درمان سرطان و باروری زنان
چگونه سرطان و درمان سرطان می تواند بر باروری در زنان تاثیر بگذارد؟
باروری به داشتن توانایی برای باردار شدن یا داشتن فرزند اشاره دارد. برای زنان، باروری به این معنی است که قادر به باردار شدن از طریق فعالیت جنسی طبیعی هستند و آنها قادر به حمل نوزاد در دوران بارداری هستند. باروری افراد به عملکرد صحیح اندام های تناسلی و عوامل دیگر بستگی دارد، مانند زمان و تعداد دفعات رابطه جنسی، هورمون های خاص و اینکه آیا شریک زندگی او مشکلی در باروری دارد یا خیر.
زمانی که فرد نمی تواند بچه دار شود، به آن ناباروری می گویند. برای خانم ها، ناباروری می تواند به این معنی باشد که آنها نمی توانند از طریق فعالیت جنسی عادی باردار شوند یا در حمل نوزاد در دوران بارداری مشکل دارند. پزشکان معمولا فردی را نابارور می دانند که پس از 12 ماه یا بیشتر از فعالیت جنسی منظم، یا اگر زن بیش از 35 سال سن دارد بعد از 6 ماه رابطه جنسی منظم، بچه دار نشود.
مشکلات باروری زمانی اتفاق می افتند که سطح هورمون های خاصی به طور غیرطبیعی پایین یا بالا باشد یا اندام های جنسی برداشته شوند یا به درستی کار نکنند. برخی از افراد هرگز متوجه نمی شوند که چرا مشکلات باروری دارند. بسیاری از کارشناسان معتقدند استرس و اضطراب می تواند باعث تغییراتی شود که در ناباروری نقش دارد.
چه چیزی می تواند باعث مشکلات باروری شود؟
وقتی زن و شوهری بچه دار می شوند (باردار می شوند) به این حالت لقاح یا تولید مثل می گویند. برای باردار شدن باید اتفاقات زیادی رخ دهد. به عنوان مثال، ما می دانیم که یک زن با تمام تخمک هایی که طول زندگی خواهد داشت به دنیا می آید و آنها در تخمدان های او ذخیره می شوند. هر گونه تغییر در نحوی عملکرد تخمدان ها، یا تغییر در هورمونی که برای آزادسازی تخمک از تخمدان در طول سیکل های ماهانه لازم است می تواند باعث عدم بارداری شود. به عبارت دیگر، ممکن است یک نقص در سیستم بدن وجود داشته باشد که می تواند باروری زن را تغییر دهد و بر توانایی او برای باردار شدن و حمل فرزند در دوران بارداری تاثیر بگذارد. برخی از مشکلات سلامتی، از جمله سرطان می تواند بر این موارد تاثیر بگذارد.
زنان می توانند نابارور تشخیص داده شوند اگر:
- تخمدان ها حاوی تخمک های سالم نباشد
- هورمون های که برای کمک به ترشح تخمک مورد نیاز هستند مختل شوند
- یک تومور یا مشکل دیگر ممکن است بر روی تخمدان ها یا رحم فشار بیاورد و باعث شود آنها به درستی کار نکنند
- آسیب به سایر قسمت های دستگاه تناسلی از آزاد شدن، لقاح یا کاشت تخمک جلوگیری کند
- تخمک بارور شده نمی تواند در داخل رحم رشد کند
- اتفاقی می افتد که اجازه نمی دهد جنین در تمام دوران بارداری حمل شود و باعث سقط جنین می شود.
در بسیاری از موارد، جراحی یا درمان های سرطان می تواند بیشتر از خود سرطان در برخی از بخش های فرایند تولید مثل تداخل داشته باشد و بر توانایی شما برای بچه دار شدن تاثیر بگذارد. انواع مختلف جراحی ها و درمان ها می توانند اثرات متفاوتی داشته باشند. خطر ناباروری بستگی به موارد زیر دارد:
- سن بیمار و مرحله رشد، به عنوان مثال قبل یا بعد از بلوغ، قبل یا بعد از یائسگی و غیره
- نوع و وسعت جراحی
- نوع درمان استفاده شده (پرتودرمانی، شیمی درمانی، هورمون درمانی، درمان هدفمند، ایمونوتراپی، پیوند سلول های بنیادی)
- دوز درمان
عمل جراحی برای درمان سرطان و باروری زنان:
ممکن است برای توموری که در یا نزدیک اندام تناسلی مانند تخمدان یا لوله فالوپ یا رحم یا دهانه رحم قرار دارد، نیاز به جراحی داشته باشد. همچنین ممکن است برای توموری که در ناحیه شکم یا اندام های لگنی نزدیک مانند کولون، رکتوم یا مقعد قرار دارد نیاز به جراحی باشد. برخی از تومورها در نزدیکی سیستم عصبی مانند مغز یا نخاع وجود دارند. این جراحی ها ممکن است بر باروری زن تاثیر بگذارد.
جراحی برای برداشتن اندام های تناسلی:
هیسترکتومی جراحی برای برداشتن رحم است. از آنجایی که نوزاد متولد نشده در رحم حمل می شود، پس از برداشتن رحم، زن نمی تواند باردار شود. در زنان مبتلا به سرطان، عمل برداشتن رحم برای سرطان رحم (آندومتر)، سرطان دهانه رحم و اغلب برای سایر سرطان هایی که بر سیستم تولید مثل تاثیر می گذارند، انجام می شود.
اوفورکتومی جراحی برای برداشتن تخمدان هاست. ممکن است همزمان با هیسترکتومی انجام شود. از آنجایی که تخمدان ها تخمک های زن را نگه می دارند، زن بدون آن نمی تواند باردار شود. برای زنان مبتلا به سرطان، اوفورکتومی برای سرطان تخمدان و اغلب برای سایر سرطان هایی که بر سیستم تولید مثل تاثیر می گذارند، انجام می شود. در صورت امکان و اگر خطر بازگشت سرطان کم باشد، جراح ممکن است سعی کند یک تخمدان را برای حفظ تخمک ها نگه دارد، که ممکن است همچنان به زن اجازه باردار شدن بدهد. نگه داشتن حداقل یک تخمدان همچنین باعث حفظ هورمون هایی می شود که به جلوگیری از علائم یائسگی مانند گرگرفتگی و خشکی واژن کمک می کند. برخی از زنان در معرض خطر بالای سرطان سینه، رحم و تخمدان، اوفورکتومی را به عنوان وسیله ای برای کمک به جلوگیری از شروع سرطان انتخاب می کنند.
تراشکتومی جراحی برای برداشتن دهانه رحم (قسمت پایینی رحم) است.
رحم نگه داشته می شود تا زن شانس حاملگی را داشته باشد. سرطان های رحم، و تخمدان تراشکتومی را به عنوان وسیله ای برای کمک به جلوگیری از شروع سرطان انتخاب می کنند.
این جراحی ها را می توان از طریق واژن (لاپاراسکوپی) یا از طریق برشی در شکم انجام داد. ممکن است با اصطلاحات هیسترکتومی جزئی یا کلی آشنا باشید. این معمولا به این معنی است که در این روش فقط رحم حذف شود (جزئی) یا تمام اندام های تناسلی (کلی) از بین برده شود.
برخی از زنان در معرض خطر بالای سرطان سینه، رحم و تخمدان یا دارای سندرم سرطان ارثی ممکن است هیسترکتومی جزئی یا کامل را به عنوان وسیله ای برای کمک به جلوگیری از شروع سرطان انتخاب کنند.
گاهی اوقات سایر انواع جراحی سرطان که برای تومورهای شکم یا لگن انجام می شود، می تواند باعث ایجاد زخم در اندام های تناسلی و اطراف آن شود. به این موارد چسبندگی می گویند. آنها ممکن است تخمدان ها، لوله های فالوپ یا رحم را مسدود کنند و از حرکت تخمک ها برای ملاقات با اسپرم جلوگیری کنند. این بدان معنی است که تخمک ها نمی توانند بارور شوند و در رحم کاشته شوند.
پرتو درمانی برای درمان سرطان و باروری زنان:
در پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می شود. تشعشعاتی که به اندام های تناسلی زن یا اطراف آن می تابد می تواند بر باروری تاثیر بگذارد.
تابش به ناحیه لگن:
تشعشعاتی که به سمت یا اطراف تخمدان ها می رود به اندازه کافی به آنها آسیب می رساند تا بر عملکرد آنها تاثیر بگذارد. حتی اگر تابش مستقیما به سمت تخمدان ها هدف قرار نگیرد، اشعه ها می توانند جذب شوند و همچنان ممکن است به تخمدان ها آسیب برسانند. هنگامی که تابش به داخل واژن هدایت می شود، تخمدان ها دوز بالایی از اشعه را جذب می کنند.
برای خانمی که تحت پرتودرمانی شکم یا لگن قرار می گیرد، میزان جذب اشعه توسط تخمدان ها تعیین کننده نابارور بودن اوست. دوزهای بالا می تواند برخی یا تمام تخمک های تخمدان را از بین ببرد و ممکن است باعث ناباروری یا یائسگی زودرس شود. اکثر زنانی که تحت تابش لگن قرار می گیرند، باروری خود را از دست می دهند. اما، اگر برای حفظ تخمک ها، قبل از شروع تابش تخمدان ها در یک جراحی جزئی به ناحیه دورتری از محل تابش منتقل شوند، ممکن است برخی از تخمک ها زنده بمانند.
تابش به رحم می تواند باعث ایجاد اسکار شود که باعث کاهش انعطاف پذیری و جریان خون به رحم می شود. همچنین باعث می شود که رحم در دوران بارداری نتواند به اندازه کامل کشیده شود. این مشکلات می تواند رشد و انبساط رحم را در دوران بارداری محدود کند. زنانی که تابش رحم داشتند، در معرض خطر سقط جنین، نوزادان کم وزن و زایمان زودرس هستند. این مشکلات به احتمال زیاد در زنانی که در دوران کودکی، قبل از شروع رشد رحم در دوران بلوغ، تشعشع داشتند، دیده می شود.
تابش به مغز برای درمان سرطان و باروری زنان:
گاهی اوقات تابش به مغز بر غده هیپوفیز تاثیر می گذارد. غده هیپوفیز به طور معمول به تخمدان ها سیگنال می دهد. که هورمون بسازند، بنابراین تداخل با این سیگنال ها می تواند بر تخمک گذاری (آزاد شدن تخمک از تخمدان ها) تاثیر بگذارد. این ممکن است بسته به تمرکز و دوز تابش بر باروری تاثیر بگذارد.
برخی از زنان ممکن است هنگام شروع پرتودرمانی بارور شوند. اگر بارور هستید یا فکر می کنید ممکن است بارور شوید مهم است که قبل از شروع درمان با پزشک خود در مورد خطر ناباروری صحبت کنید.
اشعه می تواند به جنین آسیب برساند. بنابراین، اگر بارور هستید و باروری شما ممکن است تحت تاثیر پرتودرمانی قرار نگیرد. همچنین مهم است که در مورد اینکه چه مدت باید منتظر بمانید تا فعالیت جنسی محافظت نشده را از سر بگیرید یا برای بارداری تلاش کنید، صحبت کنید. پزشک شما می تواند شرایط شما را در نظر بگیرد. و اطلاعات خاصی در مورد مدت زمانی که باید صبر کنید به شما ارائه خواهد داد.
شیمی درمانی برای درمان سرطان و باروری زنان:
یک زن با تمام تخمک هایی که خواهد داشت به دنیا می آید. همانطور که او در دوران بلوغ پیش می رود، هورمون ها به تخمک های بالغ اجازه می دهند تا هر ماه در طول چرخه قاعدگی آزاد شوند، تا زمانی که زن به یائسگی برسد و چرخه های هورمونی در نهایت متوقف شود. شیمی درمانی با از بین بردن سلول های بدن که به سرعت در حال تقیسم شدن هستند، عمل می کند. هورمون هایی مانند استروژن که هر ماه برای آزاد کردن تخمک ها و آماده سازی رحم برای بارداری احتمالی لازم است در سلول های تخمدان ساخته می شوند. تخمک ها تمایل دارند به سرعت تقسیم شوند، بنابراین اغلب تحت تاثیر شیمی درمانی قرار می گیرند. این می تواند منجر به از دست دادن آن هورمون های مهم شود و بر باروری تاثیر بگذارد. گاهی اوقات یک زن دچار یائسگی زودرس می شود.
باروری به مرحله زندگی زن (قبل یا بعد از بلوغ، قبل یا بعد از یائسگی)، سابقه قاعدگی، سطح هورمون، نوع سرطان و درمان و دوزهای درمان بستگی دارد. از آنجایی که همه این عوامل باید در نظر گرفته شوند، پیش بینی اینکه آیا احتمال باروی یک زن پس از شیمی درمانی وجود دارد یا خیر، دشوار است.
داروهای شیمی درمانی که با خطر ناباروری در زنان مرتبط هستند عبارتند از:
- بوسولفان
- کربوپلاتین
- کارموستین
- کلرامبوسیل
- سیس پلاتین
- سیکلوفسفامید
- سیتوزین آرابینوزید
- دوکسوروبیسین
- ایفوسفامید
- لوموستین
- ملفالان
- میتومایسین – C
- نیتروژن خردل (مکلورتامین)
- پروکاربازین
- تموزولوماید
- تیوتپا
- وین بلاستین
- وین کریستین
دوزهای بالاتر از این داروها به احتمال زیاد باعث تغییرات دائمی باروری می شوند و ترکیبی از داروها می تواند اثرات بیشتری داشته باشد. خطر ناباروری دائمی زمانی که زنان با شیمی درمانی و پرتودرمانی در ناحیه شکم یا لگن تحت درمان قرار می گیرند حتی بیشتر می شود.
برخی دیگر از داروهای شیمی درمانی که خطر کمتری در ایجاد ناباروری در زنان دارند عبارتند از:
- 5-فلوئورواوراسیل (FU-5)
- 6-مرکاپتوپورین (MP6)
- بلئومایسین
- سیتارابین
- داکتینومایسین
- دانوروبیسین
- اپی روبیسین
- اتوپوزید (VP-16)
- فلودارابین
- جمسیتابین
- ایداروبیسین
- متوترکسات
با پزشک خود در مورد داروهای شیمی درمانی که دریافت خواهید کرد و خطرات باروری ناشی از آنها صحبت کنید.
شیمی درمانی و بارداری:
مواردی وجود دارد که باعث می شود یک زن در معرض خطر بالاتری برای ناباروری باشد و موارد دیگر ممکن است اصلا بر باروری تاثیر نگذارد:
-
سن تفاوت ایجاد می کند:
هر چه جوان تر باشید، معمولا تخمک های بیشتری در تخمدان های خود دارید. این به شما شانس بیشتری برای حفظ مقداری باروری علی رغم آسیب های ناشی از درمان می دهد. زنانی که قبل از 35 سالگی تحت درمان سرطان قرار می گیرند، پس از درمان، بیشترین شانس باردار شدن را دارند. بسته به درمانی که دریافت می کنند، برخی از زنان در سنین نوجوانی یا بیست سالگی هرگز پریود خود را تا زمانی که به یائسگی نرسند متوقف نمی کنند. زنان جوانی که در طول درمان قاعدگی را متوقف می کنند، ممکن است پس از مدتی که شیمی درمانی را ترک کردند دوباره پریود شوند.
-
بلوغ و یائسگی تفاوت ایجاد می کند:
پس از شیمی درمانی، باروری ممکن است به اندازه زمانی که نیاز به درمان نباشد، داوم نیاورد. دخترانی که قبل از بلوغ (زمان شروع قاعدگی) شیمی درمانی داشتند یا خانم های جوانی که دوره های قاعدگی آنها بعد از شیمی درمانی شروع می شود، در معرض خطر یائسگی زودرس هستند. وقتی قاعدگی یک زن قبل از 40 سالگی متوقف شود، نارسایی زودرس تخمدان یا نارسایی اولیه تخمدان در نظر گرفته می شود. او نابارور می شود زیرا تخمدان هایش هورمون های لازم برای باروری را نمی سازند. البته زنانی که برای برداشتن اندام های تناسلی تحت عمل جراحی قرار گرفتند نمی توانند باردار شوند.
-
پریود شدن همیشه به معنای بارور بودن یک زن نیست.
حتی اگر قاعدگی یک زن پس از توقف درمان سرطان شروع شد، باروری او هنوز نامشخص است. ممکن است به یک متخصص باروری نیاز باشد تا دریابید که آیا بارور هستید یا بدانید که پنجره باروری چقدر طول می کشد.
اگر بارور هستید یا فکر می کنید ممکن است بارور باشید، بسیار مهم است که در طول شیمی درمانی از باردار شدن خودداری کنید. بسیاری از داروهای شیمی درمانی می توانند به جنین در حال رشد آسیب برسانند و باعث نقص مادرزادی یا آسیب های دیگر شوند. برخی می توانند در سقط جنین نقش داشته باشند. برخی از زنان در طول شیمی درمانی بارور می مانند، بنابراین بهتر است از روش کنترل بارداری بسیار موثر استفاده کنید. همچنین به یاد داشته باشید که برخی از زنان حتی زمانی که عادت ماهانه آنها متوقف میشود، می توانند باردار شوند. به همین دلیل مهم است که از کنترل بارداری استفاده کنید، چه پریود باشید چه نباشید. اما با تیم مراقبت از سرطان خود در مورد اینکه چه چیزی برای وضعیت شما بهتر است صحبت کنید.
اگر از طریق درمان بارور می مانید و می خواهید پس از پایان آن باردار شوید، مطمئن باشید که قبل از شروع تلاش چقدر باید صبر کنید. پیدا کردن اطلاعات در مورد این امر دشوار است. اما برخی نشان می دهند که باردار شدن خیلی زود پس از شیمی درمانی می تواند به جنین آسیب برساند، باعث نقص مادرزادی شود یا باعث سقط جنین شود.
هورمون درمانی برای درمان سرطان و باروری زنان:
هورمون درمانی اغلب برای درمان سرطان سینه یا سایر سرطان ها استفاده می شود. اینها می توانند بر توانایی شما برای داشتن فرزند تاثیر بگذارند. برخی از این داروها مانند تاموکسیفن، ممکن است برای باردار شدن مشکلی ایجاد نکنند، اما می توانند باعث نقص مادرزادی شوند. سایر هورمون درمانی ها ممکن است هورمون ها را مسدود یا سرکوب کنند و با قرار دادن زن در یائسگی زودرس، باعث ناباروری شوند. این یاسئگی بسته به نوع و طول درمان ممکن است موقت یا دائمی باشد.
همیشه بهتر است با تیم مراقبت از سرطان خود در مورد درمان خود و هر گونه تاثیر احتمالی بر عملکرد جنسی و باروری خود صحبت کنید. همچنین بسیار مهم است که در مورد اینکه آیا در طول درمان و بعد از درمان نیاز به استفاده از کنترل بارداری دارید یا خیر، با پزشک خود صحبت کنید.
درمان هدفمند و ایمونوتراپی
درمان هدفمند و داروهای ایمونوتراپی متفاوت از داروهای شیمی درمانی استاندارد به سلول های سرطانی حمله می کنند. اطلاعات کمی در مورد تاثیر آنها بر باروری یا مشکلات دوران بارداری وجود دارد. بسیار مهم است که با پزشک خود در مورد داروهای هدفمند یا ایمونوتراپی که دریافت خواهید کرد و خطرات باروری که ممکن است همراه با آنها باشد، و هر گونه اقدامات احتیاطی که ممکن است مورد نیاز باشد، صحبت کنید. برخی از اطلاعات شناخته شده است، مانند:
- بواسیزوماب می تواند باعث نارسایی تخمدان شود و تخمدان های برخی از زنان هرگز بهبود نمی یابند
- برخی از داروهای هدفمند (تالیدومید و لنالیدومید) به قدری خطر ایجاد نقایص مادرزادی دارند که از زنان خواسته می شود در حین مصرف از دو نوع پیشگیری موثر از بارداری استفاده کنند.
- مهارکننده های تیروزین کیناز (TKIs) باعث ایجاد نقایص مادرزادی در حیوانات آزمایشگاهی شدند.
پیوند مغز استخوان یا سلول های بنیادی:
پیوند مغز استخوان یا سلول های بنیادی معمولا شامل دریافت دوزهای بالای شیمی درمانی و گاهی اشعه به کل بدن قبل از عمل است. در بیشتر موارد، این امر به طور دائمی باعث مهار آزادسازی تخمک ها از تخمدان ها می شود و منجر به ناباروری مادام العمر می شود. قبل از شروع درمان با پزشک یا پرستار خود در مورد این خطر صحبت کنید.
برای دریافت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر می توانید با کارشناسان آزمایشگاه آرمین از طریق بخش گفتگوی آنلاین ارتباط برقرار کنید و یا با شماره تلفن 02141884 تماس حاصل فرمایید.
مطالب مشابه:
