صدمه شده اند، خونریزی را متوقف می کنند.
ترومبوسیتوپنی ممکن است در نتیجه یک اختلال مغز استخوان مانند لوسمی یا مشکل سیستم ایمنی رخ دهد یا می تواند از عوارض جانبی مصرف برخی داروها باشد. هم کودکان و هم بزرگسالان می توانند به ترومبوسیتوپنی مبتلا شوند.
ترومبوسیتوپنی می تواند خفیف باشد و علائم یا نشانه های کمی ایجاد کند. در موارد نادر، تعداد پلاکت ها می تواند آنقدر کم باشد که خونریزی داخلی خطرناکی رخ دهد. برای درمان این بیماری گزینه های درمانی مختلفی موجود است.
علائم و نشانه های ترومبوسیتوپنی عبارتند از:
- کبودی سریع و یا زیاد (پورپورا)
- خونریزی سطحی در پوست که معمولا در قسمت پایین پاها به صورت بثورات و لکه های بنفش مایل به قرمز (petechiae) ظاهر می شوند.
- خونریزی طولانی مدت بعد از بریدگی
- خونریزی لثه یا بینی
- وجود خون در ادرار یا مدفوع
- جریان قاعدگی غیرمعمول و شدید
- خستگی
- طحال بزرگ شده
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر نشانه های ترومبوسیتوپنی دارید که شما را نگران کرده است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
خونریزی که متوقف نمی شود یک وضعیت اورژانسی است. برای خونریزی هایی که با روش های معمولی کمک های اولیه، مانند اعمال فشار به ناحیه دچار خونریزی، قابل کنترل نیستند فورا درخواست کمک کنید.
پزشک ممکن است اقدامات زیر را برای تشخیص ترومبوسیتوپنی انجام دهد:
- معاینه فیزیکی: پزشک سابقه خانوادگی و سابقه پزشکی شما را بررسی می کند. در مورد داروهایی که مصرف می کنید صحبت خواهد کرد. همچنین کبودی، بثورات (پتشی)، و بزرگ شدن طحال با کبد بدن را بررسی می کند.
- شمارش خون: شمارش کامل خون (CBC) سطح پلاکت ها و گلبول های سفید و قرمز خون را بررسی می کند.
- آزمایش لخته شدن خون: این آزمایش زمان لخته شدن خون را اندازه گیری می کند. این آزمایش ها شامل زمان ترومبوپلاستین جزئی (PTT) و زمان پروترمبین (PT) است.
علل ترومبوسیتوپنی:
ترومبوسیتوپنی به این معنی است که شما کمتر از 150000 پلاکت در هر میکرولیتر خون در گردش دارید. از آنجایی که هر پلاکت فقط حدود 10 روز عمر می کند، بدن شما به طور معمول با تولید پلاکت های جدید در مغز استخوان، منبع پلاکت خود را به طور مداوم تجدید می کند.
ترومبوسیتوپنی به ندرت ارثی است. می تواند توسط برخی داروها یا برخی شرایط ایجاد شود. به هر دلیلی، پلاکت های در گردش با یک یا چند فرایند زیر کاهش می یابند: به دام افتادن پلاکت ها در طحال، کاهش تولید پلاکت یا افزایش تخریب پلاکت ها.
به دام افتادن پلاکت ها:
طحال عضو کوچکی به اندازه مشت است که درست در زیر قفسه سینه در سمت چپ شکم قرار داد. به طور معمول، فعالیت طحال مبارزه با عفونت و فیلتر کردن مواد ناخواسته از خون است. اگر در نتیجه برخی اختلالات طحال بزرگ شود، این طحال بزرگ شده می تواند تعداد زیادی پلاکت را در خود جای دهد که باعث کاهش تعداد پلاکت ها در گردش می شود.
کاهش تولید پلاکت:
پلاکت ها در مغز استخوان شما تولید می شوند. عواملی که می توانند تولید پلاکت را کاهش دهند عبارتند از:
- سرطان خون و سایر سرطان ها
- برخی از انواع کم خونی
- عفونت های ویروسی مانند هپاتیت C یا HIV
- داروهای شیمی درمانی و پرتودرمانی
- مصرف زیاد الکل
افزایش تجزیه پلاکت ها:
برخی شرایط می توانند باعث شوند سرعت تجزیه پلاکت ها در بدن بیشتر از تولید آنها باشد. که این شرایط منجر به کمبود پلاکت در جریان خون می شود. نمونه هایی از این شرایط عبارتند از:
- بارداری: ترومبوسیتوپنی ناشی از بارداری معمولا خفیف است و بلافاصله پس از زایمان بهبود می یابد.
- ترمبوسیتوپنی ایمنی: بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید باعث ایجاد این نوع ترومبوسیتوپنی می شوند. سیستم ایمنی بدن به اشتباه به پلاکت ها حمله کرده و آنها را از بین می برد. اگر علت دقیق این بیماری شناخته نشده باشد، آن را پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک می نامند. این نوع ترومبوسیتوپنی بیشتر کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد.
- باکتری در خون: عفونت های باکتریایی شدید در خون (باکتریمی) می تواند پلاکت ها را از بین ببرد.
- پورپورای ترومبوسیتوپنی: این یک وضعیت نادر است که زمانی اتفاق می افتد که لخته های خون کوچک به طور ناگهانی در سراسر بدن ایجاد می شوند و تعداد زیادی پلاکت مصرف می گردد.
- سندرم همولیتیک اورمیک: این اختلال نادر باعث افت شدید پلاکت ها، تخریب گلبول های قرمز خون و اختلال در عملکرد کلیه می شود.
- داروها: برخی داروها می توانند تعداد پلاکت ها را در خون کاهش دهند. گاهی اوقات یک دارو سیستم ایمنی را به اشتباه می اندازد و باعث می شود که سیستم ایمنی پلاکت ها را از بین ببرد. به عنوان مثال می توان به هپارین، کینین، آنتی بیوتیک های حاوی سولفات و ضد تشنج ها اشاره کرد.
عوارض ترومبوسیتوپنی:
خونریزی داخلی خطرناک زمانی رخ می دهد که تعداد پلاکت شما به کمتر از 10000 پلاکت در هر میکرولیتر برسد. اگر چه این وضعیت نادر است، ترومبوسیتوپنی شدید می تواند باعث خونریزی در مغز شود که می تواند کشنده باشد.
مطالب مشابه:
